Ortopedi ve Travmatoloji Uzman Prof. Dr. Hakan Özsoy, pandemi döneminde kemik kr ve tedavisi ile ilgili bilgi verdi.
BAZEN BAST BR DÜME, BAZEN DE CDD BR KAZA KIRIA NEDEN OLABLR
çevresindeki kaslar, dokular, eklemler ve sinirleriyle beraber bir organ gibi olan kemiin ve etrafndaki dokularn zedelenerek bütünlüünün bozulmasna krk denilmektedir. Kemiin tayamayaca yüklere maruz kalmas sonucunda krklar olumaktadr. Gençlerde kemikler çok kuvvetli olduu için kazalar, ciddi dümeler ya da önemli spor yaralanmalar gibi zorlamalar ve yüksek enerji krklara neden olurken; esnek kemiklere sahip olan çocuklarda ise krk, daha basit dümelerle oluabilmektedir. Bununla birlikte 75-80 ya üzerindeki ve osteoporozu (kemik erimesi) olan kiilerde ise ev içinde düme gibi daha basit yaralanmalarla krklar meydana gelebilmektedir.
RÖNTGEN FLM KIRIK TESPTNDE ALTIN STANDART
Krklarn büyük çounluu Röntgen filmi ile tespit edilebilmektedir. Fakat eklem içi ve eklem çevresi, omurga ve leen kemii krklar gibi baz özel krklarda bilgisayarl tomografi de çekilmektedir. Krklarla beraber dizde ba yaralanmas gibi yumuak doku yaralanmas olmas durumunda ise ek olarak MR görüntüsü istenebilmektedir.
KIRIK TEDAVSNN YÖNTEM YAA GÖRE BELRLENR
Krklarn tedavi ekli ve yöntemi yaa göre deiiklik göstermektedir. çocuklarda baz özel eklem krklar hariç krklarn çou, genç erikinlerde ise belli krklar ameliyathanede anestezi altnda ya da lokal anestezi ile çekip düzeltilip alçya alnarak tedavi edilmektedir. Ancak genç erikinlerde ve ileri ya hastalarda eklem krklar, uzun kemiklerin baz krklar, bacak krklar, leen kemii krklarnn bir ksm ve kalça eklemi krklar gibi belli özellikteki krklar için ameliyat gerekmektedir. Ameliyatn amac hem kemiin eklini eski haline döndürmek hem de kemii salam bir ekilde tespit ederek tedavi süresince eklinin bozulmasn engellemektir.
leri yata olan hastalarda el bilei ya da kol krklar alç ile tedavi edilebilirken, en sk görülen kalça krklarnn ise ameliyat ile tedavi edilmesi gerekmektedir. Bu ameliyatn hedefi hastay hemen ayaa kaldrp yürüyebilir hale getirmektir.
KORONAVRÜSE KARI MASKE- MESAFE-HJYEN ÖNLEMNZ ALIN
Pandemi sürecinde krkla karlaan hasta kendi kendine bir salk kuruluuna ulaabilecek durumdaysa, öncelikle kr bir karton ya da temiz bir tahta parçasna sarp bandajlayarak sabitlemesi gerekmektedir. Salk kuruluunda ortamn youn olaca ve etrafta baka insanlarn da bulunduu göz önüne alnarak maske, gözlük ya da siperlik taklmaldr. Bununla birlikte etrafa çok fazla temas edilmemeli, eller sk ykanmal ya da dezenfektan kullanlmaldr.
AMELYAT KARARI SZ ENDELENDRMESN
Meydana gelen krklarn bir ksm cerrahi ile bir ksm ise ameliyatsz tedavi edilmektedir. Özellikle koronavirüs döneminde, krk tedavisinde cerrahi yönteme bavurulacaksa hastalarn endie etmesine gerek yoktur. Bu süreçte de tüm cerrahi ilemler hastalarn sal ve güvenlii ilk plana alnarak gerçekletirilmektedir.
