çocuk Endokrinolojisi Uzman Dr. Elif Özsu, 21 Mays Avrupa Obezite Günü kapsamnda çocuklarda obezite ve alnmas gereken önemler hakknda ailelere önerilerde bulundu.
Vücut kitle indeksi çocuklarda farkl hesaplanyor
Obezite vücut ya dokusunun artmas olarak tanmlanabilir. Bu ya orann dorudan ölçmek mümkün olmad için vücut kitle indeksi kullanlmaktadr.Vücut kitle indeks deerinin ya ve cinsiyete göre yüzde 95 persentil üzerinde olmas obezite olarak kabul edilmektedir. 2 ya ve alt çocuklarda ise boya göre arlk deeri kullanlr ve eer bu deer yüzde 97 üzeri ise obezite tans konulur.
Gebelikte beslenme çocuun geleceini etkiliyor
Bebek-anne sal paralellik gösterir. Annenin gebelikteki beslenme ekli ve kilo alm dorudan bebei etkileyecektir. Eer anne düzensiz beslenir ve ar kilo alrsa bebekteki genetik kodlama ile ileri yalarda baz riskler oluabilir. Ayrca ilk 3 ay bata olmak üzere gebelik boyunca yeterli ve dengeli beslenmeyen anne adaylarnn bebeklerinde insülin direnci artmaktadr. Gebelikte fazla eker tüketen annelerin bebekleri ise okul çanda yalanma göstermektedirler. Kanadada yaplan çalmada 1 yanda dahi yalanma paterninin artt saptanmtr. Daha önce kilolu olup, gastrik bypass yaplp sonrasnda gebe kalan annelerin bebekleri opere olmayp gebe kalabilenlere göre metabolik yönden daha ansldrlar. Erken yata gebe kalnmasnn da ileri ya obezitesinde önemli rol oynadn belirtelim.
Gebelikte 9-12 kgdan fazla alnmamal
Gebeliin balangcndan itibaren anne aday beslenmesine büyük özen göstermelidir. Yanl beslenme alkanlklar düzeltilerek, gebelik için gerekli besin öelerini içeren dengeli bir diyet oluturulmal ve bu diyete sadk kalnmaldr. Gebelik süresince annenin doum öncesi kilosu da göz önünde bulunarak 9-12 kg alm yeterli kabul edilmektedir. Ancak doum öncesi kilosu fazla olan annelerin daha az kilo almas önerilir. Gebeliin son 3 aynda ya birikimini önlemeye yönelik enerji snrlamas, fetüs büyümesini olumsuz yönde etkileyeceinden sakncaldr.
0-1 ya aras döneme dikkat!
Erken çocukluk dönemi ve 0-1 ya aras infant dönem metabolik program açsndan son derece kritik aamalardr. Erken dönemde kilo alnmas vücut yalanmas, tansiyon ve kardiyovasküler hastalklar açsndan sadece ileri ya deil, çocukluk dönemi için de risk tekil eder. Ayrca bebeklerin gestasyon haftasna göre küçük domalar (SGA), büyük domalar (LGA)ya da ileri derece prematür olmalar ilerleyen yalarda metabolik sendrom yani insülin direnci, hipertansiyon, dislipidemi yani kandaki ya orannda yükseli ve bel çevresinde artma riski dourur. Bu bebekler daha çocukluk çanda obez olabilirler.
çocuklara diyet önerilmiyor
çocuklarn yana göre almas gereken enerji ve besin öelerini kapsayan dengeli bir beslenme modeli olmaldr. Gelime çanda olan bir çocua enerjiyi kstlayan diyetler yaptrmak büyüme ve gelimeyi olumsuz yönde etkiler. Anne sütünü erken kesmek ayrca her aladnda bebei beslemek doru kabul edilmez. lk 6 ay sadece anne sütü verilmeli, 2 yana kadar tamamlayc besinlerle birlikte anne sütü verilmeye devam edilmelidir. 6. aydan itibaren uygun tamamlayc besinlere azar azar balanmal, verilen tamamlayc besinler çocuun ayna uygun olmaldr. lk verilen ek besin tatl olmamal, süt, eker-bal, reçel, bisküvi, muhallebi gibi besinlerin verilmesiyle enerji almnn artaca unutulmamaldr. Bebein tükettii dier besinlerin yana uygun miktarlarda verilmesi salanmaldr. Uzun süreli biberon kullanm önlenmeli, anne biberon yerine kakla beslenme yönünde tevik edilmelidir.
Anne adaynda metabolik bir sorun varsa
Gebelikte diyabet olan anne adaylarnn erkek bebekler ileri dönemde obez bireyler olabilirler. Gebelikte fizyolojik olmayan yeme davranlar, ar yeme, diyabet varl daha sonra obezite için risktir. Obez annelerin çocuklarnn deri kvrm kalnlklar daha yüksektir. Gebelikte alnan arlk 16 kgn üzerinde ise, çocuklarn 17 yanda beden kitle indekslerinin 90 persentilin üzerinde olma olasl artmaktadr. Annenin gebelikte preeklampsi yani gebelik zehirlenmesi yaamas ileri dönemde hem kz hem erkek bebekleri etkileyerek obezite riskini arttrmaktadr.
çocuunuzu obeziteden korumak için almanz gereken 15 önlem
Gebelikte kilo kontrolü salanmaldr. Ar kilo almak da yetersiz kilo almak da bebeinizin metabolik sürecini etkiler.
Gebelikte ekerden zengin ve katkl ürünler tüketilmemelidir.
Gebelikte ara öünler atlanmamal, süt, yourt ve yumurta mutlaka yenilmelidir.
Asla sigara içilmemeli ve içilen ortamlarda bulunulmamaldr.
6 ayn altndaki bebeklere meyve suyu verilmemeli, 6. aydan sonra kstl verilmelidir.Mümkünse meyve suyu yerine meyve tüketilmelidir. lk 2 yl sk meyve suyu tüketen bebekler 4 geldiinde art vücut kitle indeksine sahip olabilirler.
Düzenli uyku çok önemlidir. Bebein uykusuna çok dikkat edilmelidir.
Eve fast food ve basit ekerlerden oluan attrmalklar alnmamaldr.
Bebein yourt tüketmesi salanmaldr.
Doktora sormadan çocua antibiyotik verilmemelidir.
çocuun beslenmesine zaman ayrlmal ve öün atlanmamaldr.
Yemekler ekran karsnda yenilmemelidir.
Kendi kendine yemesi ve sk sk su içmesi için tevik edilmelidir.
Ödül olarak çocuklara besin gruplar önerilmemelidir.
çocuun kilo ve persentili yakndan takip edilmelidir.
çocukta dikkat çeken bir kilo alm söz konusuysa bunun ileri yalara etkisi düünülmeli ve hangi nedenlerle kilo ald gözlenmelidir. Gerekirse ilgili testlerin yaplmas için doktora gidilmelidir.