Uzmanlar, etkisini artrmas beklenen souk hava dalgasnn, üst solunum yolu ve kalp-damar problemleri bata olmak üzere, k aylarnda daha sk görülen baz hastalklarda arta neden olabileceini belirtti.
Enfeksiyon Hastalklar Uzman Prof. Dr. Nurgül Ceran, iklim deiikliine bal hastalklarn çounun havalarn ar snmasyla ilikili olduunu ancak souk dalgalarna bal olarak da pek çok hastaln görülme sklnda art bulunduunu aktard.
Solunum yollar enfeksiyonlarnn dünyada en yaygn akut hastalk olduunu ve her yl çok sayda hastaln, ölümün ve i gücü kaybnn nedeni olarak ortaya çktn belirten Ceran, souk algnl, farenjit, larenjit, kulak iltihab, sinüzit, akut bronit, kronik bronitin akut alevlenmesi, broniolit ve toplum kaynakl pnömonilerin görülme oranlarnn k aylarnda pik yaptna iaret etti.
Prof. Dr. Ceran, Souk havalar, çocuk ve yallar olmak üzere duyarl gruplarda, hastalklarn artyla ilikilidir. Yal hasta grubunda solunum yollar hastalna bal k ölümleri de fazladr. diyerek, souk havalarda ölümlerde arta kapal alandaki yetersiz snmadan çok, d ortamlarda soua maruz kalmann sebep olduunun belirlendiini anlatt.
- 1 derecelik s düüü solunum hastalna bal ölümlerde arta sebep oluyor
Souk mevsimlerde boazdan izole edilen virüslerin uzun bir periyot tanmaya devam ettiini ve daha çok yaylp hastala neden olduunu dile getiren Ceran, u bilgileri verdi:
Ortalama snn altndaki 1 derecelik düüün, solunum hastalna bal ölümlerde yüzde 5lik artla sonland bildirilmitir. Vücut yüzeyinin tedavi amaçl ani soutulmas sonras da solunum yollar enfeksiyonunda bir art bulunmutur. Normalde insan doas soua fizyolojik olarak adapte olmutur. Soukta ürpererek ssn artrr ve ciltteki damarlarn kaslmasyla iç ssn devam ettirir. Laboratuvar çalmalarnda soukta kalma sonras baklk basklanmas ve bir enfeksiyon geliiminde potansiyel art oluturduu gösterilmitir. Souk havada kalma sonras kan lökosit ve granülosit saysnda bir art, baz sitokin düzeylerinde azalma olduu saptanmtr.
Vücut ssnda düme olunca ortaya çkan lökopeni, lökositlerin göç yeteneinde azalma, mikroorganizmalarn öldürülmesinin basklanmas, sitokin salnmnda azalma, insülin direnci ve kan ekerinin yükselmesi enfeksiyonlara duyarll artran faktörlerdir. Souk hava solunmasnn solunum epitelinin ssnda bir azalmaya neden olduu bildirilmektedir. Bu etki hava yollarnda mukozal klirensinde ve lokal baklk yantnda azalmaya neden olur. Ksa bir souk hava periyodundan sonra belirtisiz enfeksiyonlarn, klinik belirtili enfeksiyona dönmesi böylece açklanm olmaktadr. Vücut yüzeyi souyunca üst havayolu epiteli ve burunda refleks damar kaslmas olur. Bu da üst solunum yolu enfeksiyonlarna meyli artrr. Souk havay takip eden dönemde üst solunum yollar hastalnda en büyük art hava scakl dümesinden iki-üç gün sonra ortaya çkar.
Prof. Dr. Ceran, souktan etkilenmeyle ilikili yaplabilecekleri de sralayarak, duyarl grubu oluturan bebek ve küçük çocuklarn souk odada uyutulmamas, 65 ya üstü kiilerin zorunlu deilse evden çkmamalar gerektiini söyledi.