TEST NEGATF çIKAN KLERN AMELYATI ÖZEL KORUMA TEDBRLER ALINARAK YAPILIR
Cerrahi tedavi gerektiren durumlarda öncelikle maske ve mesafe kuralna uyarak hasta deerlendirilir ve hemen ardndan koronavirüs testi alnr. Koronavirüs testi negatif olan hastann ameliyat özel ameliyathane odalarnda, ameliyat ekibi için de özel koruma tedbirleri alnarak gerçekletirilmektedir. Ameliyat sonras hasta gereken en uygun zamanda ev ortamna taburcu edilmektedir. Evde egzersiz program düzenlenen hasta pansuman için belli aralklarla takip edilmelidir.
COVD HASTASI OLANLARIN HAYAT RSK YOKSA CERRAH LEM ERTELENMEL
Koronavirüs testi pozitif çkan ve hastal aktif dönemde olanlarda hayati zorunluluk olmadkça cerrahi tedaviden uzak durulmas gerekmektedir. çünkü Covid hastas olanlarda ameliyat sonras ekstra sorunlar görülebilmektedir. Bu hastalarn genel durumu anestezi ya da darbeler sonucunda ameliyat sonrasnda çok hzl kötüleebilmektedir. Ancak baz hastalklar ve krklar hastann hayatn tehdit edebilmektedir. Bu gibi durumlarda anestezi, enfeksiyon, göüs hastalklar ve ortopedi doktorlar ameliyat kararn ekip olarak almaktadr. Ameliyat karar alndktan sonra bu ameliyatn negatif basnçl özel ameliyathane koullarnda yaplmas gerekmektedir. Buradaki amaç hem hastaya zarar vermemek hem de salk personelinin hastadan enfeksiyon kapmasn engellemektir.
KIRIK TEDAVSNN FAZLA GECKTRLMES KALICI HASARA YOL AçAR
Uzuvlarndan herhangi birinde krk meydana gelen hastalarn Covid-19 endiesi sebebiyle hastaneye bavurmamalar ve tedavilerini gerçekletirmemeleri, krlan kemiklerin yanl kaynamasna neden olabilmektedir. leri dönemlerde kalc hasar ve arlara yol açabilen bu durumun düzeltilmesi daha zor ve skntl hale gelebilmektedir.
KIRIKLARDAN KORUNMAK çN KEMKLERNZ GÜçLENDRN
Covid- 19 pandemi sürecinde kemikleri güçlendirmek ve krklarn önüne geçebilmek için gerekli korunma ve hijyen tedbirleri alnarak u önlemler alnabilir:
Özellikle yallardaki hareket ve yürüme mesafesinin azalmas kemiklerin ve kaslarn zayflamasna neden olur. Bu sebeple her ya grubundaki kiilerin aktivitelerini düzenlemesi gerekir. Ev içinde veya dnda günde 5 bin -7 bin 500 aras adm atlmaldr.
Uzun süre hareketsiz kalmak ve yatmak insann dengesinin bozulmasna, dengenin bozulmas da düme riskinin artmasna neden olur. Yumuak bir zemin üzerinde yer egzersizleri yapmak dengenin salanmasna yardmc olur.
Pandemi sürecini ev içinde geçirmek yeterli düzeyde D vitamini almna engel olmaktadr. Her gün 20 dakika balkonda kol ve bacaklarn güne almas salanmaldr.
D vitamini içeren yiyecekler tüketilmeli ve mümkünse ihtiyaç durumunda takviye vitamin ve mineraller alnmaldr.
Koronavirüs sürecinde mutfakta daha fazla zaman geçirilmesi kiilerde kilo artna neden olur. Kilo almak kas ve eklemlere binen yükü artrrken, bu durum ilerleyen yalarda diz, kalça kireçlenmelerine ve arlara yol açar.Evdeyken çok ar yemek yemenin önüne geçilmeli ve özellikle hamur ii ile kzartma gibi kalori deeri yüksek besinlerin tüketilmemelidir.