çinin Vuhan kentinde ilk kez aralk aynda ortaya çkan ve birçok ülkenin yan sra Türkiyede de görülen yeni tip koronavirüsle ilgili sosyal medya araclyla hzl ekilde paylalan bilgiler, insanlarn sürekli salgn korkusuna maruz kalmasna, doru bilginin yanl bilgiden ayrt edilmesinin zorlamasna neden oluyor.
Küresel anlamda maruz kalnan bu durumun olumsuz psikolojik yansmalar, bireyleri Kovid-19la ilgili daha çok bilgi edinmeye ve korunma yollarn aratrmaya yöneltirken, uzmanlar salgn karsnda psikolojik dayankll korumann önemine iaret ediyor.
Virüse yönelik farkndaln artmasnn yaanan ar kayg, korku gibi olumsuz psikolojik durumlarn kontrol altna alnmasn salayacan belirten uzmanlar, bu gerçei kabul ederek panik halinden çklmas, gerekli önlemleri alarak bilinçli ekilde adm atlmas önerisinde bulunuyor.
- MÜCADELEMZ GÜçLENDRECEK EN ÖNEML EY PANK OLMAMAKTIR
Salk Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Psikoloji Bölümü Öretim Üyesi ve Ruh Sal Dernei Bakan Dr. Ömer Akgül, belirsizlie kar tahammülün az olduu kültürlerde hastalklarla psikolojik mücadelenin en önemli faktörlerinden birinin, topluma yetkililer tarafndan düzenli ve salkl bilgi verilmesi olduunu söyledi.
Yeni tip koronavirüsle mücadelede dünyaya örnek bir tutum sergileyen Salk Bakanlnn önerilerini dikkate almann önemini vurgulayan Akgül, bu konuda kamu kurumlarnn gerekli tedbirleri aldn, bundan sonra iin vatandalara dütüünü söyledi.
nsann yaamna yönelik bir tehditten korkmasnn normal olduunu dile getiren Akgül, Varoluumuza yönelik herhangi bir tehdit alglandnda buna kaçnma veya mücadele tepkisi veririz. Mücadele de bilgiyle ve devlet-millet birlikteliiyle olur. Mücadelemizi güçlendirecek en önemli ey panik olmamaktr. Doru ve eksiksiz bilgiyle soukkanl hareket etmektir. Kriz, krizden önce yönetilir, kriz annda yönetilmez. Panik olur. Tpk insanlarn birden maskeye, dezenfektana, alkole, gdaya hücum etmesi ve yanl kullanmlara balamas gibi. Birçok insanmz yanl kullanmlardan ve bilgi eksikliinden riskli duruma düebiliyor. Bu panik havas zarar verebilir. diye konutu.
- GÜVENLR BLGLERLE HAREKET EDLRSE GÜVEN KLM OLUACAK
Akgül, sosyal medya, televizyon, telefon mesajlar ve arkada gruplarndan sürekli virüsle ilgili farkl içeriklerdeki bilgi karmaasna maruz kalmann kaygy tetiklediine dikkati çekti.
Virüs kaynakl olumsuz psikolojik durumlarn kontrol altna alnmas için öncelikle doru ve yetkili haber kaynaklarna ulalmas gerektiini belirten Akgül, Virüsten korunma hakknda Bakanlk çok güzel bilgilendirme formlar, kamu spotlar hazrlad. Eer vatandamz bu güvenilir bilgilerle hareket ederse, toplumsal bir ahenk ve bütünlük olacak, mücadele kolaylaacak ve psikolojik olarak güven iklimi daha kolay yakalanacak. deerlendirmesini yapt.
- KARANTNA SÜRECNDE KENDMZ TANIMAYA, DNLEMEYE VAKT AYIRABLRZ
Salk Bakanlnn yurt dndan dönenler için 14 gün karantina uygulamasn hatrlatan Akgül, karantina sürecini daha verimli ve elenceli hale getirmek için u tavsiyelerde bulundu:
Uzun zamandr aramadmz dostlarmz arayp hal hatr sorabiliriz. Bir insana uzaktan nasl iyilik yapabiliriz? bunu aratrabiliriz. Karantinada hapis gibi hissetmemek için kendimizi mutlu edecek eylerin listesini çkarabiliriz. Belki bu karantina sürecinde kendimizi tanmaya, dinlemeye daha çok vakit ayrabiliriz. Bu süreç iç yolculuumuzda bize yeni kaplar açar ve gerçekten bugüne kadar kefetmediimiz bir özelliimizi güçlendirebiliriz. Mesela, bir sanat dalnda kendimizi gelitirmeye çalabiliriz. Belki o sanat hayatmzda o ana kadar göremediimiz gerçeklerin farkna varmamz ve hayatmzdaki önemli bir boluu doldurmamz salayabilir. Böylece krizi frsata çevirmi olabiliriz. Yaam sevincimizi eksik etmeyelim, hüznümüzü paylaalm, holandmz eylerle megul olalm. Güvenliimizi ve salmz tehlikeye atmayacak tüm günlük rutinlerimize devam etmeye çalalm.
