Erdoan, Almanyann bakenti Berlinde düzenlenen Libya Zirvesinden dönüünde uçakta gazetecilere gündeme ilikin açklamalarda bulundu, sorular yantlad.
Türkiyenin, Moskova ve Berlindeki giriimlerinin arabuluculuk olup olmadna ilikin soruya Erdoan, Burada arabulucu sfatyla bulunmay kabul edemeyeceimizi zaten Sayn Putine bata da söyledim. karln verdi.
Erdoan, Rusya Devlet Bakan Vladimir Putinin Ben Hafter tarafn halledeceim. Siz de Serrac hallederseniz bu ii çözüme kavuturalm eklinde bir yaklam tarznda olduunu belirterek, Bizim ikimizin arasndaki böyle bir yaklam tarzdr. Yoksa ben bu noktada siyaset anlaymda bir teröristle asla masaya oturmam, masaya oturulmasna da müsaade etmem. Mesela Sayn Trumpn YPG ve malum terörist Abdi ahinle ilgili adeta bunu kabul et diyecek kadar maalesef ileriye gitme durumu olmutu. Ben de Sayn Bakan, ben bir teröristle asla masaya oturmam demitim. Hem terörle mücadele diyeceiz, uluslararas terörle mücadelede çok ciddi kayplar vereceiz, ondan sonra da teröristi kabul edeceiz. Ben bunu yapmam dedim. Ayn eyi Putin de yapyor. Tabii bu biraz insann, siyasetçinin bakyla veyahut da kendi karakteriyle alakal bir olay. deerlendirmesini yapt.
- Bay Kemalin ilk yanl deil
CHP Genel Bakan Kemal Klçdarolunun Türkiyenin Libyaya asker göndermesine ilikin, Fizan çöllerinde askerimizin ne ii var açklamasnn hatrlatlmas üzerine Erdoan, Fizann yerini de bilmez. Biz Fizana göndermiyoruz ki Trablusa gönderiyoruz. ifadesini kulland.
Cumhurbakan Erdoan, Klçdarolunun dlibden gelen siviller için terörist ifadesini kullandnn anmsatlmasna üzerine de unlar kaydetti:
Bu insanlar u anda ölümden kaçyor. O anne ile 6 çocuunu ekranda görünce bizim hanmla beraber adeta kanmz dondu. O yavrulara biz nasl terörist deriz? 2, 3, 4, 5, 6... O yalardaki çocuklar... 3 tanesi okulda, 3 tanesi orada, ayaklar çplak, çocuklar donuyor. Onlara terörist demek akl tutulmasdr. Bu Bay Kemalin ilk yanl deil. Bir defa Suriyeden gelenleri tekrar Suriyeye göndereceim diyen bu deil mi? Bu insanlar keyfinden, zevkinden mi geldiler bizim topraklarmza?
Suriyeden gelenlere maa verildii eletirilerine de deinen Erdoan, öyle konutu:
Maa falan verdiimiz yok. Biz maa kendi vatandalarmzn yoksullarna veriyoruz. Bunlarn hepsi belgeli ve bu insanlarn birçou biliyorsunuz kamplarda, konteyner kentlerde, çadr kentlerde aylarca, yllarca yaadlar. Daha sonra çadr kentleri kaldrdk, imkan bulanlar evlere kiralk tanmaya baladlar. Bunlarn hepsi sersefil deildi. Bunlar içerisinde mühendisi var, ebesi var. u anda daha uygun zemine oturttuk. Artk çadr kent kalmad. imdi sadece konteyner kentler ksmen var. Dierleri de yerleiyor bunlarn içerisinde. Onu da çok rahat söyleyeyim. Meslek sahibi olanlar zaten kendileri de i sahibi olmaya baladlar.
