Türk Gastroenteroloji Dernei Bakan Prof. Dr. Birol Özer, kolon kanserinin erkeklerde ve kadnlarda en sk görülen üçüncü kanser türü olduunu bildirdi.
Özer, Kolorektal (Kolon) Kanseri Farkndalk Ay dolaysyla yapt yazl açklamada, kolon kanserinin kaln barsak iç yüzeyinden gelien ve yaam tehdit eden bir hastalk olduunu belirtti.
Dünyada 2020de 19 milyon yeni kanser tans ve 10 milyon kansere bal ölüm gerçekletiini ifade eden Özer, bunlarn 2 milyonunun kolon kanseri olduunu, 900 bin ölümün de kolon kanserine bal olarak yaandn, 2035de 2,5 milyon yeni vakann tan alacann tahmin edildiini kaydetti.
Kolon kanserinde, son yllarda özellikle sol taraf ve rektumda, 50 ya altnda art görüldüüne ifade eden Özer, neden olarak da 1990l yllarda giderek artan obezite ve bat tipi diyet alkanlnn yaygnlamasnn gösterildiini belirtti.
Prof. Dr. Özer, Kolon kanseri erkeklerde ve kadnlarda en sk görülen 3üncü kanser türüdür. Vakalarn yaklak üçte biri rektumda yer alr. Ülkemizde 2020 ylnda 233 bin yeni kanser tans, 126 bin kansere bal ölüm bildirilmitir. Kolon kanserinde ise 21 bin yeni tan, 10 bin ölüm meydana gelmitir. deerlendirmesini yapt.
Özer, bir yl akn süredir Türkiyeyi de etkileyen yeni tip koronavirüse (Kovid-19) yakalanma endiesiyle hastaneye gitmeye çekinilmesi nedeniyle tarama programlarnn aksatlmasnn ve belirtilerin görmezden gelinmesinin, kolon kanserinde erken tan ansn engellediine dikkati çekti.
ABDde Kovid-19 salgn nedeniyle taramann 6 ay ötelenmesinin, 2 bin 800 kolon kanserinin ve 22 bin yüksek dereceli kanser öncesi oluumun geç tan almasna neden olacann tahmin edildiine dikkati çeken Özer, bu gecikmenin 6 aylk ölümde de yüzde 6,5 arta neden olacann öngörüldüünü vurgulad.
- Erkeklerde risk kadnlara göre yüzde 25 daha fazla
Kolon kanserinin Avustralya, Yeni Zelenda, Avrupa, Kuzey Amerikada en sk, Afrika ve Güneydou Asyada ise en az görüldüünü belirten Özer, risk faktörlerini ise öyle sralad:
Ortalama risk altndaki bireylerde yaam boyu kolon kanseri riski yüzde 4 olup, erkeklerde risk kadnlara göre yüzde 25 daha fazladr. Genetik yatknlk, ya, kolon kanseri kiisel ve aile öyküsü, inflamatuar barsak hastal, karn bölgesine n tedavisi temel risk faktörleridir. Fiziksel aktivite azl, salksz beslenme, sigara, diyabet, obezite yan sra düük sosyoekonomik durum da riski artran sebeplerdir. Erken yetikin ve orta yata kilo almnda risk 1,23 kat artar. leri yata kilo almnda 1,15 kat artar. Krmz ve ilenmi et riski artrabilir ancak dengeli beslenme içinde haftada 1, 2 kez tüketimi kabul edilebilir. Sebze, kepekli buday, folat içeren gdalar ve az kalori alnmal, ar alkol tüketiminden kaçnlmaldr.
Prof. Dr. Özer, kolon kanserinin önlenebilir kanserlerin banda geldiine, ölümlerin son yllarda tarama programlar, erken tan ve etkili tedavi ile azalma eiliminde olduuna dikkati çekerek, Sporadik (rastlantsal) kolon kanserlerinin yüzde 70i adenomatöz polip (barsak içinde gelien et benleri), yüzde 30u sesil serrated lezyonlardan geliiyor. Endoskopik olarak erken saptanp çkarlmas kanseri ve ölümleri azaltyor. Kolonoskopi kanser görülme skln yüzde 69, ölümleri yüzde 68 azaltr. deerlendirmesinde bulundu.
- Kolon kanseri taramas 50-75 ya arasnda yaplmaldr
Kolonoskopinin, ucu kameral bir cihaz ile kaln barsaklarn içinin görüntülenmesi ilemi olduunu aktaran Özer, kolonoskopisi normal olan hastada sonradan kolon kanseri tespit edilme orannn 3 bin 174 hastada 1 olduunu belirtti.
Kolon kanseri taramasnn 50-75 ya arasnda yaplmas gerektiini ifade eden Özer, unlar kaydetti:
Kolonoskopide polip saptanp, polipektomi (polipin çkarlmas) yaplanlarda bunun faydas 7-8 yl sonra ortaya çkaca için yaam beklenti oran 75 ya üstünde azaldndan taramann faydas snrl kalabilir. Ayrca, yal bireyler tarama ile ilikili risklere daha duyarldr. Ancak bu kural kesin olmayp bireyin salk durumuna göre tarama yaplabilir. Fakat 86 ya üstünde yaam beklentisi azald için tarama önerilmez. Ailede kolon kanseri öyküsü var ise 40 yanda ya da birinci derece akrabada ortaya çkan yatan 10 ya öncesinde kolonoskopi yaplmaldr. Ailede kolon kanseri öyküsü olanlarda risk normal popülasyona göre 2 kat artar. Genç ya grubunda bu risk daha belirgindir. 5 ylda bir kontrol kolonoskopi yaplmaldr. Dkda kan testi ylda bir, kolonoskopi 10 ylda bir defa yaplmaldr.
Prof. Dr. Özer, kolon kanseri geliimini önlemede bugün için etkinlii ispatlanm bir ilaç olmadn, ancak 50 ya üstü bireylerde kardiyovasküler hastalk geliim riski de varsa 10 yldan uzun süreli aspirin kullanmnn faydal olabileceini bildirdi.