ngiliz Ulusal Salk Sisteminin (NHS) doktorlara yollad bilgi notuyla kamuoyuna yansyan sendrom, çocuklarda yüksek ate, düük tansiyon, kzarklk ve solunum güçlüü gibi belirtilerle görülüyor. NHS verilerine göre vakalar, sitokin frtnas olarak bilinen, baklk sisteminin ar tepkisiyle ortaya çkan sendroma benzer özellikler de gösteriyor.
Kalbi ve damarlar etkileyen sendrom, belirtiler açsndan Kawasaki hastalna benzetilirken, hastalarn bir ksmnda Kovid-19 tespit edilmesi, yeni sendromun mevcut salgnla balantl olabilecei kukusunu dourdu. ngilterenin ardndan aralarnda talya, spanya, ABD, sviçre, Belçika ve Fransann da yer ald bir dizi baka ülkede de ortaya çkan yeni sendromda, u ana kadar bilinen vaka says 100e ulat. Bu arada, Dünya Salk Örgütü de klinik ebekeleri araclyla sendromun mercek altna alndn bildirdi.
- Kawasaki, çocukluk çanda en sk görülen ikinci edinsel kalp hastal
çocuk Enfeksiyon Hastalklar Bilim Dal Bakan Prof. Dr. Ayper Somer, insanlarn henüz tanmad bir virüs olan Kovid-19 enfeksiyonu sonras dünyada baz hastalk bulgu ve belirtilerinin ortaya çkmasnn normal olduunu ifade etti.
Yeni sendromun Kawasaki hastal ve bunun bir okla seyreden formuna benzer bulgularla geldiini aktaran Somer, 1967de Japonyada Dr. Tomisaku Kawasakinin ilk defa tanmland Kawasaki hastalna ilikin u bilgileri verdi:
Kawasaki hastal çok net nedeni bilinmeyen bir durum. 6 ay ila 5 ya aras çocuklarda görülen bir tablo, nadiren 13-14 yanda görülebiliyor. 5 günden uzun süren atele balyor. Gövdede döküntü, az ve dudaklarda çatlaklk ile kzarklk, el ve ayak eklemlerinde ilik görülüyor, lenf bezleri büyüyor, gözlerde de iltihaplanma oluyor. Kawasaki hastalnn en büyük sorunu kalp damarlarn tutmas. Yani bu bir damar iltihaplanmas. Vücuttaki birçok damar tutuyor ama en korkulan koroner arterler. Kalbi besleyen arterlerde bir genileme yapyor. çocukluk çanda ya da genç erikinde ileri yalarda ortaya çkabilen kalp krizinin en sk sebebi. Ayrca kalp kasn direkt tutarak miyokardit de yapabiliyor. Kalbin kaslmalar bozuluyor. Buna bal kalp yetmezlii ve ölüm geliebiliyor. Kawasaki, çocukluk çanda ortaya çkan Türkiyede ikinci sradaki en sk edinsel kalp hastal.
Prof. Dr. Somer, 10. güne kadar ekokardiyografi yaplp kalpte bu bulgulara saptanan hastalara, immün globulin denilen, çok yüksek oranda antikor içeren, vücudu savunan antikorlardan oluan bir plazma verildiini ve kalp tutulumunun yüzde 25ten yüzde 3 ila 5e kadar indirilebildiini söyledi.
- Bu sendrom için üç farkl durum söz konusu olabilir
Avrupa ve ABDde Kovid-19 salgn sonras gelien, Kawasaki hastalna benzeyen bir tablonun ortaya çktna iaret eden Somer, Kawasakideki damar bulgular, vücutta baklk sisteminin bilinmeyen bir sebeple ar uyarlmas sonras ortaya çkyor. Yani Kovid-19da görülen sitokin frtnasnn benzeri ortaya çkyor ve vücut kendine zarar veriyor. Bu tabloya yol açabilen bir çok sebep arasnda virüsler de var. Kawasaki bu virüslerin, bakterilerin ve mantarlarn sebep olduu ar inflamasyon durumu. Kawasakinin en sk görüldüü aylar bahar dönemi. Bu yüzden Kawasaki vakalarnn art dikkatimizi çekmi olabilir. diye konutu.
Kovid-19 salgn nedeniyle bütün ateli hastalara koronavirüs üphesiyle yaklaldn ifade eden Somer, u deerlendirmede bulundu:
Bu görülen yeni sendrom, gerçekten normal Kawasaki hastal olabilir. Kawasaki ve Kovid-19 rastlantsal belirtisi de olabilir. 2 tane farkl tablo ayn çocukta görülebilir. Baka bir virüse bal Kawasaki var, ayn zamanda koronavirüs enfeksiyonu geçiriyor. Baka bir olaslk, koronavirüs de Kawasakiye yol açan bir virüs olabilir. çünkü baz hastalarda Kovid-19 testi negatif çkm, onlar normal Kawasaki. Bu sendrom için üç farkl durum da söz konusu olabilir. Bunu belirlemek için DSÖ, dünyadaki tüm çocuk hekimlerine yüksek ate ikayetiyle gelen vakalarda Kawasaki olasl açsnda dikkatli olunmas için uyar gönderdi.