(Suriyede daha da ilerleyeceiz) dediniz. Bunu dlib üzerinde mi düünmemiz lazm yoksa bizim snrlarmzn tamam konusunda m? sorusu üzerine Erdoan, u deerlendirmeleri yapt:
Birinci derecede u anda dlib. dlibde biliyorsunuz gözlem noktalarmz var. Gözlem noktalarnda son zamanlarda Halepten oralara baz saldr atlar oldu. Gereken cevaplar gerektii anda gerektii ekilde de veriliyor. Ayrca malum Tel Abyad ve Rasulayn aras bizim kontrolümüz altnda. Orada da bizim ii brakmamz mümkün deil. Biz bu Rasulayn ile Tel Abyad arasndaki yeri öyle bir hale getirmek istiyoruz ki burada dünyadan bize destek gelmezse, gerekirse biz yardm da toplayarak, buralarda kendi plan projemizi hayata geçirelim. Bunu yaparsak, gerçekletirirsek buras çok daha farkl bir hale gelmi olur. Buralar bar ehirleri halini alr.
- Parlamentonun üzerine bunu ykmak istiyor
CHPnin FETÖnün siyasi ayann aratrlmas yönünde komisyon önergesi vermesinin ardndan yaanan gelimeleri nasl deerlendirdii sorulan Cumhurbakan Erdoan, unlar ifade etti:
Sayn Bahçelinin bu yaklam iin bir boyutu. in bir baka boyutu da bana göre udur: ddia sahibi kim? CHP. Sen iddia sahibi olduuna göre bir defa bu iddian ispatlamakla mükellefsin. spatla bunu. Parlamentonun içinde veya herhangi siyasi partide, AK Partide, MHPde bu tür adamlar m var, hadi ispatla. Eer ispatlayamyorsan demek ki bunlar sende. Ya CHP içinde var ya Pte var ya HDPde var. çkar o zaman sen bunlar, ispat et. Bunu ispatlayamayan bu parti parlamentonun tamamn zan altna almak için böyle bir yola bavurdu. Daha geçenlerde Urla Belediye Bakannn FETÖcü olduu ortaya çkt. u anda ne oldu? Tutuklu, içeride. Mahkemesi devam ediyor.
Seçimden önce de babas uyarm. Seçimden önce babas Klçdaroluna gidiyor Benim olumu aday yapmayn, FETÖcüdür, sizin banza i açar diyor. diyen Erdoan, sözlerini öyle sürdürdü:
Daha bunlarn neleri neleri çkacak. Var. Bu süreç bu ekilde devam eder. Zira bu terazi bu kadar skleti çekmez. imdi bu pisliklerden kurtulmak için parlamentonun üzerine bunu ykmak istiyor. Bunun bedelini bir defa ödeyecekler. Önce sen iddia sahibisin, bu iddian ispatla. Meclisi buna kartramazsn.
- BM varken ABnin sürece koordinatör olarak girmesi doru olmaz
Macron hem Dou Akdenize sava gemisi gönderme hem Türkiyeye kar ileri geri konuma hali içinde. Fotoraf çekiminde bile tavrlaryla rahatszln ortaya koyuyor. Genel olarak bu tavrn nasl deerlendiriyorsunuz? Fransa tek ses midir? Bölünmülük var m içinde size göre? sorusu üzerine Erdoan, unlar kaydetti:
u anda Fransaya kar gerek Hafter tarafnn gerekse Serrac tarafnn çok da scak bakar yanlar yok. Zaten böyle olsayd bu anlama Fransa ile yaplrd. u an itibaryla Fransann bölgeye özellikle Kuzey Afrika ülkelerine bir ilgisi, alakas var ama bu uçak gemisini bölgeye göndermesinin ne anlama geldiini zaman içerisinde görme frsatmz olacak. Bu akam kendisiyle de fazla muhabbet etme imkanmz olmad. Libya konusunda içerideki müzakerelerde de çok ciddi bir ey söylemedi diyebilirim.
