çocuk ve ergenlerde görülen ve bazen 17 yana kadar hiç fark edilemeyen Dikkat Eksiklii Hiperaktivite Bozukluu (DEHB) hakknda açklamalarda bulunan Doç. Dr. Neslim Güvendeer Doksat, hastaln kaltmsal olduunu söyledi. Doksat, Baz çocuklarda önde gelen belirtiler ar hareketlilik ve dürtüsellik, fevrilik ve düünmeden davranmadr. Bunlarn yanna ek olarak dikkat bozukluu da elik ediyor. Baz çocuklarda ise dikkat eksiklii belirtileri sadece ön planda oluyor ve hiperaktivite belirgin bir ekilde ortaya çkmyor. Bunlar genellikle uslu, kendi halinde oturan çocuklar oluyor. çok yaramaz çocuklar hemen göze batarken, bu çocuklar sakin mizaçl, kendi halinde, uyumlu ama tembel oluyor. Tembellik biraz daha tolere edilebiliyor. Bu yüzden yllar boyu göz ard edilebiliyor ve tehis almakta gecikebiliyoruz. Kafeinli gdalar, gazl içecekler, youn karbonhidratl gdalar hiperaktiviteyi artrr. Bu gdalar daha dozunda ve kontrollü verilmelidir diye konutu.
DEHBNN SEBEB TAMAMEN BYOLOJK
DEHBnin sebebinin biyolojik olduuna dikkat çeken Doç. Dr. Neslim Güvendeer Doksat, Baz aileler; biz kötü davrandk, çatmal evlilik vard, ilgilenemedik diyebiliyor. Bunlar deil. Bu tamamiyle alnmzn arkasndaki beyin lobunda planlamadan, dikkatten, hareketlilik frenlenmesinden, yarglamadan, organizasyondan ve sralamadan sorumlu. Bu bölgelerde kaltmsal olarak dopamin dediimiz ara kimyasal maddelerin ilevinde bir problem oluyor dedi.
17 YAINA KADAR FARK EDLEMEYEBLYOR
Hiperaktif olan ve dürtüsellik olan çocuklar hemen fark edildiine dikkat çeken Doksat, Bu çocuklar snfta çok hareketli, durmadan laf kesiyor, arkadalarn kzdryor ve hemen fark ediliyorlar. Sakin olan ve tembel olarak deerlendirilen çocuk neredeyse 12nci snf kademelerinde fark edilebiliyor. Snav sistemiyle yüz yüze kaldnda belirgin dikkate kar kayplar yaadklarnda fark ediliyor. Bu da çok geç oluyor ifadelerini kulland.
DEPRESYONA KADAR GÖTÜRÜYOR; HAYAT KALTESN OLUMSUZ ETKLYOR
Doç. Dr. Doksat, bu çocuklarn yüksek zekalar, iyi akademik potansiyelleri olduu halde akademik olarak çok geri kaldklarna vurgu yaparak, Baarsz olmak, özgüvenlerini örseliyor ve yetersizlik duygusu hissediyorlar. çevreleri tarafndan sevilmeyen, istenmeyen, oyun bölen çocuklar oluyorlar ve dlanyorlar. Bu duygu da yllar içerisinde bir yetersizlik ve özgüven eksikliine itiyor. Depresyona itebiliyor. Belki öldürmüyor ama hayat kalitesini son derece olumsuz etkiliyor. lköretim çanda tan konmas ve tedavilerine balanmas son derece önemli diye konutu.
UZAKTAN ETM PUCU VEREBL ACL DESTEK ALINMALI
Uzaktan eitim sürecinin hastaln tehisinde yardmc olduunu söyleyen Doç. Dr. Doksat, sözlerini öyle sürdürdü:
Uzaktan eitim, ekran banda olduu için her çocuk gibi bizim çocuk da sklyor diyerek bir ötelenme olabilir. Ancak pandeminin bu konuda bir avantaj var. Aileler öretmenlerle konutuklarnda, dier çocuklarn velileriyle konutuklarnda Benim çocuum 1-2 saat konsantre oluyor da sonra yava yava sklyor ama Benim çocuum 10 dakika bile hiç konsantre olamyor ayrm yaplmal. Bu ciddi bir alarm. Bunu görüyorsak DEHB sinyal veriyor olabilir ve hzla yardm arayna geçebilirler. uan ki uzaktan eitimden alnabilecek maksimum fayday çocuklar almak durumunda. Ekran ba eitime çocuktur sklrn ötesinde hiç konsantre olamyorsa mutlaka bir profesyonelden yardm almamallar.
HER YARAMAZ çOCUK HPERAKTF DEL
Her yaramaz çocuun hiperaktif olmadn hatrlatan Doksat, çok hareketli olan her çocukta dürtüsellik ve dikkat sorunu var m diye gözlemlemek ve ilkokul öretmeniyle mutlaka fikir alveriinde bulunmak gerekiyor. Bazen standart afacan, tatl, yaramaz çocuk hiperaktif diye adlandrlrken; bazen de tam tersi olabiliyor. Bunun tek yolu öretmenlerle birebir görümede çocuun akranlarn neresinde olduunu sormaktr dedi.
ERKEKLERDE DAHA FAZLA GÖRÜLÜYOR
DEHBnin erkek çocuklarnda daha fazla görüldüünü ifade eden Doç. Dr. Doksat, Normalde ilköretim çandaki 100 çocuktan 3ünde görülüyor ama erkeklerde 2-3 kat daha fazla ifadelerini kulland.
KIRMIZI REçETEL LAçLAR, çOCUKLARI MADDE BAIMLISI YAPMIYOR
Hastaln tedavisinde krmz reçeteli ilaçlar kullandklarn söyleyen Doksat, Birinci etapta krmz reçete kapsamnda olan merkezi sinir sistemi uyarclarn kullanyoruz. Aileler krmz reçete kullanyoruz, bu çocukta bamllk m yapacak? diye ürkmesin. Bu ilaçlar hiçbir çocukta bamllk yaratmaz. Doktor tavsiyesiyle kullanldnda arts var. htiyaç halinde veriyoruz ve dozlar bamllk yapmyor. Uyku kaçrd için belirli saatlerde veriyoruz. Bu ilaçlar birçok tbbi kontrolden sonra veriliyor. çocuklarda büyüme ve gelime gerilii, madde bamll yapmyor. Bu ilaçlar hayat boyu deil, ihtiyaca göre kullanlyor diye konutu.