Nöroloji Uzman Prof. Dr. Sevin Balkan, 10 Mays Dünya nme Önleme Günü öncesinde, inmeye yol açan hastalklar, korunma yöntemleri ve salkl yaam için öneriler hakknda bilgi verdi.
Beyin kansz ve oksijensiz kalyor
nme, beynin bir bölgesinde kan akmnn engellenmesi ya da beyin damarndan kann dar szmas sonucu beyin dokusunda oluan bir hasardr. nmede %80 orannda kan akmn salayan damarlardan biri aniden pht ile tkanr. %20 orannda da beyin damarlarnda bir anda gelien yrtlma ortaya çkar ve kan beyin dokusu içine szar ve buna halk arasnda beyin kanamas denir. Bunlarn sonucunda hastada 24 saatten uzun süren bir fonksiyon kayb oluur.
leri yala risk artyor
nme vakalarnn dörtte üçü 65 ya üzerinde ortaya çkmakta, hastalk ender de olsa genç yalarda görülebilmektedir. Erkeklerde kadnlara oranla daha sk görülen inme oluumunda; ileri yala birlikte karlalan problemler ve kiinin yaam tarz önemli risk oluturur. Ayrca kontrolsüz hipertansiyon, eker ve kalp hastal, sigara kullanm, yüksek kolesterol düzeyi, hareketsiz yaam tarz, ah damar hastal, önceden geçici iskemik atak geçirmek de inme oluumuna yatknl artrmaktadr.
nme 10 belirti ile kendini gösterebiliyor
Vücudun bir yarsnda yüz, kol veya bacakta oluan uyuukluk
Fiziksel kuvvet kayb
Konuma ve/veya anlama sorunu
Bir veya iki gözde oluan görme bozukluu
Denge bozukluu
Yürüyememe
Ba dönmesi
Bulant ve kusma
iddetli ba ars
Bilinç deiiklii
Baz kiilerde bu belirtiler birkaç dakika veya saat sürer ve sonra tamamen geçer. Bu duruma Geçici skemik Atak denir. hmal edilmemelidir. çünkü bu kiilerin inme geçirme riski yüksektir.
Boyun ve beyin damarlar detayl kontrol ediliyor
nme üphesi olan hastalarda, nörolojik muayene sonrasnda bilgisayarl Tomografi (BT), Manyetik Rezonans (MR) gibi görüntüleme yöntemleri ile beynin durumu deerlendirilir. nme nedenini aratrmak amacyla elektrokardiyografi (EKG) ile kalp incelemesi yaplr. Ayrca ekokardiyografi ve holter ile de kalp kaynakl phtlarn aratrlmasnda önemli ölçüde yardmcdr. DUS (Doppler ultrasonografi), BTA (BT anjiyografi), MRA (MR anjiyografi), DSA (dijital substraksiyon anjiyografi) gibi yöntemlerle de boyun ve beyin damarlarnn ayrntl görüntülenmesi mümkün olabilmektedir. Kan tahlili incelemeleri de inme nedenini aratrmak amacyla mutlaka yaplmaldr.
Damar açc tedavi erken dönemde mümkün
nmede erken müdahale beyin hasar riskini en aza indirmektedir. Belirtilerin balamasn izleyen tercihen ilk 3 saat içinde, hastann tbbi durumu uygunsa, damardan uygulanan damar açc tedavi (Trombolitik tedavi) yaplr. Bu tedavinin mutlaka uygun koullar salayabilen merkezlerde ve eitimli bir inme ekibinin kontrolünde yaplmas gerekir.
Damardaki darlklar stent veya cerrahi ile açlabiliyor
Damar açc tedavi dnda; azdan ilaç ve rehabilitasyon tedavisi uygulanmaktadr. Bunlarn süreklilii ve kontrolleri çok önemlidir. Ayrca inmenin durumuna göre cerrahi ve giriimsel tedavi yöntemlerine de bavurulabilmektedir. Yaplan incelemeler sonucu damarda % 70in üzerinde darlk tespit edilirse, kateter yardmyla damar içine girilerek stent konulmas veya endarterektomi denilen cerrahi yolla tkanklk açlr.
Risk faktörlerine dikkat!
nme oluumunda deitirilemeyen faktörler; ya, cinsiyet, rk ve ailede inme öyküsüdür.
Ancak inmenin %90z orannda önlenebilir olduu yaplan aratrmalarla kantlanmtr. Bu da deitirilebilir etkenlerin ortadan kaldrlmas ile mümkündür.
nmeden korunmak için
Tansiyonunuzu düzenli olarak takip edin. Hipertansiyon inme oluumunda en önemli risk faktörüdür.
Sigara kullanmayn ve sigara içilen ortamlarda bulunmamaya çaln.
Kanda eker ve ya deerlerinizi düzenli olarak kontrol ettirin.
Tercihen açk havada haftada en az 3-4 kez, 40-50 dakika yürüyü yapn.
Kalp kontrollerinizi yaptrn. Ritim bozukluu, koroner arter hastal, kapak hastal gibi bilinen kalp hastalnz varsa tedavi olun.
Obeziteden korunun.
Karotis yani ah damar tkankl riskine kar düzenli kontrollerinizi yaptrn.