Dolaysyla atlacak admlarda da bundan sonraki sürece yönelik tek önemli avantaj BM Güvenlik Konseyi üyesi olmas. Ve üyeliin ona salam olduu avantajlar kullanyor olabilir. Bu en önemli yönü. Bu akam bir eyi söyledim o da u Bu metin BM Güvenlik Konseyine gidecek ve Konsey metni onarsa uygulamaya geçecek ama onamazlarsa metin uygulamaya da geçemeyecek. Böyle bir durum söz konusu. Onun için tabii Fransann burada önemli bir konumu var. AB bu sürece adeta koordinatör sfat ile girsin yaklamna da bizler BM varken ABnin sürece koordinatör olarak girmesi doru olmaz demek suretiyle ikili görümelerde ona kar durduk.
Libya zirvesinden çkan sdnuç
Libyada siyasi çözüm çabalarnn bir parças olarak Berlinde düzenlenen Libya Zirvesine katldklarn hatrlatan Erdoan, 55 maddelik zirve bildirgesinin kabul edildiini kaydetti.
Burada Birlemi Milletlerin çats altnda bir yol haritasnn bulunduuna iaret eden Erdoan, Bizim Sayn Putin ile birlikte çarsn yaptmz atekese uyulmas halinde siyasi sürecin de önü açlacaktr. diye konutu.
Erdoan, zirvede alnan kararlar çerçevesinde Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti Babakan Fayiz es-Serrac ve Libyann dousundaki gayrimeru silahl güçlerin lideri Halife Hafter tarafndan 5er kiinin katlaca askeri komitenin gelecek birkaç gün içinde toplanacan belirterek, unlar ifade etti:
Buradaki kilit nokta Hafterin saldrgan tutumunu sonlandrmasdr. Nisandan bu yana tüm anlamalar ihlal eden ve meru hükümete saldran özellikle Hafter taraftarlardr. Toplantda bu konuyu açkça dile getirdim. Tabii kimse itiraz edemedi. Gerçek u ki bizim Libya konusunda attmz admlar sürece bir denge getirdi ve atekes zemini olutu. Hem sahada hem de masada pozisyonumuzu güçlü tutarak siyasi sürece destek olmaya devam edeceiz. Libyada Türkiyenin mevcudiyeti bar umutlarn arttrmtr. Biz, Libyada terörle mücadele kisvesi altnda ne tür oyunlarn oynandn da görüyoruz. Buna kar meru hükümetin yannda durmaya devam edeceiz. Özellikle bugün alnan kararlar takip edecek bir mekanizma kurulacak ve aylk toplantlar yaplacak. BM çats altnda yaplacak olan bu toplantlarda Libyann siyasi, askeri ve ekonomik konular ele alnacak. Bu toplantlara bizim arkadalarmz da katlacaktr.
- Atalarmzn sözü ile hatrlatmada bulundum
Rusya Devlet Bakan Vladimir Putin ile görümesinde ve zirvede dlib konusunu da gündeme getirdiklerini aktaran Erdoan, bu arada Serrac ile bir görümesinin olduunu söyledi.
Cezayir Cumhurbakan Abdulmecid Tebbun ile de bir araya geldiini kaydeden Erdoan, öyle konutu:
Sayn Putin ile yaptmz görümede de gerekli mesajlar kendisiyle paylatm. Sayn Putin ile gerek Moskovadaki gerekse ondan sonraki süreçte bunlar çok açk net deerlendirme frsatn bulduk. Bu sürece olan yaklam baz gerçekleri görmesi bakmndan lehte oldu. Ancak tabii Hafterin u ana kadar, ayrldmz zamana kadar metinlere imza atmamas manidardr. Hepsi sözdedir ve ben de kendilerine atalarmzn o sözü ile bir hatrlatmada bulundum, söz uçar yaz kalr dedim. Bunun imza ile teyit edilmesi gerekir dedik. Fakat tüm bunlara ramen imza altna alnamad. Olay tamamen sözlü olarak bütün katlmclarn ahit olmas ile o ekilde kalm oldu. nallah neticesi hayrl olur.