- PSKOLOJK SALGIN, BYOLOJK SALGINDAN DAHA ÖNEML HALE GELEBLR
Kim Psikoloji Sosyal çalmalar Komisyonu Bakan Sosyolog Dilara Boynukaln da psikolojik hastalklarn fizyolojik hastalklara sebep olduu gibi fizyolojik hastalklarn da psikolojik hastalklar tetikleyebildiini dile getirdi.
Fizyolojik salgnn psikolojik salgnn büyümesine, büyüyen psikolojik salgnn da fizyolojik salgnn daha da büyümesine sebep olabildiini belirten Boynukaln, unlar kaydetti:
Bazen psikolojik salgn, biyolojik salgndan daha önemli hale gelebilir. Körlük salgn buna çok önemli bir örnektir. Bazen salkl insanlar bile kendilerini hasta zannedebilirler. Bu etkiler kiiden kiiye farkllklar gösterebilir. Her insann etkilenebilecei boyutlar ve iddetleri farkldr. Geçmite hastalk veya kayp öyküsü olanlarn daha youn yaayacan düündüümüz bu travmatik süreç hayata bak ve deerlerden de etkilenmektedir. Hatta ayn deerlere sahip insanlarn inandklar deerleri yorumlama biçimine göre bile farkllk göstermektedir. Baz insanlar nsan ölümden eceli korur. derken, baz insanlar buna Tedbir ecelin bir parçasdr. diyerek gerekli tedbirleri alarak tevekküllü brakmazlar.
- AIRI KORKU DA Hç KORKMAMAK DA STENMEYEN BR DURUM
Klinik Psikolog Enise Akgül de ruh ve beden salnn bir bütün olduunu, hastalklarla mücadeleyi biyolojik açdan sürdürürken, iin psikolojik boyutunu da dikkate almann hastalkla baa çkmay kolaylatracann altn çizdi.
Bilinmezlik ve belirsizliin çoalmas, korku ve kaygnn ar yükselmesi, insanlarn yaam sevincinin azalmas, stres seviyesinin artmas, panik havasnn olumas gibi psikolojik faktörlerin biyolojik bakl ve direnci düürdüüne dikkati çeken Akgül, tpk uykusuzluk, yorgunluk, beslenme hatalar gibi sebeplerden dolay vücudun tesire açk hale gelmesi gibi baklk sistemini de aciz klabildiini belirtti.
Akgül, yeni tip koronavirüs salgnn psikolojik etkilerine ilikin u deerlendirmede bulundu:
Yeni tip koronavirüsle ilgili salgn korkusu neredeyse bir korku salgnna dönütü. Birçoumuzu ar düzeyde kayglandrd ve adeta koronoyaklatrd. Öncelikle korkmak anormal bir durum deil, gayet normal. Burada ölçülü olmak esas. Hatta korkmamak bile bir problem aslnda. Yapc ve ykc 2 tür korku var. nsanlarn gerekli tedbirleri alacak kadar korkmas salkl, yapc bir korku ve olmas istenen, beklenen bir durum. Lakin kiinin gerekli tedbirleri almasn engelleyecek kadar korkudan uzak olmas veya tam tersi, ar korku sebebiyle günlük rutinini de bozmas ve uzun süreli olarak bundan ar düzeyde etkilenmesi de beklemediimiz, istemediimiz bir durum. Yani hiç elini ykamayan kadar, ellerini yara edecek kadar sürekli ykayan kiilerin süreci salk açsndan düündürücü.
Aileleri, çocuklarna salgnla ilgili endie halini yanstmamalar, dorudan haber kanallarna ve sosyal medyaya maruz brakmamalar konusunda uyaran Akgül, tatil sürecinin psikolojik perspektifli oyunlarla, düünme becerilerini güçlendiren etkinlikler ve egzersizlerle geçirilmesi gerektiini sözlerine ekledi.