Bunama deyince akla ilk gelen bu tür lisan belleindeki zayflklarn yannda, çok iyi bilinen bir adresin tarifini yapamamak ya da mutfak yerine baka bir odaya gitmek gibi basit reflekslerin eksiklii, bunamann erken iaretleri arasnda yer alabiliyor.
1 dakikada belirlenen bir harften 14 kelime üretmek, 3 boyutlu bir küp veya istenilen bir saati sayfaya çizmek gibi basit testlerle unutkanln seviyesini ve eklini belirlemek mümkün olabiliyor.
Nöroloji Uzman Prof. Dr. Türker ahiner, unutkanln tehis ve tedavisi hakknda bilgi verdi.
Tuvalet yerine mutfaa m gidiyorsunuz?
Youn i temposu, stres ve teknolojinin günlük hayatn içine girmesi gibi nedenler zaman zaman unutkanlk yaanmasna neden olabilmektedir. Unutkanlk, Alzheimer ve bunama gibi rahatszlklar yakn bir akrabann ya da sk kullanlan bir nesnenin ismini hatrlayamamak gibi lisan bellei ile özdeletirilmektedir. Aslnda erken bir bulgu olan lisan belleindeki bozukluklardan daha önce ortaya çkan belirtiler bulunmaktadr. Tuvalet yerine mutfak ya da evin farkl bir odasna gidilmesi, çok iyi bilinen hatta rahatlkla gidilebilen bir adresi tarif edememek gibi 3 boyutlu ortama uyum salamaya yarayan reflekslerdeki bozukluklar göz ard edilmemelidir.
Gözlüün kaybolmas deil buzdolabndan çkmas sorun
Zaman zaman sk kullanlan eyalarn kaybolmas günlük hayatta herkesin bana gelebilmektedir. Gözlüün kaybolmas veya boyunda asl olmasna ramen aramaya devam edilmesinden çok aranan gözlüün buzdolabndan çkmas rahatszlk iaretidir. Basit testlerle unutkanln boyutu ve ekli belirlenebilmektedir.
Saati çizebiliyor musunuz?
Erken dönemde örenilen bilgilerin kat üzerine çizerken zorlanmak unutkanln derecesi ya da rahatszln nedenleri hakknda bilgi verebilmektedir. stenilen bir saati kat üzerine çizerken rakamlarn dairenin içine doru datlamamas, akrep ve yelkovan ayrmnn yaplamamas, dairenin merkezinin seçilememesi gibi hatalar kiinin bunama derecesini gösterebilmektedir. Ayn ekilde bir küpün üç boyutlu olarak kada çizilmesi srasnda ortaya çkan yanllklar ya da çok uzun sürede çizilebilmesi dikkate alnmas gereken iaretlerden biridir.
1 dakikadan 14 kelime üretemiyorsanz unutkanlnz kontrol ettirin
sim belleindeki unutkanlklarn yannda hafzada bulunan kelimeleri çaramamak farkl bir belirtidir. Kelimeleri unutmayan ancak ksa sürede hatrlayamayan hastalar için 1 dakika içinde K harfinden kelime üretmesi istenmektedir. Testi uygulayan kiinin ksa süre içinde beynindeki kütüphaneyi güncelleyebilmesi gerekmektedir. 1 dakika içinde panikleyerek 14 kelime üretememek deerlendirilmesi gereken bilgiler arasndadr.
Harf testinde 2 hatadan fazlas sorun iareti olabilir
Özellikle Alzheimer kontrollerinde uygulanan harf testinde; hastadan kendisine okunacak bir dizi harfin içinde sadece A harfini duyduunda elini masaya vurmas istenir. 2 veya daha fazla hata sorun iareti olabilmektedir. Her harfte elini masaya vurma refleksi gösteren hareketler daha büyük bir rahatszln iaretidir.
Yer ve zaman unutulmas ihmale gelmez
Beyin dakikada binlerce kez, Ben neredeyim, ne yapyorum gibi sorularn cevaplarna göre yer, zaman ve kii üzerinden sistemi kontrol etmektedir. Basit bir testle kiiden hangi yl ay ve günde olduu ile bulunduu ehir gibi bilgiler sorulmaktadr. Yer, zaman ve kii bilgilerinden birinin yanl olmas bile büyük bir sorunun iaretidir. Bozulma önce zamanda sonra yer bilgilerinde yaanmaktadr. Kiileri tanmak ve hatrlamakta yaanan bozukluk sorunun büyüklüünü ortaya koymaktadr.
nternet üzerinden yaplabilir
Alzheimer, bunama ve unutkanlk için yaplan bu testler doktorla yüz yüze yaplabilecei gibi internet üzerinden de uygulanabilmektedir. Testlerin mantyla hazrlanan 3-4 dakikalk oyunlar kiinin rahatszl hakknda doktora bilgi verebilmektedir. Doktor hasta aras mesafe uzak olsa bile internet üzerinden yaplan bu testler ve anketler ile belli puanlamalar oluturarak, unutkanl hastann hayatn nasl etkiledii belirlenebilmektedir. Alzheimer gibi ciddi hastalklarda bellein belli aralklarla test edilmesi önemli olduundan bu testler erken uyar sistemi görevi görebilmektedir.