Beslenme ve Diyet Bölümünden Uzm. Dyt. ve Fitoterapi Uzman Rumeysa Kalyenci, üst solunum yolu enfeksiyonlarnn tedavisine destek olacak bitkiler hakknda bilgi verdi.
TIBB NANE (MENTHA PPERTA)
Terletici (diyaforetik), ate düürücüdür, baz bakterilerin geliimini önler. Kaynatlp buhar koklandnda ferahlatc ve rahatlatc özellii ile burun tkanklklarn açar, solunum yollarn temizler. Dispepsi ve safra kesesi hastalarnda midede asit miktar az olduundan bal ilavesi ile tüketimi, asit salgsnn uyarlmas bakmndan yararl olabilir. Taze hazrlanmas gerekir çünkü bekletildiinde tanen gibi bileenlerin suya geçmesi ile kabzla yol açabilmektedir. Nane, mide asidi ve safra salglarn artc özelliinden dolay hazm kolaylatrabilir ve sindirim sistemine iyi gelir.
TIBB ADAçAYI (SALVA OFFCNALS)
Adaçaynn içerdii uçucu bileenlerin az ve boazda yerleen enfeksiyonlarda (farenjit, jinjivit gibi) yararl olduu bilinmektedir. Bu nedenle kaynam ve dinlenmi suya eklenip 10 dakika demlenmi adaçay ile hazrlanan gargarann kullanlmas önerilmektedir. Tbbi adaçay, keton bileenleri (tuyon) içerii nedeniyle çok miktarda ve uzun süre kullanma bal olarak karacier hasarna neden olabilir. Yüksek miktarlarda kullanlmas yine içeriindeki tuyon nedeniyle epilepsi krizlerini tetikleyebilmektedir. Anadolu adaçay (Salvia triloba) türünde ise tuyon bulunmadndan bu risk söz konusu deildir. Hamileler adaçayn dikkatli kullanmaldr ve ayrca bu bitkinin emziren annelerde sütü azaltc etkisi bulunmaktadr.
ZENCEFL (ZNGBER OFFCNALE)
Ho kokusu ve ferahlatc özelliiyle mutfaklarn vazgeçilmezi olan zencefil, limon ile kullanldnda souk algnlndan sindirim sorunlarna kadar birçok rahatszla iyi gelmektedir. Limon ve balla birlikte hazrlanan zencefil çay souk algnlnda, boaz arsnda ve öksürüklerde etkilidir. Hamilelerde rahim hareketlerini uyard için günlük 1 gramdan fazla kullanlmamaldr. Safra üretimini uyarr, safra ta olanlarda tan kanala düüp tkamasna neden olabilecei için dikkatli olunmaldr. Midede yanma hissi, ikinlik, bulant yapabilmesinin yan sra kalp ve damar rahatszl olan bireylerde fazla kullanm çarpnt yapabilir.
IHLAMUR (TLA PLATHYPHYLLOS, T. RUBRA)
ltihap ve ar giderici etkisi vardr. çeriindeki flavonoidler ile iltihap giderici ve ar kesici etki gösterirken, müsilaj içerii ile de boaz yumuatr ve tahrii önler. Ayrca üzerine taze kaynatlm ve dinlendirilmi scak su ilave edilerek çay eklinde demlendiinde baz uçucu bileenlerinin (linalool) yattrc etkisi olduu birçok çalmada belirtilmitir. Bu özellii ile özellikle inatç öksürüklerde kiilerin rahatlamas bakmndan yararldr.
MÜRVER (SAMBUCUS NGRA)
çeriindeki flavonoidler ve antosiyaninler ile antioksidan etkisinin yan sra baklk sistemini uyarc etki gösterir ve vücudun direncini artrr. Mürver bitkisinin yapraklar, halk arasnda souk algnlnda terletici olarak kullanlmaktadr. Baz çalmalarda, mürverin siyah meyvelerinin, grip üzerinde etkili olduu görülmütür.
EBEGÜMEC (MALVA SYLVESTRS)
çeriindeki müsilaj sayesinde sindirim ile solunum sistemi yang ve tahrilerinde yumuatc etkiye sahiptir. Ate düürücü ve ar kesici özellikleri vardr. Ses kskl ve öksürüe kar etkilidir. Az gargaras eklinde farenjit ve bademcik iltihaplarna kar kullanlabilir.
OKALPTUS (EUCALYPTUS GLOBULUS)
Okaliptus yapra solunum yollar hastalklar tedavisinde yardmc olarak kullanlabilir. Ate düürücü, ar kesici, balgam söktürücü ve antibakteriyel özellikleri bulunmaktadr. Sinir sistemini uyararak dikkati artrmaktadr. Yüksek tansiyon hastalar, hamileler ve emziren kadnlarn kullanmas sakncaldr.
KEKK (THYMUS VULGARS)
Zengin bir antioksidan, vitamin ve mineral kaynadr. Antibakteriyel ve iltihap giderici özellii ile solunum yolu enfeksiyonlar dahil birçok enfeksiyon hastalna iyi gelmektedir. Doal bir öksürük yattrc ve ar kesicidir. Hamile ve emziren kadnlarn tüketmeden önce doktorlarna danmalarnda fayda vardr.
SEYLAN TARçINI (CNNAMOMUM ZEYLANCUM)
Antioksidan içerii yüksek bir bitkidir. Kekik, nane ve zencefil gibi baharat olarak da sk kullanlmaktadr. Enfeksiyona kar koruma salar, antiseptik, antibakteriyel, antifungal özellii bulunmaktadr. Bronit, souk algnl ikayetleri ve öksürüe iyi gelmektedir.
Tarçn içerdii uçucu ya nedeniyle tansiyonu yükseltebilir. Özellikle hipertansiyon hastalar kontrollü kullanmaldr.
MAYIS PAPATYASI (MATRCARA RECUTTA)
ltihap giderici olduu ve baklk sistemini kuvvetlendirdii için souk algnl ikayetlerinde kullanlabilir. yi bir antioksidan kaynadr. Ar kesici, rahatlatc ve uyku verici özellii bulunmaktadr.
Kn size iyi gelecek çay tarifleri
Souk algnl ve boaz ars için çay:
1 tatl ka papatya
1 tatl ka adaçay
1 çay ka kekik
3-4 adet karanfil
Yapl: Bütün bitkiler 1 fincan (150 ml) kaynam dinlendirilmi, 80 derece su içerisine konulur ve 10-15 dakika demledikten sonra tüketilir.
Farenjit ve hafif öksürük için çay;
1 tatl ka ebegümeci
1 tatl ka papatya
1 tatl ka okaliptus yapra
2 gram taze zencefil
Yapl: Bütün bitkiler 1 fincan (150 ml) kaynam dinlendirilmi, 80 derece su içerisine konulur ve 10-15 dakika demledikten sonra tüketilir.