Nöroloji Uzman Prof. Dr. Geysu Karlkaya, Alzheimern bunama (demans) sebeplerinden sadece bir tanesi olduunu belirtirken, toplumda bu hastala kar doru bilinen birçok yanl olduunu, hastala yönelik bilinçlenmenin ise zorlu süreci hafifleteceini vurguluyor. Prof. Dr. Geysu Karlkaya, 21 Eylül Dünya Alzheimer Günü kapsamnda yapt açklamada Alzheimern önlenip önlenemeyeceine yönelik bilgiler verdi, toplumda Alzheimer ile ilgili doru bilinen yanllar anlatt, önemli uyarlar ve önerilerde bulundu.
Unutuyorum Eyvah! Alzheimer hastas oldum YANLI!
DORUSU: Arada bir isim veya eyalarn yerini unutmak veya randevu kaçrmak, daha sonra hatrlamak artyla hepimizin bana gelebiliyor. Alzheimer hastalarnda ise sonradan hatrlama ksm gerçeklemezken, unutkanlk ilerleyici ve günlük yaanty etkileyecek düzeyde oluyor. Unutkanln yan sra kiilik deiiklii, problem çözme becerisinde bozulma, daha önce kazanlm becerilerin kayb gibi bulgular da görülebiliyor.
Bunama = Alzheimer hastal! YANLI!
DORUSU: Demans yani bunamann onlarca farkl sebebi var. Alzheimer hastal sadece en sk görülen demans olma özelliini tayor. Alzheimer hastal dnda Parkinson hastal vb. baka hastalklar, vitamin eksiklikleri, hormonal bozukluklar, enfeksiyonlar veya kanser türleri de bunamaya sebep olabiliyor. Her hastaln tedavisi farkl olduu için de her hastada ayrc tannn dikkatle yaplmas gerekiyor.
Alzheimer hastal yalanmann doal sonucudur! YANLI!
DORUSU: Alzheimer hastal yüzde 90 orannda ileri yata ortaya çkyor. 65 yandan itibaren görülme skl yüzde 10 iken, bu oran 85 ya üzerinde yüzde 50lere ulayor. Aslnda yan ilerlemesi ile herkeste birlikte örenme kapasitesinde azalma ve hafif unutkanlk olabiliyor. Ancak bu unutkanlk hiçbir zaman günlük yaanty etkileyecek ekilde ilerlemezken, Alzheimer hastalarnda ise günlük yaanty etkileyen, hemen hemen sürekli ve ilerleyici bir hafza kayb görülüyor.
Annem Alzheimer hastas, ben de olacam! YANLI!
DORUSU: Alzheimer olgularnn yüzde 5inden daha az kesin olarak genetik bir geçi gösteriyor. Bu olgularda bulgular genellikle erken yalarda, 40-50 ya civarnda balyor. Yüzde 95 oranndaki olguda ise genlerin etkisi yine görülmekle birlikte daha azalyor. Örnein; anne, baba veya kardeinizde Alzheimer hastal 65 yandan sonra balamsa riskiniz, ailesinde Alzheimer hastas olmayan birinden yaklak 3 kat daha yüksek oluyor.
Takviye ürünler Alzheimer hastaln önleyebilir! YANLI!
DORUSU: Nöroloji Uzman Prof. Dr. Geysu Karlkaya Vitamin E, B, C, ginkgo biloba, folat ve selenyum gibi takviye ürünlerin Alzheimer hastaln önlediine yönelik herhangi bir bilimsel kant yoktur diyor.
Alzheimer hastal bir kan testi ile anlalabilir! YANLI!
DORUSU: Bazen nadir görülen erken yata balayan ailevi Alzheimer hastalarnda kan tetkiki ile genetik inceleme sonucunda kesin tan konulabiliyor. Bu hastalarda pozitif gen saptanmas ileride Alzheimer hastal geliecei anlamna geliyor. Nadir görülen erken balangçl genetik geçili olgular dnda, Alzheimer hastalnn kesin tans ancak beyin dokusunun mikroskop altnda patolojik olarak incelenmesi sonucunda konulabiliyor.
