Milli Mücadelenin zaferle sonuçlanmasnn ardndan Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk, yeni Türk devletinin yüzünü çadalama ve demokrasiye çevirdi
Türkiye Devletinin hükümet ekli cumhuriyettir. hükmünün yer ald tasarnn TBMMde kabul edilmesinin ardndan Yaasn cumhuriyet ve alk sesleri yükseldi
Türkiyede Egemenlik kaytsz, artsz milletindir. kuraln devlet yönetimine yerletiren ve demokrasiyi taçlandran cumhuriyetin ilannn üzerinden 96 yl geçti.
Milli Mücadelenin zaferle sonuçlanmasnn ardndan Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk, yeni Türk devletinin yüzünü çadalama ve demokrasiye çevirdi.
Ankarann Türkiye devletinin hükümet merkezi olmasnn ardndan mevcut rejimin isminin de bütün açklyla konulmas, yeni devletin bakannn da seçilmesi gerekiyordu. O güne kadar devlet bakanl görevi, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Bakan olarak Atatürk tarafndan yürütülmütü.
Baz yabanc ülkeler de Lozan Antlamasnn onay için Türkiyedeki yeni devlet rejiminin daha açk ekilde belirlenmesini istiyorlard. Bu sralarda cra Vekilleri Heyetinin istifas ve Meclisin güvenini kazanacak bir kabine listesinin oluturulamamas da bu soruna acil çözüm gerektirdi.
25 Ekim 1923te ise hükümetin istifasyla bir bunalm ortaya çkt. Bu olay Atatürke, cumhuriyeti ilan etmek için bekledii frsat verdi. 28 Ekim 1923 akamna kadar hükümetin kurulamamas üzerine Mustafa Kemal Paa, çankaya Kökünde arkadalarna Yarn cumhuriyeti ilan edeceiz. diyerek fikrini açklad.
Atatürk o gece, smet nönü ile 1921 Anayasasnn baz maddelerini deitiren kanun tasarsn da hazrlad.
29 Ekim 1923te parti grubunda görüe sunulan tasarda yer alan baz hükümler unlard:
- Türkiye Devletinin hükümet ekli cumhuriyettir.
- Türkiye Devleti, yönetim birimlerini Bakanlar Kurulu araclyla yönetir.
- Cumhurbakan, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafndan kendi üyeleri arasndan bir seçim dönemi için seçilir.
- Cumhurbakan, devletin bakandr. Bu sfatla gerekli gördükçe Meclis ve Bakanlar Kuruluna bakanlk eder.
Ayn gün Mecliste görüülen tasar, yaplan konumalardan sonra saat 20.30da oturuma katlan 158 üyenin tamamnn oyuyla kabul edildi. Cumhuriyetin ilan Yaasn cumhuriyet sesleri ve alklarla karland.
Tartmalara son verildi
Bundan sonra cumhurbakanl seçimine geçildi.
Yaplan gizli oylamada 158 milletvekilinin tamamnn oyunu alan Mustafa Kemal Atatürk, TBMM tarafndan yeni Türk devletinin ilk cumhurbakan seçildi. Bunun üzerine kürsüye gelen Mustafa Kemal, konumasn Türkiye Cumhuriyeti mesut, baarl ve muzaffer olacaktr. sözüyle tamamlad.
Böylece devletin ad ve rejimiyle ilgili tartmalara son verildi ve devlet bakanl konusu çözüme kavutu. Hükümetin kurulma ekli yeniden düzenlendi.
Buna göre; Cumhurbakan babakan atayacak, babakan da bakanlarn seçip cumhurbakannn onayna sunacakt. Bu uygulamayla, Meclis Hükümeti Sistemi yerine parlamenter rejime geçilmi oldu.
lk hükümeti kurmakla smet nönü görevlendirilirken, Fethi Okyar da TBMM Bakanlna seçildi.
Bayram ilan edildi
Türk halk, 29 Ekim gecesi ve 30 Ekim günü cumhuriyetin ilann kutlad. 26 Ekim 1924te yaymlanan kararname ile cumhuriyetin ilannn 101 pare top at ve düzenlenecek etkinliklerle kutlanmasna karar verildi. Karar dorultusunda 29 Ekim 1924teki etkinlikler, kutlamalarn balangc oldu.
Hariciye Vekaleti, 2 ubat 1925te bir kanun teklifiyle 29 Ekimin bayram olmasn önerdi. Teklif, Meclis Anayasa Komisyonu tarafndan incelendi ve 18 Nisanda karara baland. TBMMde teklifin 19 Nisanda kabul edilmesiyle 29 Ekim, 1925 ylndan bu yana Milli Bayram olarak kutlanmaya baland.