COVID-19 pandemisinin insanlar içinde bilinmezlik barndran ve bu bilinmezlikten dolay sevilmeyen gri alana soktuunu belirten Uzman Psikolog Sena Sivri Hastaln özellikleri dnda sürekli okuduumuz haberler, sosyal medya, iletiim kanallarnda maruz kaldmz yanl ve korkutucu bilgiler de bu kaotik duygudurumunu artryor. Tüm bu süreçte virüsü kapmasa bile birçok bireyde psikolojik ve fizyolojik baka sorunlarn ortaya çktn gözlemlemeye baladk. Bu tip durumlarda salk kaygsnn tetikledii psikolojik ve fizyolojik birçok belirti olabilmekte diyor. Uzman Psikolog Sena Sivri, koronafobinin vücudumuzda yol açt 7 önemli sorunu anlatrken, koronafobi ile ba etmenin de püf noktalarn açklad.
ANKSYETE (KAYGI) KAYNAKLI RAHATSIZLIKLAR
Hastaln riskleri ve bilinmezlikleri karsnda youn kayg yaanabilir. Kii kendini sürekli endieli, korku içinde ve negatif düüncelerde bulabilir. Bu düünceleri kendisi ve yaknlar üzerinde younlamaktadr. Kendisini sürekli; hastala yakalanaca, hayatn kaybedecei, bakalarna bulatraca üzerine düünceler içinde bulur. Özellikle bu düünceler srasnda çarpnt, nefes skmas, huzursuzluk, yerinde duramama, ellerde titreme, terleme gibi fiziksel tepkiler ortaya çkar. Youn strese bal olarak kaygl düüncelerin younlat anlarda tansiyonda yükselme, nabz hzlanmas gözlemlenir.
FOBLER LE OBSESF (TAKINTILI) DÜÜNCELER VE KOMPULSF (YNELEYC) DAVRANILAR
Kiinin mevcut fobileri varsa ve özellikle salkla balantlysa tetiklenebilir, yeni fobiler ortaya çkabilir, bunlara yönelik kaçnma davranlar artabilir. Bununla birlikte özellikle temizlik ve saln korunmasna yönelik takntl düünceler ve buna bal tekrarlayc davranlar ortaya çkabilir. Kii her yerin, kendisinin, eve gelen giden herkesin sürekli pis olduuna, virüs tadna inanabilir. Ne kadar ykarsa ykasn, temizlerse temizlesin yeterince temiz olduuna inanmaz, tekrar tekrar her yeri silme, ykama, temizleme davranlar gösterir. Obsesif kompulsif davranlar artaca gibi, ar temizlik ve hijyen salama giriimleri kiinin vücudunda da buna bal hasarlara yol açar.
BR EY OLMADII HALDE VARMI GB HSSETME!
Fizyolojik hiçbir temeli olmayan semptomlar ortaya çkabilir. Özellikle korona semptomlar (öksürük, ate, boaz ars gibi) ortaya çkabilir. Kii atei olmad halde atei varm gibi hissedebilir, ya da boaznda ar ya da öksürecekmi hissi gelebilir. Bu semptomlar özellikle hastalkla ilgili konumalar yapldnda, haberler izlenip okunduunda ortaya çkar.
UYKU VE YEME PROBLEMLER
Yaanlan kaygya bal olarak uykuya dalmada güçlük, uyku bölünmeleri ortaya çkabilir, kabuslar artabilir, uyku kalitesi düer. Özellikle yatmadan önce haberlere, sosyal medyadaki koronayla ilgili bilgilendirmelere bakldysa uykudaki bozukluk daha youn olabilir. Yine kaygya bal olarak itahta artma azalma ortaya çkabilir. Özellikle sosyal izolasyon dönemi ile beraber can sknts ve rutinin deiimine bal olarak duygusal itahta art gözlemlenir.
ETKETLEME (STGMATZASYON)
Uzman Psikolog Sena Sivri Maalesef bu salgnla beraber en sk karlatmz ve birçoumuzun düüncelerine yerleen bir etiketleme de oldu. Virüsün çk noktas olan ülkenin insanlar bata olmak üzere hasta olan bireyleri etiketleme ve buna yönelik negatif bir bak açs ve söylemler ortaya çkt. Bununla beraber sosyal izolasyon süreci ile beraber bu etiketlemelere 65 ya üstü bireyleri de ekledik. Bu tip durumlarda bir suçlu bulmak olayn bilinmezlii ile ba etmede yardmc oluyor gibi gelmekte ve hemen bu yola bavurmaktayz. Bundan kaçnmann önemini unutmamak lazm. Tüm etiketlemeler için geçerli olmakla beraber özellikle konu salk olduunda etiketlediimiz bireyin ertesi günü biz olmayacann garantisi de yok diyor.
AIRI KORUMACI VE KISITLAYICI TUTUM
Temel düünce virüsü kapmamak ve çevremizi korumak olduundan davransal deiimler kaçnlmazdr. Sala yönelik ar ilgi ile beraber buna bal yeni alkanlklar ortaya çkabilir. Kii bu kaygsyla beraber her duyduu gördüü baklna iyi gelecek eyi yapmay, yemeyi, içmeyi deneyebilir. çocuklara kar ar korumac ve kstlayc bir tutum sergilenebilir.
DEPRESF RUH HAL
Özellikle süreç ilerleyip zaman geçtikçe, vaka saylarnn artmas, maruz kalnan haberlerin içerikleri, kendi çevremizde hasta olan / olmayan bilgisi ve sosyal izolasyonu nasl geçirdiimize bal olarak depresif belirtiler ortaya çkabilmektedir. Yaam tehdit etme özelliine sahip bir durum söz konusuyken bu tip belirtilerin ortaya çkmas olaan ve doaldr. Önemli olan ne ölçüde yaadmz. Her türlü duygusal, psikolojik zorlanmada olduu gibi burada da ilevselliimizi etkileyip etkilemediine göre deerlendirmek gerekmekte.