Skolyoz, srttan bakldnda omurgada yana doru erilik anlamna geliyor ve genellikle nedeni bilinmiyor. Gelime çanda görülen ve hangi sebeplerden kaynakland bilinmeyen adolesan idiopatik skolyoz ise topumda %1 orannda ortaya çkyor. Hastaln, özellikle büyüme ça ile birlikte ilerleme olasl bulunuyor. Doç. Dr. Omur Yaman, adolesan idiopatik skolyoz hakknda bilgi verdi.
Omurga eriliklerinin en sk rastlanan tipi adolesan idiopatik skolyozdur. Adolesan, çocukluk döneminden sonra, ancak hala büyümenin devam ettii ergenlik dönemi için kullanlan bir ifadedir. Dolaysyla adolesanlarda iskelet sistemi de tam olarak olgunlamamtr. Kz çocuklarnda daha sk görülen ve erilie daha fazla sebep olan bu rahatszlk genellikle 10 yandaki çocuklar etkilemektedir. diopatik skolyoz, 10-18 ya arasndaki çocuk ve adolesanlarn % 2-3ü gibi önemli bir bölümünü ilgilendirmektedir. diopatik skolyozda neden, kesin olarak bilinmemekle birlikte hastaln genetik faktörlerden kaynakland düünülmektedir. Adolesan idiopatik skolyoz (AS) hastaln genellikle ilk olarak ebeveynler veya hastalar fark etmektedir. Bu rahatszlklar bazen bir okul taramasnda bazen de bir doktor ziyaretinde ortaya çkmaktadr. çou AS hastasnda fazla belirti görülmemektedir. Ancak daha geni erilikler, ar veya kaburga anomalileri gibi gözle görülen bozulmalarla kendisini belli etmektedir.
Her hastada farkl belirti görülür
Skolyozun belirtileri eriliin ciddiyetine göre deimektedir. Skolyoz rahatszl çou zaman hastann giydii elbiselerin duruunun deiimine bal olarak da fark edilmektedir. Bol elbise giyen çocuklarda ise vücut ekli belirgin olmadndan anlalamayabilir. Bu nedenle ailesinde skolyoz hikayesi olan ebeveynlerin çocuklarnn srtn sk sk kontrol etmesi önemlidir. Okullarda yaplan salk taramalarnda ve yllk çocuk doktoru muayenesinde de skolyoz tespit edilebilmektedir.
Hangi durumlarda skolyozdan üphelenilmeli?
çocuunuzun omuzlar arasnda yükseklik fark varsa
Saa ve sola yaslanyor veya ayakta dümdüz durmakta zorluk çekiyorsa
Srtndan bakldnda kürek kemikleri arasnda eitsizlik fark ediliyorsa
çocuunuz öne doru eildiinde srtnn bir taraf dierinden daha yüksek görülüyorsa
çocuunuzun kalçalar, iç çamar veya pantolon çizgisi asimetrik ekilde duruyorsa
çocuunuzun yürüme eklinde bir anormallik olduunu fark ediyorsanz skolyoz ile kar karya olabilirsiniz.
Risk faktörleri nelerdir?
Adolesan idiopatik skolyozda (AS) eriliin ilerlemesinde baz risk faktörleri vardr. Bunlar hastann ya, iskelet olgunluu, cinsiyeti ve mevcut eriliin derecesidir. Genel olarak kz çocuklarnda ve genç yata skolyoz tehisinin konulmas, eriliin ilerleme olasln artrmaktadr. Bunun sebebi ise eriliin büyüme çayla beraber art göstermesidir. 10 yan altndaki çocuklar için erilik 5- 19 derece arasnda ise % 45, 20- 29 derece arasnda ise %100 olaslkla ilerlemektedir. 11-12 yandaki çocuklarda erilik 5-19 derece arasnda ise % 61 olaslkla, 15 ya ve üstüne ise %16 olaslkla ilerleme olumaktadr.
skelet olgunluu önemli
skelet olgunluu bir çocuun ne kadar büyüme sürecinde kaldn göstermektedir. Büyüme kkrdaklar kz ve erkek çocuklarnda belli yalarda kapanmaktadr. Risser iareti skolyoz grafisinde pelvisin kireçlenmesine baklarak yaplan bir derecelendirmedir. 0-5 aras bir derecelendirmeye göre yaplmaktadr. Risser snflamasna göre 2 ile 4 derece arasndaki erilikler % 23 orannda ilerlerken, 0 ile 1 arasndaki erilikler ise % 65 orannda ilerlemektedir.
Erken tan ve doru tedavi planlamas için mutlaka tecrübeli uzmanlara dann!
Adolesan idiopatik skolyozun tehisi ve tedavinde uygulanmas gereken harita u ekilde sralanabilir:
Hasta öyküsünün alnmas: Adolesan idiopatik skolyoz, genetik bir hastalk olduu için hastann aile hikayesi tan srasnda çok önemlidir.
Fiziksel test: Fiziksel test, bütün bir nörolojik muayeneyi ve skolyometre olarak adlandrlan özel bir ölçüm cihaznn kullanmn içermektedir. Bu cihaz, omurilik ileri doru eildiinde, omuriliin asimetrisini ölçmek için kullanlmaktadr.
Röntgen: Ön-arka ve yan planda eimi deerlendirmek için tüm omurgann röntgeni görülmelidir. Elde edilen bu grafilerde en çok eilen omurlar arasndaki aç ölçülerek skolyozun derecesine karar verilmektedir. Cobb açs ölçümü yaplarak çocuklarn takipleri ve tedavileri planlanmaktadr.
Tedavi: Adolesan idiopatik skolyozu olan birçok hasta, ciddi bir tedavi gerektirmeyen küçük erilere sahiptir.10- 20 derece olarak belirlenen küçük erilere sahip hastalar için gözlem yeterlidir.
Korse tedavisi: 25 derecenin üzerinde erilii olan hastalar için korse kullanlarak eriliin ilerlemesini engellenebilmektedir. Korseye ihtiyaç duyan hastalar için hafif arlktaki TLSO korsesi faydal olabilir. Hastann eriliine uygun olarak yaplan korse giysilerin altna giyilebilmektedir. Korsenin etkili olabilmesi için günde 23 saat kullanlmas gerekmektedir.
Cerrahi: Adolesan idiopatik skolyoz cerrahisi genellikle eriliin 50 derecenin üzerine çkt hasta grubunda düünülmektedir. AISde skolyoz karar vermeden önce dikkatli bir deerlendirmenin ardndan hasta ve aile ile ayrntl görümenin yaplmas ve bilgilendirmenin bu dorultuda yaplmas gerekmektedir.