Birlemi Milletler (BM) tarafndan otizm konusunda farkndalk yaratmak ve otizm ile ilgili sorunlara çözüm bulmak amacyla 2 Nisan Dünya Otizm Farkndalk Günü ilan edildi.
Bu kapsamda, nisan ay boyunca dünyada otizmle ilgili aratrmalarn tevik edilmesi, bu konudaki farkndaln artrlmas, erken tehis ve tedavinin yaygnlatrlmas için çeitli faaliyetler yaplacak.
Bebekliin ilk üç yl içinde ortaya çkan nörogeliimsel bir bozukluk olan otizm spektrum bozukluu, her corafyada ve her sosyoekonomik düzeyde görülebiliyor.
Erkeklerde, kzlara göre 3-4 kat daha fazla görülen otizmin sebebi halen bilinmemekle birlikte aratrmalar, hem genetik hem de çevresel faktörlerin rolü olabileceini ortaya koyuyor. Bir çocuunda otizm olan ailenin dier çocuunda da otizm görülme oran yüzde 4-10 arasnda deiebiliyor.
Sessiz, içine kapank, naslsa konuur gibi baz yanl inanlar ya da toplum tarafndan damgalanma kayglar, otizmli çocuklarn tan ve tedavisinde gecikmelere yol açabiliyor. Otizm, ne kadar erken yata tannr ve uygun bir ekilde yönlendirilirse tedavisinde o kadar olumlu sonuçlar alnabiliyor.
Otizm ismi ayn olsa bile her çocukta farkl belirtilerle görülebiliyor. Her çocuun klinik görünümü, tedavisi ve ilerleyii ayn olmuyor. En etkili tedavi yöntemi ise otizme yönelik özel eitim olarak belirtiliyor.
Otizmin tedavisinde özel bir ilaç ya da a bulunmuyor. laç tedavisi çounlukla otizme elik eden hrçnlk, ar hareketlilik, depresyon, youn takntlar ve tekrarlayc hareketler için kullanlyor.
- 412 salk personeli eitim ald
Otizm Spektrum Bozukluu Olan Bireylere Yönelik Ulusal Eylem Plan (2016-2019), Aile, çalma ve Sosyal Hizmetler Bakanl koordinatörlüünde, 3 Aralk 2016 tarihli Resmi Gazetede Yüksek Planlama Kurulu karar olarak yaynland.
Eylem plan yan sra Ulusal Ruh Sal Eylem Plan faaliyetlerinden olan erken tan, tedavi ve müdahale zincirinin kurulmas amacyla Halk Sal Genel Müdürlüü tarafndan Otizm Spektrum Bozukluu Tarama ve Takip Program da oluturuldu.
Program çerçevesinde, il salk müdürlükleri bünyesinde, ruh sal birim ve ubelerinde, kamu ve üniversite hastanelerinde görev alan çocuk ve ergen ruh sal uzmanlar i birliinde ekipler kuruldu.
Mart 2017den bugüne kadar 77 ilden 171 çocuk ve ergen ruh sal uzman, 241 meslek eleman olmak üzere toplam 412 salk personeli, program kapsamnda kurulan ekiplerde eitimden geçerek göreve balad.
Söz konusu programda, Ruh Sal Dairesi Bakanlnca hazrlanan eitim modeli çerçevesinde, çocuk ve ergen ruh sal uzmanlar tarafndan, aile hekimi ve aile sal elemanlarna yüz yüze eitimler düzenlenirken aile hekimleri tarafndan da tarama yapld.
Riskli olgular koordinasyon ekipleri araclyla çocuk ve ergen ruh sal uzmanna yönlendirilerek takipleri yapld. Birinci basamakta tespit edilen riskli olgularn muayenesi için hastanelerde belirli günler ayrlrken, randevularnn alnmas koordinasyon ekiplerince salanyor ve mümkün olan en ksa sürede poliklinik hizmeti sunuluyor.
çocuk ve ergen ruh sal uzmanlar tarafndan, 2017-2018 yllarnda 25 bin 557 aile hekimi ve 18 bin 859 aile sal elemanna program kapsamnda eitim verildi.
Geçen yl 326 bin 653 kz, 338 bin 963 erkek çocuk, aile hekimleri tarafndan otizm yönünden deerlendirildi.
Aile hekimlerinin deerlendirdii 15 bin 87 çocuk ileri deerlendirme için çocuk ve ergen ruh sal uzmanna yönlendirildi. çocuk ergen ruh sal uzmanna yönlendirilen çocuklardan 805i otizm, 998i farkl bir tan alarak erken tan ve tedavi hizmetlerinden yararlandrld.
Bakanlk, Halk Sal Genel Müdürlüü bünyesinde kurulan, Salkl Hayat Merkezlerinde çocuk geliimci, psikolog ve sosyal çalmaclar tarafndan psikososyal destek hizmetlerini yürütüyor. Psikososyal destek hizmetlerinde öncelikli amaç, bireysel ve toplumsal düzeyde koruyucu ve önleyici ruh sal çalmalar yürütmek, tan ve tedavi gerektiren kiileri uygun uzman ya da kurumlara yönlendirilerek takip ediliyor.
Otizm tans alan çocuklar ve ailelerini de kapsayan hizmet modelinin de içinde deerlendirme, yönlendirme, psikoeitim, sosyal hizmet müdahalesi ve grup çalmalar yürütülüyor.
Bunun yan sra, otizm bata olmak üzere geliimsel bozukluu veya gecikmesi olan çocuklarn aileleri için çocuklarn günlük yaam becerilerini, eitim ve geliim süreçlerini desteklemek amacyla bir programn alt yap çalmalar devam ederken, saha çalmalarnn balamas planlanyor.
Ayrca, Dünya Salk Örgütü (WHO), AB nsani Yardm ve Sivil Koruma Genel Müdürlüü (ECHO) ve Bakanlk i birliinde, geçici koruma altndaki bireylere yönelik salk hizmetlerinin sunulduu Göçmen Sal Merkezlerinde çalan salk personeline, otizm farkndalk eitimleri veriliyor.
Farkndalk eitimleri kapsamda, 2016dan bugüne kadar 74 bin 103 salk personeli olmak üzere toplam 228 bin 964 kiiye ulald.