Yallk hastal olarak bilinen kas kaybnn artk uzun süren hareketsizlie bal olarak her ya grubunun sorunu haline geldiini belirten Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzman Prof. Dr. Selda Özçrpc, Sk sk düme, güçsüz hissetme, sandalyeden kalkarken zorlanma, yürüme hznda yavalk veya yürümede zorlanma gibi ikayet ve bulgular olan kiilerde kas kaybna yönelik ileri tetkik ve deerlendirme gerekir uyarsnda bulunuyor. Prof. Dr. Selda Özçrpc, kas kaybnn önüne geçilmesi için yaplmas gerekenleri de be ana balkta topluyor.
KRONK HASTALIKLAR RSK ARTIRIYOR
Kas kütlesi ve fonksiyonunda azalmaya bal olarak kas güçsüzlüü, fiziksel yetersizlik, yaam kalitesinde bozulma ve hatta ölüme neden olabilecek bir hastalk olan sarkopeni (kas erimesi, kas kayb) özellikle ileri yalarda ortaya çkyor. 50li yalardan sonra sadece kemik kayb deil, yala artan kas kayplar da yaandna dikkat çeken Prof. Dr. Selda Özçrpc, öyle devam ediyor:
Kas kayb, 60-70 yalar arasnda yüzde 5-13 orannda görülürken 80 ya ve üzerinde bu oran yüzde 11-50 düzeyine çkabiliyor. nsülin direnci, eker hastal, kronik Akcier hastal (KOAH) böbrek hastal olanlarda bu oranlar daha da artyor.
COVD-19 GEçRENLERDE DAHA SIK GÖRÜLÜYOR
Kas kaybnn uzun süre hareketsiz yaam tarz sürenlerde, yatak istirahati geçirenlerde, iddetli enfeksiyon ya da sistemik hastalk yaayanlarda da ortaya çktn anlatan Prof. Dr. Selda Özçrpc, öncelikle Covid-19 geçirenlerin risk altnda olduunu belirtiyor. Covid-19 virüsüne yakalananlarda kas arlar, kas kitlesinde azalma ve kas güçsüzlüüne sk rastlandna dikkat çeken Prof. Dr. Selda Özçrpc, Ayrca bu hastalarn uzun süre youn bakmda yatmas veya yatak istirahatinde olmas, akcier kapasitelerinin azalmas, enfeksiyona bal gelien sitokin frtnas (Covid-19 ile mücadele srasnda baklk sisteminin virüsü yok etmeye çalrken akcier hücrelerine de saldrmas, baklk sisteminin ar reaksiyonda bulunmas nedeniyle vücuda zarar vermesi) kas kütlesini azaltyor ve kas erimesini hzlandryor diyor.
EN ÖNEML KRTER, KAS GÜCÜNDE AZALMA
Covid-19 virüsü bulamam olsa bile pandemi koullar nedeniyle uzun süre evde kalan kiilerin günlük yaam aktiviteleri azalyor. Bunun da hareketsizlie bal kas gücü ve kas kitlesi kayb riskini artrdna deinen Prof. Dr. Selda Özçrpc, Yal hastalar için bu risk daha yüksek olmakla birlikte tüm ya gruplar, için de kas kayb riski mevcut uyarsnda bulunuyor.
Kas kayb tansnda en önemli kriter, kas gücünün azalmas. Hastada kas miktarnda ve kalitesinde azalma ve düük performans olmas halinde ciddi bir kas kaybnn söz konusu olduunu dile getiren Prof. Dr. Selda Özçrpc, unlar söylüyor:
Sk sk düme, güçsüz hissetme, sandalyeden kalkarken zorlanma, yürüme hznda yavalk veya yürümede zorlanma gibi ikayet ve bulgular olan kiilerde sarkopeni varl için ileri tetkik ve deerlendirme gerekir. El skma gücünün deerlendirilmesi, sandalyeden kalkma testi, yürüme testi ve kas gücü ölçümü yaplabilir. Kas miktar US, bilgisayarl tomografi, MR, BA (biyoelektrisel impedans analizi) gibi tetkiklerle de daha ayrntl deerlendirilebilir.
BU BE BALIA DKKAT
Pandemi sürecinin belirsizliini koruduu ve hareketsiz yaam tarznn devam ettii u dönemde kas kaybn önlemek için yaplabilecekleri be ana balkta toplayan Prof. Dr. Selda Özçrpcnn önerileri öyle:
Korunma: Tedavide en önemli faktör olarak hastalk gelimeden önlem almak. Bunun için riskli gruptaki hastalarn saptanmas, kas kayb gelimeden önlemler alnmas gerekiyor. Özellikle yallarda, hareketsiz olan çocuk ve yetikinlerde, kronik hastalklar bulunanlarda kas kaybnn önüne geçilmesi için hareket, onlarn günlük yaamnn vazgeçilmez bir parças olmal.
Proteinden zengin beslenme: Salkl kaslar için protein ve albümin düzeyine dikkat etmek gerekiyor. Bu nedenle günlük protein alm yal hastalarda kilogram bana ortalama 1.2-1.3 gr düzeyinde olmal. Ayrca enfeksiyon geçirenlerde, ameliyat sonras dönemde ve hzl kilo kayb olanlarda bu miktar artrlmal.
Yeterli D vitamini: Eksiklii kas güçsüzlüü ve kas kaybna neden olduundan kandaki D vitamini düzeyinin yeterli düzeyde olmas önemli. Bu nedenle D vitamini düük olan hastalarn tedavisinin düzenlenmesi gerekiyor. Ayrca D vitamininin vücutta kullanmn düzenleyen magnezyum mineralinde de eksiklik olmamas önemli.
Egzersiz: Kas gücünün ve kitlesinin korunmasnda en önemli faktör, düzenli egzersiz yaplmas. Aerobik egzersizler olarak bilinen (yürüme, koma, yüzme vs) yannda kas gücünü artrc dirençli egzersizler de mutlaka yaplmal. Özellikle bel-karn, kalça çevresi ve üst bacak kaslarnn güçlendirilmesi hastann yürüme kalitesini ve dengesini artrr, dümeleri azaltr. Bu nedenle evin içinde bile olsa haftada en az 3 gün, 30-45 dakikalk tempolu yürümeye (ev içi yürüme de olabilir) ve kas güçlendirici egzersizlerin yaplmasna özen gösterilmeli. Burada unutulmamas gereken nokta, egzersizin türü ve younluunun kiiye uygun olmas.
Gün içinde uzun süreli hareketsizlikten kaçnma: Özellikle ileri yata olanlarn egzersize yaamlarnda yer açmalar büyük önem tarken her yarm saatte bir kalkp ev içinde dolamalar, solunum egzersizi yapmalar kas kaybn önlemede onlara yardmc olur.