çocuk Ergen Psikiyatri Uzman Doç. Dr. Emel Sar Gökten, çocuklarda görülen k depresyonuna ilikin deerlendirmelerde bulundu.
K depresyonu yetikin hastal deil
K depresyonunun sadece yetikinlerde deil, çocuklarda ve ergenlerde de ortaya çkabileceini belirten Doç. Dr. Emel Sar Gökten, K depresyonu, her yl sonbahar aylarndan itibaren balayan ve ilkbahara doru ortadan kalkan halsizlik, yorgunluk, keyifsizlik, uyku hali, itah deiiklikleri, konsantrasyonda bozulma ve motivasyon azl gibi depresyon belirtileri ile karakterizedir. Depresyon belirtileri mevsimsel bir döngü izler. K depresyonu sadece erikinleri etkilemez, ayn zamanda çocuk ve ergenlerde de görülebilir. Depresyon belirtileri k aylar yaklarken, gün na maruz kaldmz saatler azalrken balar. lkbahar geldiinde ve gün süreleri uzamaya baladnda belirtiler kendiliinden geçer ve kii tamamen eski durumuna döner diye konutu.
Kzlarda yaklak 4 kat fazla görülüyor
K depresyonunun yaklak % 6 orannda görüldüünü belirten Doç. Dr. Emel Sar Gökten, çounlukla 20li yalarn balarnda ortaya çkmakla birlikte çocuk ve ergenlerde de görülebilir. Aynen depresyonda olduu gibi k depresyonu da kzlarda yaklak 4 kat daha fazla görülür. Yaygnlk bölgeden bölgeye oldukça deiir, özellikle ekvatordan uzak bölgelerde yaayanlarda risk artar dedi.
Depresyon belirtilerine benziyor
K depresyonunda belirtilerin iddetinin dier depresyon türlerinde olduu gibi hafif, orta ve iddetli olabileceini kaydeden Doç. Dr. Emel Sar Gökten, Hafif belirtiler kiinin günlük aktivitelere katlmn minimal düzeyde etkilerken iddetli belirtiler günlük yaam ciddi düzeyde kesintiye uratabilir. K depresyonunun belirtileri tpk depresyon belirtileri gibidir, sadece bu belirtiler yln spesifik bir zaman diliminde ortaya çkar. Bu zaman dilimi yln k mevsimi içerisindeki birkaç ay ile snrldr diye konutu.
Bu belirtilere dikkat!
Doç. Dr. Emel Sar Gökten, k depresyonunda görülen belirtilerin, üzüntü, huzursuzluk, umutsuz ve deersiz hissetme gibi duygu durum deiiklikleri, keyifsizlik, yorgunluk ve halsizlik, itah deiiklikleri, ekerli gdalara ar istek duyma, konsantre olmakta zorlanma, sosyal aktivitelere ilginin azalmas ve yalnz kalma istei gibi belirtiler olduuna dikkat çekti.
Duygu durum, motivasyon ve enerji düzeyinde bozulma ortaya çkyor
Doç. Dr. Emel Sar Gökten, k depresyonunda kiinin duygu durumunda (mutsuzluk, üzüntü, huzursuzluk), motivasyonunda (keyifsizlik, sosyal aktivitelerden uzaklama) ve enerji düzeyinde (yorgunluk, halsizlik) bozulmalar görüldüünü ifade etti.
Doç. Dr. Emel Sar Gökten, unlar söyledi:K depresyonunun sebebinin, azalan günna beynin bir cevap vermesi ve bu cevabn da depresyonu tetiklemesi olduu düünülmektedir. Bunun neden baz insanlarda olutuu tam olarak bilinmemektedir. Bugünkü teoriler beynin daha az günna maruz kalnmas sonucunda baz kilit hormonlar üretememesi üzerinde younlamaktadr. Bu kilit hormonlar da uyku-uyanklk döngüsü, enerji ve duygu durum üzerinde etkili hormonlardr.