Cumhurbakan Erdoan, ABD Bakan Yardmcs geldi, uzun bir müzakere yaptnz. Rusyaya gittiniz uzun bir müzakere yaptnz. Beyaz Sarayda da ciddi müzakereler oldu, sonuçlar müspet oldu. Bu birden çok taraf olan toplant ve dier müzakerelerden çok daha ksa sürdü. Dolaysyla baarsz olma ihtimali olduunu düünüyor musunuz? sorusuna, Biz bu süreçte üzerimize düenleri yapm olduk. u an itibaryla geldiimiz noktay deerlendirme frsatn bulduk ve söylenmesi gereken neyse bunlar da kendilerine söyledik. Ama özellikle yol boyunca ne kadar uyarlar uymazlar bunu göreceiz. Uymadklar anda da gereini yapacaz. yantn verdi.
- Eitici olarak bir kadro gönderdik
Erdoan, u an itibaryla Türkiyeye Niçin unu yaptnz? sorusunun pek yöneltilemediini belirterek, unlar kaydetti:
En çok ve en ileri sorduklar soru Bundan sonra buraya siz askeri güç gönderecek misiniz?. Bizim de onlara verdiimiz cevap u oldu, Biz buraya u anda askeri güç göndermiyoruz. Biz sadece eitmen olarak, eitici olarak buraya bir kadro gönderdik o kadar. Bunlar da orada eitim yaptlar. Ama öbür tarafta Wagner burada 2 bin 500 güvenlik gücü ile var. Onlar niçin masaya yatrmyorsunuz?. Böyle söyleyince ona da bir ey diyemiyorlar. Kald ki sadece Wagner deil, mesela orada Sudandan 5 bin civarnda asker var. Bunun yannda çaddan var, Nijerden var. Malum Abu Dabi yönetimi nereden bulursa alyor. Hakeza Msrda bu tür askeri güçler az deildir. Ama tüm bunlarn dnda üzerinde durulmas gereken baka bir konu var. Savunma sistemleri noktasnda, hava kuvvetleri vesaire, buralarda özellikle Ruslarn, Abu Dabi yönetiminin vermi olduu desteklerdir. Biz buradan kendilerine yüklenmek suretiyle Bu konularda biz sizden hassasiyet bekliyoruz dedik. Onlar da bu konularda bize hayr diyemediler ve bata Merkel olmak üzere bunu kabullendiler.
- Atlmas gereken admlar atlr
Tablo böyle olunca, bizi oraya davet eden meru bir hükümetin ba, dieri ise gayrimeru. Gayrimeru bir kiinin davetine icabet edenler mi bizim için önem arz eder, yoksa meru bir yönetimin davetine icabet eden mi? diyen Erdoan, unlar kaydetti:
Biz meru olan yaptmza göre atlmas gereken admlar da yeri geldii zaman rahatlkla atlabilir ve bu konuda bizim önümüz açk. Kald ki biz burada önemli bir adm daha attk. Nedir o? TBMMden bununla ilgili yasal düzenleme yaparak bunu da geçirdik. Sayn Putine soruyorum, onlarda böyle bir ey söz konusu deil. Biz, iin yasal sürecini de en ideal ekilde yapmz ve admlarmz da buna göre atmz. Dolaysyla bu admlarn neticesini de biz Libyada göreceiz. Libya halknn huzuru bizim için çok çok önemli. Mesela bugün gerek Salame gerek Pompeo, petrol limanlar ile ilgili aynen bizim düüncemizi ortaya koydu. Petrol limanlar ile ilgili konuyu onlar da gündeme getirdiler. Bu bizim ne kadar önemli bir yerde durduumuzun bir defa ispat. Hele hele Salamenin bunu savunuyor olmas bizim iimizi daha da kolaylatryor.
