Gebelik, kadnlarda fizyolojik ve psikolojik yönden önemli deiikliklere neden olan uzun ve meakkatli bir süreç. Sorunsuz bir hamilelik dönemi geçirmek ve bebeklerini kucaklarna salkl bir ekilde almak isteyen anne adaylarnn, bu dönemde d etkenlere kar kendilerini her zamankinden daha özenli ekilde korumalar gerekiyor. Pek çok enfeksiyon ve hastalk, gebe saln açk veya gizli olarak etkiliyor. Birçok yolla bulaan toksoplazma enfeksiyonu da sinsi tehlikelerden biri.
Her anne adaynn toksoplazma enfeksiyonuna kar dikkatli ve bilinçli olmas gerektii uyarsnda bulunan Kadn Hastalklar ve Doum Uzman Op. Dr. Cüneyt Genç, Toksoplazma tek hücreli bir canldr ve kedigiller bu parazitin doal rezervuardr. Enfekte kedilerin dksnda bol miktarda ookist denilen enfeksiyon etkeni bulunur. Genç veya yavru kediler daha çok ookist atarlar. Ookistler kedi tarafndan dkladktan 24 saat sonra enfeksiyon oluturma özellii kazanrlar. Oosit içeren dk bahçe topranda, kedi kumunda, parklardaki kum havuzlarnda, sebzeler üzerinde bulunabilir ve bulaabilir. çi et ürünleri de bu kistleri barndrabilir ve bu etlerin iyi pimeden ya da çi olarak tüketilmesi de enfeksiyonu bulatrabilir. nsandan insana bulamaz. Gebeler kendilerinin ve bebeklerinin sal için toksoplazma enfeksiyonuna kar bilinçli ve dikkatli olmak zorunda dedi.
HAMLELER DAHA DKKATL OLMALI
Toksoplazma enfeksiyonunun gebelik srasnda alnmasnn tehlikeli sonuçlara yol açtna dikkat çeken Dr. Cüneyt Genç unlar söyledi:
Sala normalden çok daha fazla dikkat edilmesi gereken bir süreç olan gebelikte toksoplazma paraziti alnmas durumunda, bu parazitler kandaki dolam srasnda plesentaya ve daha sonra da bebee geçerek konjenital toksoplazma enfeksiyonuna neden olur. Gebeliin geç dönemlerinde enfeksiyon bebee daha kolay geçer ve daha az sorun ortaya çkarabilir. ABDde her yl ortalama 4 bin konjenital toksoplasma vakas görülüyor. Bu enfeksiyon bebeklerde görme zayfl, körlük, havale, mental ve motor gelimede gerilik gibi problemlere neden olabiliyor. Enfeksiyonun bebein anne karnnda kaybna veya düüe yol açt da biliniyor. Bu açdan enfeksiyon konusunda bilinçli olmak çok önemli.
PARAZT ORGANLARDA YILLARCA YAAYABLR
Normal bireylerde baklk sisteminin güçlü olmas durumunda barsak sisteminden kana karan bu parazitlerin sadece biraz kas ars, krgnlk ve lenf bezlerinde ilie sebep olduunu kaydeden Dr. Genç, Normal zamanlarda bu enfeksiyon hiçbir bulgu vermeden de geçirilebilir. Parazitler 2-3 hafta kanda dolatktan sonra kaslarnz ve çeitli organlarda yllarca kalabilirler ve baklk sisteminiz iyi olduu sürece bir soruna yol açmazlar deerlendirmesinde bulundu.