Alzheimer hastalar sinirli olur ve sakinletirici ilaç gerekir! YANLI!
DORUSU: Onlar odada yokmu gibi davranlmas, hzl ve karmak cümlelerle konuulmas, karar verme yetileri azalmken yiyecek ve giyecek için çok seçenek sunulmas kafa karkl yaamalarna sebep olabiliyor. Baz hastalarda sk görülen öfkenin altnda genellikle ifade edilemeyen bir sorun yatyor. Alzheimer hastasyla konuurken, yaknnda olun ve göz temas kurun, basit kelimelerden oluan ksa cümleler kurun, rahatlatc sakin bir ses tonuyla konuun, vücut diline dikkat edin. Ayrca onlar için kolay giyilecek kyafet, ayakkab ve kolay yenebilecek yiyecekler seçin. Bu davranlar onlar rahatlatacaktr.
Alzheimer Hastal Önlenebilir. KISMEN YANLI!
DORUSU: Yaplan büyük gruplu çalmalar; bulmaca çözen, dama oynayan, zihinsel olarak aktif kalan (yeni dil örenme, müzik aleti çalmay örenme), sosyal olarak aktif olan (konser ve müze vb. etkinlikler), düzenli egzersiz yapan, diyabet ve hipertansiyon gibi kronik hastalklarn kontrol altna alan ve meyve ile sebzeden zengin Akdeniz diyeti ile beslenen kiilerde Alzheimer orannn istatistiksel olarak daha düük olduunu ortaya koyuyor. Ancak tek tek kii baznda bu aktivitelerin yarar konusunda yeterli veri bulunmuyor. Genel vücut sal için yararl olan eylerin, beyin sal için yararl olduunu aklda tutacak ekilde bir yaam tarznn erken yatan itibaren edinilmesi önemli.
Alzheimer hastalnda tedaviye erken balanmas çok önemli. KISMEN YANLI!
DORUSU: Alzheimer hastaln tedavi eden veya ilerleyiini durduran bir ilaç halen mevcut deil. lk bulgular genellikle beyindeki deiikliklerden 20-30 yl sonra ortaya çkyor. Tedavide kullanlan ilaçlar, beyin hücrelerinin birbiri ile iletiimini kolaylatrmaya yönelik olup, belli sayda hastada, hastaln ilerleyiini ksa süre için yavalatyor. Bu ilaçlarn beyindeki patoloji veya hastalk süreci üzerine etkisi olmad için tedaviye erken veya geç balanmas ile hastaln uzun süreli seyrinde de deiiklik gözlenmiyor. Ancak tannn netletirilmesi, farkl tedaviler gerektiren hastalklarn ayrt edilebilmesi ve yaam kalitesini arttrmaya yönelik farkl tedaviler uygulanabilmesi için ikayetler fark edildiinde hekime bavurulmal.
Alzheimer hastalar etraflarnda ne olup bittiini anlayamaz, bizi tanmad için yannda olup olmamamz veya zaten unutaca için ziyarete gidip gitmememiz çok farketmez. YANLI!
DORUSU: Nöroloji Uzman Prof. Dr. Geysu Karlkaya Alzheimer hastalar kiileri, tarihleri, olaylar, az önce yedikleri yemei hatrlamayabilir, ancak bu geçmilerini unuttuklar ve etraflarnda olanlar hissetmedikleri anlamna gelmez. fade sorunlar olmas sebebiyle duygularn ifade edemeseler de farkndalklar genellikle göründüünden çok daha fazladr. Bazen bir kii, bir yer, bir ses veya görüntü duygusal hafza üzerinden olumlu-olumsuz dardan fark edilemeyen youn duygulara yol açabilir. Sabrla; bazen konuarak, bazen dokunarak, elini tutarak, bazen sevdikleri müzikleri dinleterek onlara ulaabilirsiniz diyor.