Günümüzde genç yata daha sk görülmesinde yüzde 35 oranla genetik faktörler rol oynuyor. Ayrca beslenme alkanlklar, yaam tarz ve dier çevresel faktörlerin de bu artta etkili olduu belirtilirken, baka olaslklar da halen aratrlyor.
Kolon kanserinin en önemli özellii ise sinsi bir hastalk olmas. Kanserin balangç evresinde veya kanser öncesi lezyonlar olan poliplerin varlnda genellikle hiçbir belirti vermiyor.
Bu nedenle de hastalarn en az dörtte birinde ancak ileri aamada tan konulabiliyor. Aslnda kaln barsak kanseri önlenebilir bir kanser türü. Bunun için yaam alkanlklarmza dikkat etmek ve kolonoskopi yaptrmak yeterli geliyor. Gastroenteroloji Uzman Prof. Dr. Nesliar Eser Kutsal, kolon kanserinden korunmann 6 yolunu anlatt, önemli uyarlar ve önerilerde bulundu.
Bu taramalar mutlaka yaptrn
Kolon kanserinin en önemli özellii büyük oranda önlenebilir bir kanser türü olmas. Bu amaçla, dkda gizli kan testi ve kolonoskopi yaptrmay asla ihmal etmeyin. Gastroenteroloji Uzman Prof. Dr. Nesliar Eser Kutsal hiçbir yaknmas olmasa bile 50 yandan itibaren her bireyin bu taramalar mutlaka yaptrmas gerektiine dikkat çekerek u bilgileri veriyor: Risk faktörüne sahip kiilerin ise daha erken yaptrmalar gerekiyor. Örnein ailede kolon kanseri varsa, aile bireyleri hastann kanser tans alma yandan 10 sene öncesinde taranmaya balanmal. Dkda gizli kan taramas her yl, kolonoskopi ise bir öncekinin sonucuna göre deien sürelerde yaplyor. Her iki yöntemin yaplmasndaki amaç kanser gelimeden, riskli poliplerin saptanarak çkarlmas veya gelimekte olan kanseri erken saptayabilmek. Üstelik hastaln önlenmesinde çok önemli bir yöntem olan kolonoskopi sanld gibi zor ve arl bir ilem deil. Ancak ilemden beklenen baary elde etmek için ön hazrln iyi yaplmas ve bu konuda uzman kiilerce uygulanmas önem tayor.
Daha az krmz et, daha çok balk tüketin
Salksz beslenme kolon kanserine yol açan en önemli faktörlerden biri. Yaplan çalmalara göre; liften fakir, hayvansal yadan zengin beslenmek barsak kanseri riskini artryor. Özellikle krmz et riski artran önemli bir faktör. Günde 100 gramn üzerinde krmz et tüketen veya her gün 50 gr ilenmi sosis, salam, sucuk gibi et ürünlerini tüketenlerde kolon kanseri riski yüzde 12-18 orannda artyor. Benzer ekilde vejeteryan veya vegan beslenenlerde risk dierlerine oranla düük bulunmu. Son yllarda yaplan çalmalarda Akdeniz diyeti ile beslenenlerde kolon kanseri ve kolon polipleri gelime riskinin yüzde 30-43 oranlarnda azald görülmü. Akdeniz diyetinde sebze, meyve, tahllar, kuruyemi ve omega 3ten zengin balk tüketimi daha fazla, krmz et ve alkol tüketiminin kstl olmas, ayrca obeziteyi önlemesi kanser riskini azaltyor. Bu nedenle Akdeniz diyetinde olduu gibi kolonda yararl bakterileri artran liften zengin gdalar, sebze ile meyveyi yeterli tükettiinizden emin olun. Bu arada kabzl önleyen, barsaktaki toksinleri etkisini azaltan suyu da günde en az 2 lt tüketmeye özen gösterin.
Sigaray brakn, alkolü kstlayn
Birçok kanserojen madde içeren sigara alkanl olanlarda hem kolon polibi hem de kolon kanseri riski artyor. Ayrca yaplan çalmalarda alkolün metabolize edilmesi sonucu ortaya çkan asetaldehit molekülünün DNA hasarna yol açarak kanserojen etki gösterdii saptanm. Öyle ki orta düzeyde alkol alan, örnein günde 1-4 kadeh alkol tüketen kiilerde kolon kanserine yakalanma riski yüzde 20 gibi yüksek bir oranda artyor.
deal kilonuza ulan
Türkiye Beslenme ve Salk Aratrmas verilerine göre; ülkemizde her 100 kiiden 30u obez ve yaklak 35i de fazla kilolu. Obezite sorunu olan kiilerin salksz beslenmeleri, barsak bakterilerinin deiime uramalar ve kilo ile gelien hafif iltihap nedeniyle fazla kilolu olmak kolon kanseri için de bir risk faktörü. Bu nedenle salkl beslenerek ideal kilonuza ulamanz çok önemli.
Tempolu ve düzenli yürüyün
Düzenli egzersiz yaparak obeziteyi önleyebilir, barsak çalmasn düzenleyebilir ve baklk sisteminizi güçlendirebilirsiniz. Her gün en az 30-40 dakika veya haftada 3 gün, 1 saat tempolu yürüyü yapmanz kolon kanseri riskini azaltmada yarar salayacaktr.
Kalsiyum ve D vitamine dikkat edin
Yaplan çalmalara göre; kalsiyum barsaa toksik olan safra asitleri ve serbest ya asitlerine balanarak onlarn zararl etkisini azaltyor. Dolaysyla süt, yourt ve peynir gibi kalsiyum açsndan zengin gdalar düzenli olarak tüketmeye özen gösterin. D vitamini yüksek olan kiilerde de kolon kanseri riskinin düük olduu 17 farkl çalma ile gösterilmi. D vitamini tedavisinin kanseri önlemedeki rolü bilinmemekle birlikte, baklk sistemini güçlendirerek etkili olduu düünülüyor. Bunlarn yan sra stresten uzak durmak ve yeterli uyumak baklk sistemimizi güçlendiren dier faktörleri oluturuyor. Kanta dayal olmasa da, kanser riskini azaltmaya yardmc olduklar belirtiliyor.