- Mazlumlara yardmc olacaz
(Türkiye barn anahtardr) dediniz. Sosyal medyada bir kampanyaya dönütü Turkey for Peace diye Aslnda Türkiye uluslararas krizlerde bu rolü üstleniyor. çok önemli bir görev. Masada bir arl oluyor Türkiyenin uluslararas krizlerde. Bu diplomasi hamleleri de aslnda ülkemizin belirleyici rolünü göstermi oluyor. Türkiye d politikasnda yalnzlat eletirisi yaplrken bunun önemli olduunu düünüyorum. Bu tür küresel sorunlara ilikin diplomasi hamleleriniz devam edecek mi? sorusunu Erdoan, u anda eer biz bir güçlü devletsek, bir güçlü devlet olarak bizden birçok beklentiler var. Bu beklentiler karsnda eli kolu bal durmak mümkün deil ama bunlar da uluslararas hukuk çerçevesinde her zaman hayata geçirmemiz lazm. Bu tür eylerde de bu tür talepler karsnda geri durmamz mümkün deil. diye yantlad.
- Niye Miçotakis, Hafteri Yunanistana çard?
Bu stratejik balarn iki ülkeyi klasik deil, biraz farkl ekilde birbirine baladn anlatan Erdoan, imdi bu stratejik balar aramzdaki ilikileri de çok daha güçlü bir seviyeye doru tayor. Burada herhangi bir sknt yaayacamza da zaten benim ihtimal vermem söz konusu deil. diye konutu.
MT Bakan Hakan Fidann Suriyeli mevkida ile temasnn dier alanlara da yaylp yaylmayacana ilikin soruya ise Erdoan, u yant verdi:
stihbarat noktasnda Hakan Beyin gerek Rusya tarafyla gerek Suriye tarafyla gerek ran tarafyla, oralardaki muhataplar ile ilikileri de u ana kadar baarl bir ekilde devam etmitir. imdi randa yeni bir istihbaratç göreve geldi. Onunla da henüz daha görümeye baladn zannetmiyorum Hakan Beyin ama bugünlerde onunla da ilikilerini gelitirecektir. Böylece gerek bizim etrafmzdaki ülkelerle olan bu tür balarda Hakan Bey bu süreci zaten baarl ekilde devam ettirmektedir gerekse uzak ülkelerle, Amerikasna varncaya kadar, bütün bunlarla olan balar da sürmektedir. Malum bir ülkenin istihbarat zaten onun en önemli köe tadr. Bunu da ne kadar baarl sürdürürse ülke o kadar güçlü olarak yoluna devam eder.
- Üçüncü, dördüncü ülkeleri de yanmza ortak olarak alabiliriz
talyann EastMed projesini seçenek d ilan etmesi ve CHP Genel Bakan Kemal Klçdarolu ile eski CHP Genel Bakan Deniz Baykaln Libya konusundaki farkl açklamalarn nasl deerlendirdiinin sorulmas üzerine Erdoan, talyann özellikle doal gaz konusundaki beklentilerinin, TürkAkm projesinin stratejik bir yatrm olduunu göstermesi bakmndan çok önemli olduuna iaret etti.
Erdoan, Türkiye ve Libya müterek çalacaz ama biz buraya üçüncü, dördüncü ülkeleri de yanmza ortak olarak alabiliriz. Biz belki beinci ülkeyi buraya ortak olarak alabiliriz. Bu konuda da Serrac ile aslnda düünce birliimiz var. Onlar da aldmz zaman tabii çok daha farkl ekilde bir gelime kaydedecektir. u anda gerek Barbaros gerek Yavuz... Üçüncü bir sondaj gemisini daha u anda almann çalmalarn yapyoruz. ifadelerini kulland.
Cumhurbakan Erdoan, Türkiyenin iki sismik aratrma gemisi olduuna dikkati çekerek, Somaliden Bizim denizlerimizde petrol var. Libyada bu çalmay yapyorsunuz ama bizim buralarda da bu çalmay yapabilirsiniz. eklinde teklif aldklarn söyledi.