ki önemli hormon
K depresyonuna neden olduu düünülen iki önemli hormonun serotonin ve melatonin olduunu kaydeden Doç. Dr. Emel Sar Gökten, Melatonin uykuyla iliki hormondur ve karanlk ya da daha ksa gündüzlerin olduu zamanlarda üretimi artar. Serotonin ise güne na maruz kalma ile birlikte düzeyi yükselen, eksikliinde depresif belirtilerin ortaya çkt bir hormondur. K depresyonunda daha ksa gündüz süresi ve daha uzun karanlk sürelerine bal olarak melatonin düzeyinin yükseldii, buna karlk serotoninin dütüü ve bunun k depresyonunun biyolojik sebebi olduu düünülür diye konutu.
K depresyonu tedavisinin hastaln iddetine göre deiiklik gösterdiini kaydeden Gökten, tedavi çeitleri hakknda u bilgileri verdi:
Ia maruziyetin arttrlmas: Hafif belirtileri olan bireylerin gün nda darda daha fazla vakit geçirmesi önerilir. Gün na yakn frekansta ampüllerin evde tercih edilmesi önemlidir.
Fototerapi: Daha iddetli belirtileri olan bireylere gün salayan k kayna ile tedavi vermek gerekebilir. Özel bir k paneli bir masann üzerine yerletirilir ve kii her gün 45 dakika gözleri açk vaziyette karsna oturur. Bu tedavi ilkbahara kadar devam eder.
laç tedavisi: Psikoterapi ve daha fazla güne na maruz kalma ile birlikte, ancak bir doktorun kontrolünde kullanlabilir. Beyinde azalan kimyasallarn yerine konulmas amaçlanr.
Psikoterapi: K depresyonunun ne olduu ve nasl yönetilecei ile ilgili psikoeitim, olumsuz duygu ve düüncelerle ba etme yollar üzerine çallr.
Ebeveynler bu önerilere kulak verin!
Doç. Dr. Emel Sar Gökten, anne ve babalara da önemli tavsiyelerde bulundu:
Belirtilerle ilgili mutlaka bir doktora (çocuk ve ergen psikiyatri uzmanlarna) bavurmalar gerekir. Uyku bozukluklar, yorgunluk, halsizlik, itah deiiklikleri gibi depresif belirtilerin baka bir medikal duruma (hipotiroidi, hipoglisemi) bal olmad netletirilmelidir.
Anne ve babalar bu durumun çocuun tembellii ya da istememesi nedeniyle olumadn anlamal ve durumla ilgili bilgi sahibi olmaldrlar.
Anne ve babalar çocukla endielerini paylarken yarglayc olmamal daha çok destekleyici bir yaklam içinde olmaldrlar. Son zamanlarda üzgün ve çok yorgun görünüyorsun, senin için bir eyler yapmak istiyorum, önce bir doktor muayenesinden geçmeye ne dersin gibi.
Bunlarn dnda anne ve babalar;
Tedavi sürecine aktif olarak katlmal.
çocuun k depresyonu geçirdiini ve zaman içinde belirtilerinin düzeleceini anlamasna yardm etmeli.
çocuu darda vakit geçirmeye ve biraz egzersiz yapmaya tevik etmeli.
çocukla kaliteli zaman geçirmeye çalmal, evde birlikte yapabilecekleri basit aktiviteler bulmal, ona elik etmeli ve ilgilenmeli.
Sabrl olmal, belirtilerin bir anda yok olmayacan bilmeli.
Ödevlerinde yardmc olmal. Konsantrasyon probleminin rahatszla bal olduunu ve geçeceini çocuuyla paylamal, gerekirse öretmenlerden destek istemeli.
Daha salkl beslenmesi konusunda destek olmal. ekerli gdalar yerine meyve, sebze ve protein arlkl yemesini tevik etmeli.
Düzenli uyku döngüsü kurmasna yardmc olmal.
Durumu ciddiye almal. çocukla bu durumun geçici olduunu, her eyin zaman içinde normale döneceini konumal. Kendisini yalnz hissetmesini önlemelidir.