Genelkurmay Bakanlnca, Fetullahç Terör Örgütünün (FETÖ) darbe giriimine ilikin hazrlanan ve Ankara Cumhuriyet Basavclna gönderilen bilirkii raporunda, 15 Temmuz gecesi yaanan olaylarn, Türk Silahl Kuvvetlerinde (TSK) yaplan alarm, eitim ve tatbikat faaliyetleri ile izah edebilmenin hiçbir artta mümkün olmad, tatbikatlarn bir senaryoya dayal, önceden planlanan tarihte ve tüm hazrlklar yerine getirildikten sonra icra edilebildii belirtildi.
Darbe giriimiyle ilgili soruturmay yürüten Ankara Cumhuriyet Basavclnca FETÖ/PDY üyesi olduklar iddiasyla yarglanan sanklarn o geceye ilikin Alarm emri verildi, tatbikat zannettik eklindeki ifadeleri üzerine, TSKya, alarm ve tatbikatlarla ilgili usuller, 15 Temmuz gecesi yaananlarn alarm ve tatbikatlarla izah edilip edilemeyecei, alarm ve tatbikatlar içerisinde yürütülen faaliyetlerin neler olduu soruldu.
Basavcln talebi dorultusunda Genelkurmay Bakanlnca hazrlanan bilirkii raporunda, tatbikat eitimlerinin TSK içerisinde sürekli icra edilen rutin faaliyetlerden olduu, tüm eitim faaliyetleri gibi tatbikatlarn da önceden belirlenmi bir Eitim Faaliyet Takvimine dayal planland ve icra edildii kaydedildi.
Tatbikatlar icra edilmeden önce tamamlayc mahiyette baz alt eitimlerin yaplmasnn gerekli olduu bildirilen raporda, tatbikatlarn icra edilecek birliin seviyesine göre, haftalar veya aylar öncesinden hazrlk yaplmasn gerektiren faaliyetler arasnda yer ald aktarld.
TSKdaki tüm tatbikatlarn, eitim yl banda planland ve en geç 15 Haziran tarihi itibaryla tamamlanaca vurgulanan raporda, TSKda hangi seviyede olursa olsun alarm veya tatbikatlar srasnda gerçek mermi kullanlmasnn ancak bu maksat için özel belirlenmi, at sahalarnda ve son derece detayl emniyet tedbirleri alnmak suretiyle mümkün olaca anlatld.
- Personelin kla dna çkarlmas normal artlarda mümkün deil
Raporda, alarm eitimlerinin, TSKda aniden gerçekleen bir durumda birliin reaksiyon süresinin ölçülmesi amacyla yürütüldüü, alarm emrinin mesai saatleri dnda icra edilmesi durumunda personelin ikametgahna motorlu haberci gönderilerek önceden hazrlanm kapal zarf içindeki alarm emrinin yazl tebli edilmesi suretiyle alarm durumundan haberdar edilerek, birlie derhal katlmasnn istenecei vurguland. Bilirkii raporunda u tespitlere yer verildi:
Personele alarm haberinin verilmesi için sivil telefon hatt, cep telefonu, telsiz, e-mail veya baka sivil haberleme vastas kullanlmaz. Normal artlarda böyle bir usul olmamasna ramen, gerek hzl olmas gerekse çok yaygn olmas nedeniyle ivedi haber verilmek maksadyla baz birlikler tarafndan birlik komutanlarnn müsadesiyle cep telefonunun da kullanlabilecei deerlendirilmektedir.
Birlik personelinin mesai saatleri dnda, ikametgahlarndan veya bulunduklar yerlerden celp edilerek, birlik bütünlüü salanmadan araçlara bindirilmek suretiyle kla dna çkarlmas gibi bir faaliyet normal artlarda TSKda mümkün deildir. Eitim maksatl dahi olsa herhangi bir kontrol tedbiri almadan tekerlekli, zrhl araçlarn meskun mahaller içerisinde trafie açk yollar kullanarak, geceleyin intikal etmesi söz konusu deildir. Geceleyin habersiz olarak aniden alarm verilerek, personelin toplanmasna yönelik eitimler Ankara ve stanbul gibi büyük ehirlerde tatbiki çok zor olduundan uygulanmaz.
- Plansz ve aniden tatbikat olmaz
Raporda, 15 Temmuz 2016 gecesi yaanan olaylar, TSKda icra edilen alarm ve tatbikatlar açsndan da deerlendirildi.
Bilirkii raporunda, 15 Temmuz tarihinin, normal artlarda alarm ve tatbikat gibi eitimlerin asgari bir ay önceden tamamland ve atama gören personelin iliik kestii, mehil müddeti kulland veya izinli bulunduu bir dönem olduuna iaret edilerek, Böyle bir dönemde kendisine alarm veya tatbikat olduu emri verilen profesyonel bir TSK mensubunun böyle bir emri hayatn olaan akna aykr bularak sorgulamas gerekir. Ayrca plansz ve aniden tatbikat olmaz. Alarm eitimi de aniden haber verilse bile kla içerisinde icra edilir, dar çklmaz. bilgisi paylald.
