Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalklar Uzman Prof. Dr. Aye Kubat Üzüm, gebelikte sklkla yaanan tiroid sorunlar hakknda önemli bilgiler verdi.
Tiroid hormonu bebein geliiminde önemli rol oynuyor
Tiroid bezi boynun orta hattnda, nefes borusunun hemen önünde yerlemi olan önemli bir endokrin organdr. Üreme çandaki kadnlarda, tiroid bezi hastalklar sk görülmektedir. Tiroid hormonlar hem gebeliin sorunsuz sürdürülmesi, hem de anne ve bebek sal üzerinde çok önemli rol oynamaktadr. Gebelikte her endokrin bez gibi tiroid bezi de bir miktar büyür. Tiroid bezi T3 ve T4 olarak adlandrlan iki hormon salnmndan sorumludur. Salkl gebelikte gebeliin 7.haftasndan itibaren T4 artmaya balar ve 16. haftada en yüksek deerlere ular. Bu hormonun art, büyümekte olan bebein hem zeka geliimi, hem de vücut geliimi için çok önemlidir. Gebeliin erken dönemlerinde, bebein tiroid bezi ilev görmediinden anneden bebee geçen tiroid hormonlar özellikle de bebein merkezi sinir sisteminin gelimesinde önemli rol oynamaktadr. Gebeliin 16.-17. haftalarnda bebein tiroid bezi de hormon yapmaya balar, ancak unutulmamaldr ki; neredeyse gebeliin son haftalarna dek anneden bebee tiroid hormonu geçii devam eder.
Gebelerin günlük 200-250 mcg iyot almas önerilir
yot, tiroid hormonu yapm için çok önemli bir maddedir ve bebein yeterli miktarda tiroid hormonu yapabilmesi için anneden uygun miktarda iyot geçiinin olmas gereklidir. Gebelikte annenin iyot ihtiyac artmaktadr. Bunun yannda ülkemizde iyot eksiklii halen çok önemli bir sorundur. Hem bebein salkl geliimi, hem de annede guatr oluumunu engellemek için gebelerin günlük 200-250 mcg iyot almas önerilmektedir. yot için en önemli kaynak iyottan zengin tuzlardr. Ayrca doktor kontrolünde iyot takviyesi alnmas da gerekebilir.
Bu kriterleri tayorsanz
Eer bir anne aday
* 30 yandan daha büyükse
* Tiroidi az veya çok çalyorsa
* Guatr veya Hashimoto tiroiditi gibi bir tiroid hastal varsa
* Daha önceden tiroid ameliyat olduysa
* Tip 1 diyabet gibi baklk sistemini etkileyen bir hastal varsa
* Düük, erken doum öyküsü, gebelik kayplar, gebelikte tansiyon yükseklii varsa
* Ksrlk (infertilite) tedavisi görüyorsa
* Ailede tiroid hastal varsa
* iman ise
* yot eksiklii bölgesinde yayor ise mutlaka tiroid hormonlar ölçülmelidir.
Hipotiroidiye dikkat!
Tiroid bezinin tiroid hormonlarn yeterli miktarda üretememesine hipotiroidi denir ve gebelikte sk görülen bir durumdur. Öte yandan Hashimoto hastal ve daha önceden geçirilmi tiroid cerrahilerinden sonra da hipotiroidi skça görülür. Eer anne adaynda hipotiroidi tehis edildiyse vakit kaybedilmeden tedavisine balanmal ve gebelik haftasna göre önerilen tiroid hormon deerlerine ulamak hedeflenmelidir. Eer alama ya da tüp bebek gibi yardmc üreme teknikleri ile gebelik planlanyorsa, öncesinde tiroid hormonlar hedef deerlere getirilmelidir.
Daha önceden size hipotiroidi tehisi konmu ve tedavi alyor iseniz, unutmayn ki gebelik süresince daha yüksek ilaç dozlarna ihtiyaç duyulacaktr. Gebe olduunuzu anladnz anda günlük ilaç dozunu %25-30 orannda artrmal ve en ksa sürede bir iç hastalklar uzman veya endokrinoloji uzmanna bavurmalsnz.
Her 1000 gebeliin sadece 2sinde hipertiroidi görülüyor
Tiroid bezinin tiroid hormonlarn fazla miktarda üretmesine ise hipertiroidi denir ve hipotiroidinin aksine her 1000 gebeliin sadece 2sinde görülür. En sk sebebi Graves hastal (% 85-90) olmakla birlikte bazen tiroid nodülleri de hipertiroidiye neden olur. Hipertiroidi belirti ve bulgular, sinirlilik, titreme, çarpnt, terleme, scak tahammülsüzlüü, kilo kayb, uykusuzluk, dklama saysnda art ve guatrdr. Normal gebelikte de bu bulgulara sk rastland için fark edilmeyebilir. Ayrc tanda, tiroid fonksiyon testleri önemlidir. Hipertiroidi uygun tedavi edilmediinde anne ve bebekte istenmeyen olaylarn gelimesine sebep olabilir. Annede düük, plasenta ayrlmas, erken doum, kalp yetmezlii, hipertansiyon, tiroid frtnas geliebilir. Prematüre doum, düük doum arl, ölü douma neden olabilir. Gebelikte hipertiroidisi olan annelerin tiroid testleri, düük riskinden kaçnmak için sk kontrol edilmeli, gerekirse tedavisi balanmaldr. Hipertiroid bir kadn gebe kalmay planlyor ise öncesinde tiroid hastal tercihen cerrahi veya radyoaktif iyot tedavisi ile kalc bir çözüme ulatrlmal, tiroid hormonlar normale geldikten sonra gebelik izni verilmelidir.
Gebelikte tiroid hormon fazlal geçici olabilir.
Gebelikte ayrt edilmesi gereken önemli bir durum da gebelie bal olarak tiroid hormonlarnn geçici artmas durumudur. Kanda yükselen gebelik hormonunun (beta-hCG) tiroid bezini uyarc etkisi vardr ve gebeliin ilk aylarnda bu hormon etkisi ile geçici bir tiroid hormon fazlal geliebilir. Gebeliin 6-8. haftasnda ortaya çkmakta ve gebeliin 18-20. haftasnda kendiliinden düzelmektedir. Tüp bebek tedavisi görenlerde, ikiz gebeliklerde görülme skl daha fazladr. Genellikle bulant, kusma elik eder. Bu durumda çou kez tiroide yönelik bir tedavi gerekmez, serum, vitamin takviyesi gibi destek tedavileri yeterlidir.