Yaamn ilk 5 ylnda çocuklar gerçek ile gerçek dn ayramadn ve hayali hikyeler uydurduunu anlatan Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahi, Örnein; her sabah çantasn takp okula giden abisini gören 3 yandaki bir çocuk, teyzesine ben de okula gidiyorum diyebilir hatta bunu en ufak ayrntlaryla süsleyerek okulda öretmeninin kendisine verdii ödevlerden de bahsedebilir. Bunlar 6 ya öncesi görülen, hayali içerii olan ve gerçek anlamda yalan özellii tamayan sözde yalanlardr dedi.
çOCUK NEDEN YALAN SÖYLED
çocuk, 6 yan doldurmasna ramen hala yalan söylemeye devam ediyorsa, bu durumda alkanlktan söz edilebileceini ifade eden Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahi, Örnein; 8 yandaki bir çocuun ödevi olduu halde ödevini yapmamak için ebeveynine sürekli ödevini yaptn söylemesi, derslerden kaçmak için öretmenine her defasnda kitaplarn evde unuttuunu söylemesi ya da arkadalarndan kopya çekerek baar elde etmeye çalmas, yalann alkanlk haline geldiini bize gösterir.
Yalan alkanlk haline getirmi çocuklarn 2 özellii vardr. Biri; kendilerini kontrol edememeleri dieri ise ar bencillikleridir. Bu 2 kiilik özelliine neden olan ey ailenin ve çevrenin çocuk ile olan olumsuz ilikileridir, yani aile çocuk ile yeteri kadar salkl sosyal ilikiler kuramamsa ve çocuun ihtiyac olan eitimsel koullar salamamsa çocuk kendini kontrol edemez ve ar bencil davranlarda bulunarak yalan söylemeye devam eder diye konutu.
çOCUKTA 4 ETKEN BULUNUYOR?
Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahi, yalan söylemeyi ortaya çkaran 4 etken bulunduunu belirterek, Bunlar; aalk duygusu, suçluluk duygusu, saldrganlk ve kskançlktr.
Örnein ebeveynin; çocuu sürekli bakalar ile mukayese ederek aalamas, onu yapt hatalardan dolay sürekli suçlamas, çocuk bir eyleri merak edip kurcalamak isterken onu sürekli engelleyerek saldrganlatrmas ve doutan getirdiimiz kskançlk duygusunu yanl tutumlar ile beslemesi, yalan söylemeyi ortaya çkaran etkenlerdir.
Ergenlik dönemine uzanan yalanlarn bu defa türü ve içerii deiir. Örnein; arkadann beendii fakat kendisinin beenmedii bir film için kendi fikrinin aksine nezaket adna iyi yorumlar yapmas ya da kalbini krd bir arkadann srf gönlünü almak için ona beyaz yalanlar söylemesi ergenin bilinçli bir davranla yalana bavurmas diyebiliriz. Ergende görülen bu tür yalanlar sosyal yalanlardr dedi.
KORKU BASKI VE TAKLT
çocuklar 2 nedenden dolay yalan söyler. Birincisi; korku ve baskdr. kincisi de taklit ve model almadr diyen Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahi, açklamasn öyle sürdürdü:
Örnein; anahtarn kaybeden anne, 5 yandaki kzn suçlayarak sen aldn biliyorum, itiraf edersen sana oyuncak alacamdiyerek bask yapmas ve bunun neticesinde çocuun da anahtar almad halde evet ben aldm ama sakladm yeri bulamyorum demesi basknn neden olduu yalandr.
Ya da bir babann 10 yandaki çocuuna söyle çabuk bu vazoyu sen mi krdn eklinde hiddetle sorduu soru, çocuun vazoyu krmasna ramen cezalandrlacam korkusuyla hayr ben krmadm dedii korkunun neden olduu yalandr.
Anne 6 yandaki çocuuyla alverie gittikleri halde alverie gitmedikleri konusunda çocuunu sk sk tembihleyerek alveri yaptmz sakn babana söyleme demesi çocuun anneyi model almasna ve benzer ekilde yalan söylemesine neden olabilir.
Ya da baba araç kullanrken telefondaki arkadana evde dinleniyorum biraz hastaym demesi 4 yandaki çocuun babay taklit etmesine ve çocuun benzer ekilde yalan söylemesine neden olabilir.
ETMSEL KOULLARIN ETKS
Tüm bu örnekler duygusal ihtiyaçlar ve eitimsel koullar yeteri kadar karlanm bir çocukta aslnda pek rastlanmaz.
Benlik algs olumlu, deersizlik, yetersizlik ve suçluluk gibi olumsuz duygular barndrmayan, yeterince ilgi, sevgi, efkat gösterilen, güven temelli bir iliki kurulan, bakalarnn haklarna deer vererek yetitirilen çocuk yalan söylemez. Zira yalan söylemeyen çocuk özgüvenlidir, çevresiyle uyum içindedir, milli, manevi ve ahlaki deerleri yaamna geçirerek kiilii ile bütünletirmitir.
Ebeveynlere önerilerim; anne ya da baba olarak öncelikle kendi davran ve tutumlarn gözden geçirmeliler. Doru söylemenin yararlarn çocuun yana ve geliime uygun yöntemle çocua aktarmallar. Gerçei söyletmek için ödül ya da ceza yöntemine asla bavurmamallar. çocuun sosyallemesini salamallar. Arkadalk, grup, kurul ve kurum gibi ballklarn önemini vurgulamallar. Vatan ve millet kavramlarn özümsetmeliler. Manevi ve ahlaki deerlerimizi yaamal ve yaatmallar.