Türkiye Gda ve Beslenme Dernei Bakan Prof. Dr. Funda Elmacolu, Türkiye gda ve salk aratrmasnn, her 10 çocuktan 1inde büyüme ve gelime gerilii olduunu gösterdiini belirterek, Bu u demektir; çocukta büyüme ve gelime standartlarna uygun boyca beklenen bir uzama yoktur, organlarn büyüme ve gelimesi fizyolojik olarak yeterli durumda deildir. Buna bal olarak, bilisel ilevler ve bilginin depolanmas da yetersizdir. dedi.
stinye Üniversitesi Salk Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölüm Bakan da olan Prof. Dr. Elmacolu, okul çandaki çocuklarn, geliimlerinin salkl olabilmesi için nasl beslenmeleri gerektiini anlatt.
Prof. Dr. Elmacolu, okul çandaki çocuklarn fizik ve fizyolojik olarak gelimesinde beslenmenin önemini vurgulayarak, sabah en erken 07.30da gittii okuldan, 15.30da çkan bir örencinin günlük ihtiyaç duyduu enerji, protein, vitamin ve mineralin üçte birini, bu sürede karlamas gerektiini hatrlatt.
Sabah kahvalt etmeden okuluna giden çocuklarn bilgiyi alglama, arkadalaryla iyi geçinebilme, dersi iyi dinleme ve örendiini bilgi olarak kullanma becerisini göstermesinin mümkün olamayacan ifade eden Elmacolu, sözlerine öyle devam etti:
Kahvaltnn, büyüme ve geliimi saladn, zeka ve bilisel ilevlerin beslenmeden geçtiini çocuklara hatrlatmalyz. Dolaysyla sabah evden çkmadan yarm saat önce kahvaltsn ettirerek çocuklarmz okula yollamalyz. Aile, bu sistemi oturtur ise çocuklarmzn da salkl büyümeyi ve gelimeyi anlayacaklarn düünüyorum.
çocuk kahvaltda büyümesini salayacak hayvansal proteinleri yemeli. Bunun yannda evde varsa bir poaça ya da peynirli sandviç veya bir tostu süt ile birlikte tüketmeli. Halanm bir yumurta ya da bir omlet çocuklarn kahvaltda olmazsa olmazlardr. O nedenle özellikle 6-12 ya arasndaki çocuklarmz için okulda yemek yoksa, bunun tedbirini evde bir gün öncesinden almak zorundayz.
- Üçte biri günlük kalsiyum ihtiyacn karlayamyor
çocuun öle saatinde okulda tüketecei yiyecein de önemli olduunu dile getiren Elmacolu, Küçük bir beslenme çantas on yllardr ülkemizde çocuklar tarafndan tanr. Ama bu beslenme çantasnn içine bakmak lazm. O çantann içine öle yemei yerine geçecek evde yaplm bir dilim peynirli börek, kymal börek, peynirli pide, kubal pide veya peynir çeitlerinin katlarak yapld gözleme, hiçbiri olmazsa bir sandviç konulabilir. Sandviçin içinde halanm bir tavuk eti veya bir gün öncesinden hazrlanm bir iki adet köfte, kaar peyniri, beyaz peynir bulunabilir. diye konutu.
çocuklarn bu öünlerin yannda öncelikle ayran içebileceini tavsiye eden Elmacolu, Ayran çocuklarn hem immün sistemini gelitirir hem de büyüme ve gelimelerine destek salar. Ayn zamanda kalsiyum açsndan da büyük bir besin kaynadr. çünkü yaplan 2010 ylna ait beslenme, gda tüketim aratrmas bize çocuklarn hemen hemen üçte birinin günlük kalsiyum ihtiyacn karlayamadn göstermektedir. Ayrca ambalajl süt ve ayrana ek olarak ambalajl yourt çocuklarn çantasna konulabilir. Önemli olan bir baka konu da mutlaka mevsimine uygun bir tane taze meyve çantada bulunmaldr. dedi.
Bir beslenmeci olarak çocuklarn özellikle di çürükleri konusunda epey sknt çektiklerine ahit olduunu anlatan Elmacolu, Okul ça çocuklarnda bunu çok fazla görüyoruz. çocuklara di frçalama alkanln edindirmeye çalalm. Dilerini sklkla frçalatamasak bile bu sorunu çantalarna kuru incir, kuru erik, kuru kays gibi meyveleri koyarak daha fazla büyütmeyelim. çünkü kuru meyveler, çocuklarn dilerine yaparak orada bir bakteri oda yaratyor. O nedenle mevsiminin taze meyvelerini hiç ihmal etmeyelim. önerisinde bulundu.