- çocuunuz atelendiinde doktora götürün
Prof. Dr. Somer, Türkiyede bu sendromun görüldüünü dair resmi bir bilgi olmadn belirterek, stanbulda Kawasaki vakalarnn normaldeki sklkla görüldüünü fakat ölümcül seyreden ya da youn bakm tedavisi gerektiren bir vaka olmadn vurgulad.
Ebeveynlere, çocuklarn bu sendromdan korumak için sokaa çkma kstlamasna uyulmas, izolasyonun artrlmas, temastan kaçnlmas, maske kullanma ve elleri sk sk ykama önerisinde bulunan Somer, u uyary yapt:
Özellikle bu dönemde hastalarmz uyaryoruz. Bu dönemde çocuklarnz atelendiyse eer Evden çkarmayaym, çocuum mikrop kapmasn, koronavirüs olmasn. diye, çocuklarnz evde tutmayn. Mutlaka doktora dann, hastaneye götürün. çünkü Kawasaki hastal çok nadir görülen bir tablo aslnda ama çocuunuzda bunun balangc olabilir. Tedaviyi ilk 10 günde vermek gerektii için çocuklarda yüksek ate görüldüünde hastaneye gitmeleri gerekiyor.
- Hastaln en temel bulgusu 5 gün süren ate
Salk Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Öretim Üyesi çocuk Sal ve Hastalklar Uzman Prof. Dr. Merih çetinkaya ise Kawasaki sendromunu, 5 yan altndaki çocuklarn vücutlarndaki küçük ve orta damarlarn tutulduu, akut balangçl ve tüm vücudu etkileyen vaskülit olarak tanmlad.
Hastaln en temel ve olmazsa olmaz bulgusunun en az 5 gün boyunca devam eden ate olduuna iaret eden çetinkaya, unlar aktard:
Bu atee ek olarak her iki gözde aknt ve arnn elik etmedii kzarkl dudakta çatlaklar, az içinde ve dilde kzarklklar; tüm vücutta kzarklar ile karakterize kzamk benzeri döküntü; el ve ayak uçlarnda kzarklk, ilik ve sonrasnda soyulmalar ve sklkla boyun bölgesinde, tek tarafl ve 1,5 santimetreden büyük olacak ekilde lenf bezlerinde büyüme eklindeki 5 bulgudan 4 tanesinin bulunmas ile Kawasaki hastal tans konulmaktadr. Bunun yan sra baz olgularda bulant, kusma, idrar yolu enfeksiyonu, artrit, menenjit gibi dier sistem bulgular da olabilir.
- Kovid-19, Kawasaki hastalnn geliimini tetiklemi olabilir
Prof. Dr. çetinkaya, Kawasaki hastalnn son günlerde bata Avrupa ülkeleri olmak üzere baz ülkelerde ve özellikle Kovid-19 enfeksiyonu olan çocuklarda görüldüünün bildirildiini hatrlatarak, öyle devam etti:
Geçmi yllarda özellikle erikin hasta grubunda üst solunum yolu enfeksiyonuna neden olabilen baz koronavirüs türlerinin Kawasaki hastal geliimini tetikleyebilecei bildirilmi olup, zaten mevsimsel olarak da ortaya çkabilecei bilinen Kawasaki hastalnn Kovid-19 enfeksiyonu ile birlikte görülmesi söz konusu olabilir. Yani, Kovid-19 enfeksiyonu Kawasaki hastalnn geliimini tetiklemi olabilecei hipotez edilebilir. Ancak, u an için elde verilerin çou medyaya yansm haberler olup, bilimsel tp dergilerinde bununla ilgili sadece bir vaka bildirimi yapld için Kovid-19 ile Kawasaki hastal birliktelii ve ilikisi konusu çok dikkatli yorumlanmaldr.
Mevcut bilgilerle hem Kovid-19 enfeksiyonunda hem de Kawasaki hastalnda inflamasyona yol açan sitokinlerin ar salnarak sitokin frtnasna neden olabildiinin bilindiini belirten çetinkaya, Kstl bilgilerimiz Kovid-19 enfeksiyonun çocuklarda çok daha hafif seyretmesi, yine Kawasaki hastalnn bugüne kadar sitokin frtnasnn kontrol altna alnabilmesi ümit verici olsa da baklk sistemindeki bu ekildeki etkilenmelerin uzun dönem etkilerini görmek için zamana ihtiyacmz olduunu düünüyorum. dedi.
- Ebeveynler Kovid-19 ve Kawasaki hastalnn bulgularn bilmeli
çetinkaya, bu hastaln Avrupa ülkelerinin yan sra Türkiyede ve dünyann her yerinde görülebilme ihtimali olduunu, özellikle mevsim açsndan da art gösterebilecei bir dönemde olunduunda Türkiyede görülmesinin artc olmayacan söyledi.
Kawasaki hastalnn geliimini engelleyebilecek net bir önlem olmadna fakat hastal enfeksiyonlarn tetikleyebilecei aklda tutularak enfeksiyon bula önlemleri denilen el ve ortam hijyeni, enfeksiyonlu kiilerle temasn en aza indirgenmesi gibi temel kurallara uyulmasnn yeterli olacana iaret eden çetinkaya, Hekimlerimiz ise Kawasaki hastal düünülen çocuklarda hzla tany koymal. Özellikle koroner damar tutulumu olup olmadnn deerlendirilmesi ve uygun tedaviye balamalar hastaln çocuklarda brakaca hasar en aza indirecektir. ifadelerini kulland.