Koronavirüs (Kovid 19) salgnnn diplomatik ilikilerde birçok teamülü yktn belirten uzmanlar, liderlerin tokalamadan selamlama yöntemini denediini, dünyann bu yeni süreci, online iletiim üzerinden, fiziksel temasa gerek kalmadan sürdüreceini, sanal diplomasinin devreye alnacan kaydetti.
Küresel tehdit haline gelen koronavirüs salgn nedeniyle olaanüstü önlemler alnyor. Virüsün etkili olduu baz ülkelerde hayat durma noktasna geldi. Uluslararas zirveler, kongreler, kültür ve turizm ziyaretleri, festivaller, fuarlar ve spor müsabakalar ard ardna iptal ediliyor. Devlet bakanlar ve diplomatlar görümelerini dijital iletiim araçlar üzerinden gerçekletiriyor.
Uzmanlar, dünyada koronavirüs salgn nedeniyle ekonomiden diplomasiye kadar deien alkanlklar deerlendirdi.
- Online iletiim üzerinden, iler yürütülecek
Antalya Bilim Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararas likiler Bölümü Öretim Üyesi Prof. Dr. Tark Ouzlu, küresellemenin olumsuz sonuçlarna yönelik alglarn çoaldn belirterek, küresellemenin iyi bir ey olmadn düünen insan saysnn her geçen gün daha da arttn söyledi.
Ülkelerin birbirinden kopmaya, ayrmaya, daha az mesafe içerisinde ilikileri sürdürmeye çaltn anlatan Ouzlu, Bu durum çin ile ABD arasndaki küresel rekabete de yansm durumda. ABD bunu yeni bir souk savan unsuru olarak deerlendirip çini elinden geldiince köeye sktrmaya çalyor. Halbuki küresellemeci mantktan bakarsak bu evrensel bir sorun, herkesi ilgilendiriyor. Varmzla youmuzla çinin yardmna koalm. demek gerekiyordu ama bu olmuyor. çin ekonomisi, ABD ekonomisinden ayrmaya balarsa çindeki ekonomi zayflyor, üretim düüyor, Bat ekonomisi bundan etkileniyor. Ekonomide korumac, içe kapanmac merkantilist dediimiz modeller ve uygulamalar daha fazla zemin kazanyor. diye konutu.
Bu salgn aslnda evrensel bilinç, deer, ahlak ve evrensel topluluk olgusu gibi konularda herkesi kendi bann çaresine bakma telana itti. diyen Ouzlu u deerlendirmelerde bulundu:
Gelimeler küresellemenin, evrensellemenin sanki sonuna m geliniyor sorusunu bize sordurtuyor. Böyle ciddi bir yansmas var. Tabii burada sorulan en önemli sorulardan biri, bundan sonra ülkeler arasndaki diplomasi nasl devam edecek? Biliyorsunuz dijital zaten yeterince hayatmzn içine girmi bulunuyor. Dolaysyla bu yeni süreçte bunun çok daha fazla kullanlacan tahmin etmek çok zor olmasa gerek. Online iletiim üzerinden fiziksel temasa gerek kalmadan iler yürütülmeye devam edilecek. Bu da teknolojinin hayatmzn içine girmesini daha fazla tetikleyecektir. Tedbir amaçl toplantlar, kongreler, çok katlml konferanslar, fuarlar, festivaller, spor karlamalar u anda bile iptal edilmeye baland. Salgnn yaygnlamas ile bu süreç devam edecektir.
- Salgn küresel alkanlklar deitirdi
stanbul Aydn Üniversitesi Ekonomi ve Finans Bölüm Bakan Prof. Dr. Ahmet Sedat Aybar da koronavirüs salgn sonras yaanan ekonomik gelimelerin, diplomatik ilikilerin önüne geçtiini belirtti.
