Kolesterol yükseklii nedir?
Vücudumuzun salkl hücrelerin oluumuna devam edebilmesi için, kolesterole ihtiyac vardr, ancak fazla miktarda kolesterol salmz üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Bu durum farkl ekillerde oluur ve genellikle önlenebilir ya da tedavi edilebilir. Lipid (ya) miktarnn fazla olduu bir kan, genellikle hiperlipidemi olarak adlandrlr. Kandaki kolesterol miktarlarnn ar miktar olarak tanmlanr.
Kan yalarnn yükselmesine neden olan faktörler nelerdir?
Ya ve cinsiyet (erkekler için 45 ya, kadnlarda 55 ya, özellikle menopoz dönemi)
Sigara içilmesi
Yüksek lipoprotein varl (kannzdaki ya türü)
Genetik faktörler (aile geçmii)
Yüksek tansiyon (140/90 mmHg)
Düzensiz beslenme
Hareketsiz yaam
Obezite
Doymu ya ve trans ya içerii yüksek gdalarn tüketimi
Ar alkol tüketimi (yüksek trigliserid düzeyleri ile ilikili)
Tip 2 diyabet
Tiroid bezinin az çalmas (hipotiroidizm)
Baz ilaçlar: Östrojen, glukokortikoidler, doum kontrol ilaçlar
Kronik böbrek hastal
Kan yalarnn yüksekliinin en yaygn türleri öyledir:
Yüksek kolesterol (hiperkolesterolemi)
Yüksek trigliseritler (hipertrigliseridemi)
Kan yalarnn yüksekliinin belirtileri nelerdir? Hiperlipidemi baz hastalarda belirgin bir belirti vermeden de ortaya çkabilir. çou kez yaplan rutin bir kan testi srasnda fark edilir. Bunun yan sra hastalarda aada belirtilen bulgular da görülebilir.
Belirgin bir bulgu vermeden,hasta direkt olarak kalp damar hastal vb. bulgularla karmza çkabilir
Karn ars
Akut pankreatit (trigliserit yükseklii kaynakl)
Ba dönmesi
Denge kayb
Baldrlarda yürürken meydana gelen ar
nme
Göüs ars
Ksantomlar (dirsek, diz tendonlar, vb). : Dislipideminin en yaygn dermatolojik belirtisi olup yadan zengin anormal hücrelerin cilt altnda birikimi ile oluurlar.
Göz bulgular:
Korneal arkus veya korneada matlama: Özellikle ailesel hiperkolesterolemi ve genetik mutasyonlar nedeniyle çok düük HDL (iyi) kolestrolü olan hastalarda karmza çkmaktadr
Retinann süt beyaz görünümü: Trigliserit deerleri çok yüksek olan hastalarda görülür. Nadiren görme kaybna yol açabilir.
Kan yalarnn yükseklii nasl tedavi edilir?
Hiperlipideminin tedavisi etkilenen kiilerin ya, belirtileri, elik eden hastalklar ve risk faktörlerine baldr. Tedavide öncelikle yaam tarz deiiklikleri benimsenmelidir. Bunlar; Dengeli bir diyet - Kolesterolün neredeyse % 15i sk bir diyet ile azaltlabilir. Daha az doymu ya, rafine edilmi eker ve alkol tüketimi önemlidir. Diyetinize daha fazla meyve, sebze, yasz protein ve tahl eklemeniz kolesterolün düürülmesine yardmc olabilir.
Kilo kontrolü
Düzenli Egzersiz - (Yürüyü, Yoga, Dans vb.) - Her gün en az 30 dakika egzersiz yapn ve mümkünse bunu bir alkanlk haline getirin
Sigarann braklmas
Ancak elik eden ciddi sistemik hastalklar (eker hastal, bilinen kalp damar hastal öyküsü, kronik böbrek hastal vb.) veya risk faktörleri olan hastalarda yaam tarz deiiklikleri ile kolesterol seviyeleri hedef deerlere çekilemez ise mutlaka bir hekim tarafndan ilaç tedavisine balanmaldr. Bu hastalarda kullanlan ilaçlar; diyetle alnan kolesterolün emilimini engelleyen, vücudun kolesterol yapm azaltan, üretilmi yalarn ykmn arttran, kandaki kolesterolün karacier tarafndan tutulmasn arttran ve bu mekanizmalar ile kan yalarn düüren ilaçlardr.
Her hasta kendine özgü faktörler göz önüne alnarak hiperlipidemi açsndan belirli bir risk snfna dahil edilir. Buna göre hedef deerler belirlenerek öncelikle yaam tarz deiiklikleri ile tedaviye balanr. Ancak unutulmamaldr ki, yüksek riskli hastalarda yaam tarz deiiklikleri ile beraber kolesterol düürücü ilaçlar da birinci basamak tedavide yerini alabilir. Yüksek riskli hastalarda bu ilaçlarn hekim önerisi olmakszn kesilmesi özellikle kalp damar hastalklar bata olmak üzere birçok olumsuz durumu tetikleyebilmektedir. Bu konuda toplum bilincinin olumas önem arz etmektedir.