Türkiyenin Dou Akdenizde en uzun ky eridine sahip ülke olduuna iaret eden Erdoan, Bu da bize ayr bir imkan salyor. Girit adasnn etrafnda kta sahanlndan bahsediyorlar. Adalarn etrafnda kta sahanl gibi bir olay söz konusu deil. Bu, sadece karasular ile alakal. Maalesef bizimkilerden bazlar da buna uyuyorlar. dedi.
- Kaddafinin ömrü buna yetmedi
Biz bu ii Kaddafi döneminde bitirmitik. Tabii Kaddafinin ömrü buna yetmedi. diyen Erdoan, öyle konutu:
imdi Sayn Baykal buraya getiren de Kbrs Bar Harekat. Kaddafi ile bu konuyu görümü, konumutuk ve Türkiye-Libya arasnda daha geni kapsaml deniz aratrmalar üzerinde bir anlamay imzalyorduk ama ömrü vefa etmedi. Eer o dönemde bu imzalar atabilseydik, imdi bu kavgalar belki de yapmayacaktk. Öyle veya böyle, u anda Serrac ile geç de olsa bu adm atm olduk. Niye Miçotakis, Hafteri Yunanistana çard? Sadece bizi tahrik etmek için çard. (Berlinde) smini vermeyeceim bir lider, Miçotakis sizinle tekrar aray düzeltmek istiyor dedi. Nasl bir i bu, hem benimle aray düzeltmek istiyor öbür taraftan da gidiyor Hafteri Yunanistana çaryor, böyle saçmalk olur mu? dedim. Sen ona söyle, öncelikle bir defa bu yanltr, düzeltsin, ondan sonra bizim görümemiz kolaydr dedim. Maalesef bu tür sorunlar yayoruz.
Erdoan, CHPnin tarihinde ülkesinin deerleri hususunda tek ses olma anlaynn hiçbir zaman bulunmadn veya çok istisna olduunu belirterek, Kbrs Bar Harekatnda öyle bir tek ses olma gibi bir duruma gelindi ki koalisyon meselesi gündemdeydi. Ama bunun dnda bu kadar güzel eyler, ho eyler oluyor, bakyorsunuz CHP, hayr diyor. Bunu son zamanlardaki Kanal stanbul, Marmaray, Avrasya Tüneli, Yavuz Sultan Selim Köprüsü meselelerinde gördük. ifadelerini kulland.
Seçim kampanyas srasnda ziyaret ettii CHP çadrnda bulunan bir kadnn, Yavuz Sultan Selim köprüsünün isminden dolay kendisini eletirdiini hatrlatan Erdoan, Sanki biz ismi oraya inadna verdik. Bir tarafta Boaziçi Köprüsü, o zaman tabii 15 Temmuz ehitler Köprüsü deil, bir tarafta Fatih Sultan Mehmet Köprüsü. Oraya da Yavuz Sultan Selim ismini verdik. Buraya taklacak kadar ne yazk ki bak farkl. deerlendirmesinde bulundu.
Muhalefetten gelen Dou Akdenizde u ülke var, u ülke var, Türkiye niye yok? Bir ülke yok, o da Türkiye yorumlarn deerlendiren Erdoan, Bizim orada olup olmadmzn hala farknda deil. Gemilerimiz orada, sondaj, sismik aratrma, hepsi orada ama görmüyor. Sknt burada. Bu kadar yollar yapyoruz. Cumhuriyet tarihinde 79 senede yaplm bölünmü yol 6 bin 100 kilometre. Biz bunun üzerine 22-23 bin kilometre daha yol ilave ettik iktidarmz döneminde. Buralardan geliyorlar gidiyorlar ama bunlar görmüyorlar ne yazk ki. dedi.
Erdoan, Berline gitmeden önce Marmaraya ilikin bilgi aldn belirterek, Marmaraydan bugüne kadar 500 milyon yolcunun geçtiini kaydetti. Bir gazetecinin Onlara göre Ecevit yapm oray sözleri üzerine Erdoan, O da enteresan. Biz de çok cahil kalmz, Ecevitin oraya yaptn bilmiyormuuz. ifadelerini kulland.