Koronavirüs salgn balantl e zamanl ortaya çkan talep ve arz cephesindeki daralmann, petrol üzerinden bir fiyat savan da tetiklediine iaret eden Prof. Dr. Aybar, öyle konutu:
Bu anlamda Suudi Arabistan ve Rusya arasnda kontrollü bir krizin trmanmaya baladn izliyoruz. Bu fiyat savann kestirilebilir bir gelecek için sonlanmayacana da iaret ediyor. Petrol fiyatlarnn gerilemesi devam edecek gibi. Dünya Salk Tekilatnn salgn pandemik olarak tanmlamas, buna kar alnacak önlemlerin küresel ölçekte koordineli yürüyeceini, bunun da küresel ekonomiyi daha da daraltc etkisi olacan gösteriyor. irketlerin borç yükümlülüklerinin art ve karllk beklentilerinin dümesi, dünya borsalarnda hisse fiyatlarnn gerilemesini getirdi. Salgn, küresel alkanlklar deitirdi. Salgn tedbirleri diplomatik temaslarn da yönünü deitirdi. Trumpn Avrupa ülkelerine kaplar kapatmas, AB tarafndan eletirilse de devletler aras görümelerin artk dijital üzerinden yürütüleceini, birçok devlet bakannn yurtd ziyaretlerini iptal etmesinden görebiliyoruz. Tüketim ve üretim alkanlklarn deitiren virüs salgn, diplomasi alkanlklarn da deitirecee benziyor. Sanal diplomasi devrine girmi saylrz.
- Geleneksel teamülün ykldn görüyoruz
Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öretim Üyesi Prof. Dr. Vahap Cokun ise koronavirüs salgnnn sadece küresel ekonomiye deil, diplomasiye de ciddi bir etkisi olduunu söyledi.
Koronavirüsün çkt çinde üretimin son derece azaldna dair veriler olduunu, dünya genelinde kongrelerin, seyahat turlarnn, turizm programlarnn iptal edilmeye baladn belirten Cokun, Ülkeler de kendi içlerinde çeitli tedbirler alyor. Okullar tatil ediliyor, spor etkinlikleri iptal ediliyor. Türkiyede de tüm okullar ve üniversiteler tatil edildi. Dolaysyla sosyal ve ekonomik hayatmz dorudan etkileyen bir durumla kar karyayz. dedi.
Diplomatik ilikilerin de hiç kukusuz bundan çok ciddi bir ekilde etkilendiine dikkati çeken Prof. Dr. Vahap Cokun unlar ifade etti:
Önümüzdeki süreçte salgnn artmasyla beraber diplomasinin çok daha fazla etkilenecei de kesin. Liderlerin, dileri bakanlarnn direkt diplomasiyle alakal seyahatleri bir süre sonra ya ertelenecektir veya iptal edilecektir. Salgn sonras diplomatik görümelerde, siyasi liderlerin katldklar ortamlarda örnein klasik tedbirlerin dnda etraflarnda bulunan insanlarn vücut slarn ölçen termal taramalar yapldn da görüyoruz. Dolaysyla içeride ve darda birçok geleneksel teamülün ykldn görüyoruz. Liderler alkanlklarn deitirdi, örnein tokalamadan selamlama yöntemini deniyorlar.
Dünya bu yeni sürecin hem üstesinden gelmeye hem de adapte olmaya çalyor. Ülkeler üç etapl tedbirler alyor. Bunlardan birincisi kiisel tedbirler, dieri ulusal tedbirler; snrlar kapatmak, giri-çklar snrlandrmak; üçüncüsü ise küresel ilikileri gelitirmeye yönelik uluslararas etkinlikleri imdilik askya almak. Zirveler, kongreler, kültür ve turizme yönelik fuarlar, spor karlamalarnn iptal edilmesi. Dolaysyla her ülke üç aamal bir ekilde tedbirlerini almaya çalyor. Ama sonuçta ülkeler bir ekilde ilikilerini sürdürmek zorundalar. Bu nasl olur? Büyük bir olaslkla dijital medya üzerinden gerçekleecektir. Nitekim bundan bir süre önce ran Salk Bakan Türkiyeyi ziyaret etmek istediinde Türkiye Salk Bakanl görümeyi internet üzerinden yapmak istemiti. Dolaysyla diplomasi yüz yüze deil de uzaktan ve internet, telekonferans veya sosyal medya platformlar üzerinden devam edecektir. Umuyoruz ki bir an önce bu salgn son bulur ve ilikiler geleneksel normlar üzerinden devam eder.