BAST TEDBRLERLE ÖNÜNE GEçEBLRSNZ
Anne adaylarnn hem kendilerini hem de bebeklerini alacaklar baz basit tedbirlerle toksoplazma enfeksiyonundan koruyabileceklerini belirten Dr. Cüneyt Genç, kedi besleyen ya da kedi beslenen ortamlarda bulunan hamilelere ise u önerilerde bulundu:
Hayvanlar ve özellikle kediler evdeki en güzel dostlarmz. Ancak anne adaylarmzn bu konuda kendileri ve bebeklerinin sal için daha bilinçli ve dikkatli olmas, baz tedbirleri almas gerekiyor. Her kedi toksoplazma riski tamaz. Yavru ve genç kedilerde bu risk daha fazladr. Bu dönemde, sokakta gördüünüz, tanmadnz kedilere daha mesafeli davranmanz, kendi kedinizin dar çkmasna izin vermemeniz, hep hazr kuru mamalar verilmesi, asla çi et ürünü yedirilmemesi, mutfak tezgahnda ya da yemek masasnda dolamasna izin verilmemesi önemli. Kedinin kumu her gün deitirilmeli. çünkü kedi dksndaki ookist ilk 24 saat enfeksiyon yapmad için kum ne kadar sk deitirilirse enfeksiyon kaynan azaltlmas desteklenir. Mümkün ise kedi kumunu bir bakasnn deitirmesini öneririm. Eer anne adaylarnn baka alternatifi yoksa deitirme ileminde eldiven giysinler, kumun havaya karan tozlarnda da parazit bulunabilmesi nedeniyle de maske taksnlar. Kedilerini sevdikten ya da kumunu deitirdikten sonra ellerini azna burnuna götürmesinler ve hemen ellerini scak su ve sabunla iyice ykasnlar. Kedi tüylerindeki risk için de kedinin temizliine dikkat etsinler.
GÜNLÜK YAAMDA BAKA NELERE DKKAT EDLMEL
Dr.Genç, hamilelerin enfeksiyondan korunmak için günlük yaamda baka tedbirleri de almasnn önemine dikkat çekerek dier tavsiyelerini de öyle sralad:
Toksoplazma en çok pimemi ya da iyi pimemi etlerden de bulaabilir. Bu nedenle et ürünleri çok iyi piirilmeli, kaln et parçalarnn içi çi kalmamal. Etli çi köfte, çi salam, pastrma tüketilmemeli. Elinde açk yaras olan hamileler çi ete temas etmemeli, eer dokunmas gerekiyorsa mutlaka eldiven kullanmallar. Baz pastörize olmam süt ürünlerinden de bu enfeksiyon alnabilir o nedenle gebelik srasnda mutlaka pastörize süt ürünleri kullanlmal. yi ykanmam sebzeler, özellikle salata malzemeleri toksoplazma barndrabilir. Yeillikler çok iyi ykanmal ve sirkeli suda bekletilmeli. Sinekler paraziti tayabildikleri için camlara sineklik taklmal ve evde açk yemek braklmamal. Bahçe topra ve çiçeklerden de parazit alnabiliyor. Bahçe ve çiçeklerle uraanlar ileri bitince ellerini mutlaka scak su ve sabun ile ykasnlar. Oyun parklarnda da kum havuzlar kediler için uygun bir dklama yeri oluyor. Buralara da dikkat edilmeli.
ENFEKSYONUN FARK EDLMES ZAMAN ALIYOR
Ciddi belirtiler ile kendini göstermeyen toksoplazma enfeksiyonunun fark edilmesinin zaman aldn vurgulayan Dr. Cüneyt Genç, Hastala kar en iyi korunma yöntemi hastal tanmak ve bulama yollarn en aza indirmek diyerek u bilgileri paylat:
Hastalk ciddi bir bulgu vermedii için hamile bir kadnn toksoplazma aldn anlamas çok zordur ve çou zaman fark edilmez. Hastaln yeni geçirildiini gösteren kan antikor testleri vardr ancak bu testler bazen hastalk geçtikten uzun yllar sonra bile pozitif kalarak hasta ve hekimin yanl kararlar almasna neden olabilir. Bu testlerin rutin baklmas o ülkedeki görülme skl ile ilgilidir. Örnein Fransa ve Belçika gibi hastaln sk görüldüü ülkelerde rutin tarama önerilirken, ABD ve ngiltere gibi nadir görülen ülkelerde rutin tarama tavsiye edilmemektedir. Hamile bir kadn toksoplazma aldnda mutlaka bebee de hastalk bulaacak diye bir kural yok. Bebek hastal alsa bile özellikle gebeliin son 3 ayndaysa büyük ihtimalle hiçbir sorun olmaz. Bu konuda bir dier sorun da hastal anne karnnda alan bebekte doum sonras çou zaman bulgu olmaz ve hastaln hasarlar yllar sonra çkabilir. Hastaln alnd kesin ise özgün ilaçlar kullanlarak bebee bulamas azaltlabilir ancak bu konuda sonuçlar da maalesef çok net deil. Bazen ilaç tedavisine ramen bebekte sknt çkabilir. Bu nedenle, hastalk hakknda bilinçli olmak, bulama yollarna kar dikkatli olmak riski azaltmak için en iyi yöntem.