Elmacolu, taze meyve konulamamas durumunda çocuklarn çantasna konulacak bir avuç fndn besin deerinin yüksek olacan söyledi.
- Okul menülerine dikkat
Prof. Dr. Elmacolu, yemek çkan okullarda dikkat edilmesi gereken hususlara ilikin ise u bilgileri verdi:
Okulda yemek çkyor ise Acaba çocuun ihtiyacna uygun bir menü mü? buna bakmak lazm. Bir de burada hijyen sorunu ortaya çkyor. Yemek nereden geliyor?, Hangi malzemeler kullanlyor?, Depolama nasl yaplyor?. Piirme ve hazrlama esnasnda, büyük kayplar olduunu biliyoruz. Dolaysyla benim buradan ebeveynlere uyar okulda yenen yemeklerin de mutlaka aylk menü listesini kontrol etmeleri, menü ile çocuun tükettiinin, paralel olup olmadn sorgulamalardr.
- Zeka geliiminde iyotun çok büyük rolü var
Türkiye gda ve salk aratrmasnn, Türkiyede her 10 çocuktan 1inde büyüme ve gelime gerilii olduunu gösterdiini aktaran Elmacolu, unlar kaydetti:
Bu u demektir; çocukta büyüme ve gelime standartlarna uygun boyca beklenen bir uzama yoktur, organlarn büyüme ve gelimesi fizyolojik olarak yeterli durumda deildir. Buna bal olarak, bilisel ilevler ve bilginin depolanmas da yetersizdir. çocuklarmz, neden büyüme ve gelime konusunda akranlarndan geri kalsn? Buna da dikkat etmekte fayda var.
6-12 ya önemli bir süreç. Gelime gerilii yaanmadan bu sürecin tamamlanmas gerekir. Ben iyotu bir beslenmeci olarak çok önemsiyorum. Zeka geliiminde iyotun çok büyük bir rolü var.
- Sk tüketilen gazl içecekler gelime geriliine neden oluyor
Gelime çandaki çocuklarn balk tüketmesinin de önemli olduunu vurgulayan Elmacolu, çocuklarn özellikle derin su balklarndan haftada bir kere yemesi gerektiini söyledi.
Gazl içeceklerin obeziteyi hzlandrd, bo kalori kayna olduu, vitamin ve mineral konusunda çocuklara bir ey vermediinin herkes tarafndan bilindiini ifade eden Elmacolu, bu konudaki eitimin de ailede baladn belirtti.
Eer aileler bu konuyu dikkate almazsa, çocuklar gazl içecekleri okulda tüketmese de okul dndan temin edebileceini anlatan Elmacolu, Okul kantinleri Salk Bakanl tarafndan bakanln yönetmeliiyle çok iyi ekilde denetleniyor. çok nadir de olsa denetimden kaçan okullar olabilir. Ama ciddi olarak Salk Bakanl, bu konunun üzerinde duruyor. Eer çocuk evde bu konuda uyarlmyorsa, evde bu alkanlklar varsa ve cebinde bunu alacak paras varsa, okulda ulaamasa bile okuldan çktktan sonra herhangi bir yerden satn alabilir. Arada srada nadir de olsa gazl içecek tüketiminde sknt yok. Ama bunu su yerine kullanmak, sk sk tüketmek çocuklarda hem di çürüklerine hem de yetersiz beslenme ve gelime geriliine neden oluyor. diye konutu.
Evde hazrlanan taze meyve sular veya evde süte katlarak hazrlanan meyvelerin ayr tutulmas gerektiini anlatan Elmacolu, gazl içecekler konusunda ailelerin ve örencilerin mutlaka dikkatli olmas gerektiini vurgulad.
Öte yandan çocuklarn okuldaki hijyenine de dikkati çeken Elmacolu, tuvalete girdikten sonra veya yemekten önce ve sonra el ykamann, nasl ykanacann, sal korumada önemli bir eitim olduunun çocuklara hatrlatlmas gerektiini sözlerine ekledi.