Souk havalarda dengeli beslenmenin önemli olduuna iaret eden Ceran, genel hijyen kurallarna özen göstermenin ve souk algnl durumunda istirahat, bol sv tüketimi, sigara ve kirli havadan uzak durma, burun açc ya da pastil kullanm, tuzlu suyla gargara, lk içecekler alnmas gibi tavsiyelerde bulundu.
- Damardaki büzüme, sadece eller ve ayaklarda snrl kalmayabilir
Kalp ve Damar Cerrahisi UzmanDoç. Dr. Mehmed Yanarta da Kn gelii, karn ya her ne kadar gecikmi olsa da kn gidii, yazn gelii de bir o kadar gecikecek gibi görünmekte. dedi.
Yanarta, dünyada olduu gibi Türkiyede de her yl milyonlarca insann kalp-damar ve ilikili hastalklar nedeniyle sknt yaadn belirterek, insan vücudunda da k mevsimine göre hazrlanmak için bir takm deiiklikler olduunu söyledi.
Vücudun iç denge de denen homeostazisi korumak ve idame ettirmek amaçl çaltn aktaran Yanarta, k geldiinde vücudun enerji koruma moduna girdiini vurgulad.
Doç. Dr. Yanarta, soukta s kayb daha da fazla olduu için s üretimi için enerji harcandn dile getirerek, unlar kaydetti:
K için yaplan tüm deiiklikler iç dengeyi korumak içindir. Bu durumda vücut, önce en hayati organlar ve uzuvlar korumaya al kalp ve beyin. Bu yüzden tüm vücut öncelikle bu iki organ korumak için gerekirse baz fedakarlklar da yapabilecek bir takm düzenlemelere gider. Kan akm hz düzenlenir. Damarlarda spazm da denen büzüme geliir. Burada amaç, kan akmn uçlardan merkeze doru yönlendirmektir. Ancak faydal bir amaç için yaplan damardaki bu büzüme, sadece eller ve ayaklarda snrl kalmayabilir. Souk havada alnan derin bir nefes, sarf edilen kontrolsüz bir efor sonras geliebilecek bir damar büzümesi, mesela kalpte olursa kalp krizine giden süreç tetiklenebilir.
- Hareketlerdeki yavalama phtlamaya yatknl artrr
Kann uçlardan merkezde toplanmas nedeniyle kalbin yüküyle, iinin çoaldn, bu nedenle atm hznn artp, basncn yükseldiini vurgulayan Yanarta, bunun zaman zaman çarpnt ve tansiyon yükselmesi eklinde hissedildiini belirtti.
Yanarta, parmak uçlar gibi uç organlara giden kan akmnn azalmasyla souma, uyuma, keçeleme hissi olutuunu, ailevi yatknl ya da baz romatizmal hastalklar olanlarda el ve ayaklarda morarma, beyazlama, kzarma gibi durumlarn görülebileceini ifade etti.
Büzümenin, soua uzun süre maruz kalndnda parmak, burun, kulak gibi uç organlar olumsuz etkileyip, donma nedenli uzuv kayplarna kadar giden sürece dahi neden olabileceine iaret eden Yanarta, Ayrca soukta refleks olarak vücut postüründe de büzülme olur ve kat kat giyinme ihtiyac artar. Bu, snn korunmasn salama amaçldr. Bunun neticesinde hareketler yavalar. Hareketlerdeki bu yavalama ve hatta hareketsizlik, phtlamaya yatknl arttrr. Hem bacak, akcier damarlar hem de kalp damarlar phtlamasna meyil artar. Bu phtlama bacakta olduunda atar ve toplar damarlarda tromboz ve emboli, kalpte olduunda ise kalp krizi riski artar. eklinde konutu.
Doç. Dr. Yanarta, Mevsimsel olarak hastalklara daha duyarl hale gelen vücutta, artan viral enfeksiyonlarla birlikte kalp damarlarnda krize asl neden olan plaklarn oluumu ve geliimi tetiklenir. Damar sertliine meyil artar. diyerek sözlerini tamamlad.