Psikolog Filiz Yakmaz Baslgan, akran çatmas ve zorbal arasnda temel farklar bulunduunu belirterek, Akran çatmas hayatn normal bir parçasdr. çatmayla salkl bir ekilde baa çkmay örenmek, çocuklarn ihtiyaç duyduklar sosyal becerilerde ustalamasna yardmc olur. Bir çatma meydana geldiinde, dahil olan herkes ilikide eit güce sahiptir. Her iki kii de duygusal olarak üzgün olabilir, ayn fikirde olmasalar da birbirlerine saygldrlar. Her iki kiiye de ciddi veya duygusal olarak zarar vermez. nsanlar çatma yaadklarnda genellikle pimanlk duyarlar ve yaptklarnn sorumluluunu alrlar. çatma içindeki çocuklar, yeniden elenmeye balayabilmek için genellikle sorunu çözmek isterler. likinin düzeldiini hissettirmek için bir anlamaya varmaya niyetlidirler. çatma, ara sra olur dedi.
AKRAN ZORBALII
Öte yandan zorbaln, hayatn normal bir parças olmadnn altn çizen Baslgan, Zorbalk, gücün kötüye kullanlmasdr ve hiçbir salkl yan yoktur. Zorbalkta, taraflar arasnda güç dengesizlii vardr. Zorbalk, ciddi bir duygusal veya fiziksel zarar tehdidi oluturur. Bakalarnn korkutularak, taciz edilerek, tehdit edilerek veya aalanarak onlar kontrol altna alnmas hedeflenir. Zorbalar, hedefle iliki kurmakla ilgilenmezler. Ayrca hiçbir eyi çözme giriimleri de yoktur. Zorbal tanmlamann en iyi yolu, bunun kastl bir eylem olduunu kabul etmektir. Hedef, baka bir kiiyi incitmek, hakaret etmek veya tehdit etmektir. Zorbalk da tekrarlanr ve hedeflidir. Taktikler olaydan olaya deise de, zorba ayn insanlar incitmek amacyla tekrar tekrar hedef alr diye konutu.
BENLK SAYGISI
Baslgan, salkl bir benlik saygs ile gençlerin kendilerine daha fazla güveneceini ve ayrca güçlü ve zayf taraflarn da belirleyerek, zorbala kar kendilerini korumalarna yardmc olacan belirterek, salam bir özgüvenin, gençleri madde, alkol, salksz ilikiler ve flört istismarnn tuzaklarndan koruyacan söyledi.
Gençlerin güçlü özgüvene sahip olmalar açsndan aile ile kurduu balarn da önemli olduuna iaret eden Baslgan, öyle devam etti:
çOCUKLA VAKT GEçRN
çocuunuzla vakit geçirin. Gençlerle zaman geçirdiinizde, onlarn önemli olduklarn iletiyorsunuz, bu da benlik saygsn gelitirmede uzun bir yol kat ediyor. çocuunuzu tutkularnn peinden gitmesi için tevik edin. çocuunuzun üstün olduu her elenceli aktivite kendine güvenini gelitirecektir. Gençlerin güçlü yanlarndan yararlanmalarna ve keyif alacaklar bir ey bulmalarna yardmc olun. Hata yapmasna izin verin. Koulsuz sevginizi gösterin. çocuunuzun onlar olduu gibi sevdiinizi bildiinden emin olun. Baarsz olduklarnda bile onlarla gurur duyduunuzu söylemekten çekinmeyin. Mükemmelliin önemli olmadn, çok çalmann ve çabann önemli olduunu vurgulayn. çocuunuzu gönüllü ilere tevik edin. Gençlerin bir ekilde gönüllü olmalar çok ödüllendirici ve tatmin edici olabilir. Bu, onlara kendi yaamlar için ükran ve daha dezavantajl olanlara efkati öretir. çocuunuzun iyi seçimlerini kabul edin. çocuklar, doru bir ey yaptklarnda olumlu pekitirme aldklarnda kendilerine ve yeteneklerine inanma ihtimalleri daha yüksektir. çocuunuzun yetkinliine inann.
ÖZGÜVEN AILAYIN
Yardmnz olmadan bir eyi halletmelerine izin verdiinizde ne kadar zor olursa olsun yeteneklerine olan inancnz onaylam olursunuz. Makul hedefler belirlemesine yardmc olun. Ulalamaz bir eyi baarmaya çalmak, özgüveni öldürmenin en garantili yoludur. Onu karakteri için övün. çocuunuzu kurtarmaktan kaçnn. Kötü bir arkadala uramak, bir spor takmndan atlmak veya kötü bir seçimin sonuçlaryla uramak olsun, anne ya da baba durumu kurtarmadan onlar hayatta kaldklarnda bu onlarn güçlü yönlerini gelitirecek ve dayankllklarn arttracaktr. çocuunuza iddial olmasn öretin. Kendi ayaklar üzerinde durabileceklerini öretin. Kyas yapmaktan kaçnn. Her gencin bireyselliini ve özelliklerini birbirleriyle karlatrmadan takdir edin. çocuunuza hayr demeyi öretin. çocuklarnz, kendilerini rahatsz eden bir istee, o kii bir yetikin olsa bile, hayr deme hakkna sahip olduklarn hissetmelidir. Temel strateji, çocuklarnza saygl bir ekilde hayr demeyi ve salkl snrlar koymay öretmektir.