Tatbikatlarn, birlie tahsisli eitim alanlarnda önceden planl bir faaliyet olarak icra edildii belirtilen raporda, u tespitler yapld:
Bütün bunlara ramen 15 Temmuz gibi planl tatbikatlarla alakasz bir tarihte klasna çarlan ahslarn alarm ve tatbikatlarda icra edilen rutin faaliyetlerin tam aksine olacak ekilde, yoklama alnmadan, birlik bütünlüü oluturulmadan rastgele toplanlarak, gerçek mühimmat alarak birliin planl görevleriyle uyumayan sivil veya askeri yerlere intikal etmesi ve o mahallerde silahsz insanlara dahi ate açacak ekilde davranmas ancak örgüt saikiyle hareket ederek, darbe yapmak düüncesiyle izah edilebilir. Bunun alarm veya tatbikat kavramlaryla ilikilendirilmesi asla mümkün deildir.
- Bir birlie ait tanka, birliin mensubu olmayan personel binemez
TSKda yaplan her türlü faaliyetin birlik bütünlüü içinde yaplacana dikkat çekilen raporda, her personelin kendi ait olduu birlikte hareket edecei ve o birlie ait teçhizat ve malzemeyi kullanaca, bir birlie ait tanka veya zrhl araca o birliin mensubu olmayan personelin binemeyecei veya kullanamayaca bildirildi.
Raporda, 15 Temmuz günü baka ehirlerde, baka birliklerde görevli personelin kendi birliinden farkl birliklere giderek, o birliin personeliymi gibi hareket ettii tespit edilmitir. Bu ekilde davranan ahslarla bu ahslarn kendi birliine katlmasna müsade eden ahslarn da bilinçli olarak darbeye itirak ettii izahtan varestedir. deerlendirmesinde bulunuldu.
Raporda, 15 Temmuz günü yaanan olaylarla ilgili dikkat edilmesi gereken konulardan birisinin de darbeye katlan ahslarn yapt her türlü eylemin ancak bilinçli olarak darbe maksadyla ve önceden haberli ve hazrlkl olmak suretiyle yaplabilecei olduu vurguland.
Özel Kuvvetler Komutanlnn, Genelkurmay Karargahnn veya Muhafz Alay Komutanl Klasnn emniyetini almak, takviye etmek gibi planl bir vazifesinin bulunmad aktarlan bilirkii raporunda, Bu kapsamda silah ve teçhizatn kuanarak, silah ve araçlarna gerçek mermi yükleyerek bu yerlere gelen, bu birliklerde en üst düzey personelin görev yapt komuta makamlarnn bulunduu koridorlarda kendilerine kar gelenlere hedef alarak ate açan kiilerin bütün bu olanlar tatbikat kavramyla açklamas kabul edilemez. tespiti yer ald.
Darbe gecesi yaananlarla ilgili en önemli konulardan birisinin de TSKnn toplumsal olaylarda kullanlmas olduu kaydedilen raporda, böyle bir durumun ancak bulunulan yerdeki en yüksek mülki amirin talebi üzerine, yeniden tekilatlanarak ve dier kolluk kuvvetleriyle planlama ve koordinasyonu müteakip gerçekleebilecei aktarld.
Bilirkii raporunda, 15 Temmuzda olduu gibi hafta sonu tatilinin balad, gecenin ilerleyen saatlerinde, önceden herhangi bir toplumsal eylem ikaz ve haberi olmadan, aniden çarlarak, emir komuta ve birlik bütünlüü olmakszn rastgele kuvvetler eklinde silahl eylem gerçekletirilmesinin toplumsal olaylara müdahale kavramyla badatralamayaca da vurguland. Raporun sonuç bölümünde, u deerlendirmeler yapld:
Sonuç olarak, 15 Temmuz gecesi yaanan olaylar TSKda icra edilen alarm, eitim ve tatbikat faaliyetleriyle izah edebilmek hiçbir artta mümkün deildir. Tatbikatlar bir senaryoya dayal olarak önceden planlanan tarihte ve tüm hazrlklar yerine getirildikten sonra icra edilebilir. Hangi faaliyet olursa olsun ve ne maksatla icra edilirse edilsin TSKya ait harp silah ve araçlar ile sivil halka zarar verebilecek bir faaliyet icra edilemez.
Aniden birliine çarlan bir personelin zrhl araca, helikoptere veya uçaa binerek baka bir birlie baskn düzenlemesi, bir yolu kapatmas, bir köprüyü kesmesi veya havaalan, medya kurulular, telekomünikasyon gibi yerleri igal etmesi, Meclisi, kamuya ait bina ve tesisleri ate altna almas, halka ate etmesi ancak darbeye itirak etmek maksadyla açklanabilir. Bu faaliyetler içerisinde yer almak, yardm etmek, destek olmak veya kolaylatrmak hiçbir surette eitim, alarm veya tatbikat gibi kavramlarla açklanamaz.