Hafif, orta ve ar olmak üzere farkl hallerde seyredebilen Koronavirüs (corona virüs) daha önce 2002de çkan SARS ile 2012de çkan MERS virüsüyle ayn gruptandr. Souk algnlna benzer bir tabloyla ortaya çkan Korona virüsün (koronavirüs) 2020de çok ar tablolarda seyrettii bilinmektedir. Korona virüs yani koronavirüs salgn u anda pek çok ülkenin ortak sorunlarndan birisi olmutur. çou insann hayatnn bir annda karlat bu virüsün yeni çkan hali oldukça ar ve olumsuz sonuçlara neden olmaktadr. Korona virüs, hayvanlardan insanlara sçrama yapan virüslerdedir. Bu virüs insanlara geçtii zaman mutasyona urar ve insanlar arasnda yaylabilir.
KORONA VRÜS LK KEZ NEREDE GÖRÜLDÜ?
Korona virüs kim yayd?, Koronavirüse kaç kii yakaland? Koronavirüs öldürü mü?, Corona virüsü nerede görüldü? gibi sorular pek çok kii tarafndan merak edilmektedir. 2019un Aralk, çinin Vuhan kentinde ortaya çkan koronavirüs, Antarktika hariç tüm ktalara yayld. Koronavirüs (Covid19) 11 Martta Birlemi Milletlere bal Dünya Salk Örgütü tarafndan pandemi yani salgn olarak snflandrld.
KORONA VRÜS BELRTLER NELERDR?
Koronavirüs belirti veren bir hastalktr. Corona virüs ya da Corona virüsü olarak da geçen Korona virüs belirtileri öyle sralanabilir: Kuru öksürük, ate, halsizlik, kas eklem ars boaz ars, burun aknts, vücut arlar, zatürre, solunum sknts, nefes darl, ishal, bulant, kusma, itahszlk. Koronavirüs belirtileri arasnda en çok karlalan belirtilerate, öksürük ve solunum skntsdr. iddetli vakalarda zatürre, ar solunum yetmezlii, böbrek yetmezlii ve ölüm geliebilir.
KORONA VRÜS ZARARLARI NELERDR?
Souk algnlna benzer bir tabloyla ortaya çkan Korona virüs zararlar büyük olan bir hastalktr. Gripten daha ar tabloyla seyrederek ölüme sebep olmaktadr. Korona virüs görüntüsü itibariyle grip benzeri bir hastalktr. Solunum semptomlar ate, öksürük ve dispne balca semptomlardr. Daha ciddi koronavirüs vakalarndada; pnömoni, ar solunum yetmezlii, böbrek yetmezlii ve hatta ölüm gözlenebilir.
KORONA VRÜSTE RSKL KLER KMLERDR?
Özellikle yallarda, kanser ya da bakl basklayan hastalklar olanlarda, akcier hastalklar bulunanlarda bu tablo daha da ar seyrediyor. Kovid-19 nedeniyle yaamn yitirenlerin tamamnda altta yatan farkl hastalklarn varlnn söz konusu olduu söylenebilir.
Koronavirus herkesi etkileyebilir; ancak eldeki verilere göre Kovid-19un ciddi komplikasyonlarna en duyarl olduu saptananlar; ileri yataki kiiler, baklk sistemi zayf olanlar, kanser hastalar, akcier hastal olan kiiler, diyabet (eker hastal) olanlar, hipertansiyon hastalar, baklk sistemini basklayc ilaç kullananlar, kronik salk sorunu bulunanlardr.
Henüz Kovid-19u önleyebilecek bir a yoktur; ancak baklk sistemi güçlendirilerek koronavirüse kar vücut direnci artrlabilir.
KORONA VRÜS KULUçKA SÜRES NE KADARDIR?
Koronavirüs (Covid19) vakalarnn MERS-CoV, SARS-CoV epidemiyoloji bilgisine göre 14 güne kadar olabilecei düünülmekte. u ana kadar yaymlanm olan bilimsel yaynlara göre kabul edilen inkübasyon süresi 2-14 gün arasndadr. Nitekim yeni tip koronavirüsün (kovid19) kuluçka süresi insanlarda sklkla görülen grip ve souk algnl kaynakl hastalklarn kuluçka süresinden çok daha uzun sürer.
KORONA VRÜS BULAICI MI? KORONA VRÜS HANG YOLLA BULAIR?
Dünyay alarma geçiren koronavirüs souk algnlna yol açan virüslerden biridir. SARS ve MERS-CoV olarak bilinen virüs ailesinin üyesi Korona virüsün bu kadar çok korkutmasnn sebebi yaylma gücünün yüksek olmasndandr. 2002-2003 yllarnda salgn yapan SARS da tpk u an olduu gibi çok korkutan bir virüs olmutu. SARS hzl yaylmyordu; ancak bulat hastalarda ölüm oran çok yüksekti. Korona virüsün yani koronavirüsün 100ün üzerinde çeidi bulunmaktadr. Büyük çounluu hayvanlarda enfeksiyona yol açan, çok aznn insanlara bulaan bir virüs çeididir. nsanlara geçen Korona virüsün büyük çounluu hafif bir souk algnlyla atlatlabilmektedir. Güncel rakamlara göre dünyada Korona virüs bulaan kii says 119 bini at, Covid 19dan dolay hayatn kaybedenlerin says da 4.200 at. Ancak Korona virüs kaç günde öldürür? gibi sorularn yantn vermek mümkün deildir. Korona virüsün çok az bir ksm böyle bir mutasyona urayarak sadece üst solunum yolunda deil akciere inebilme becerisini elde etmitir. Böylece ortaya zatürre tablosuyla birlikte çkmaktadr. Zatürreyle gelen hastalarda da çok ar seyirli bir grip tablosuna yol açmaktadr.
KORONA VRÜS NEDEN OLUR?
Corona virüs neden olur? sorusuyla da internette yer alan Korona virüsü, influenza virüsünün neden olduu gribal enfeksiyonlara benzer ekilde haprk ve öksürük sonucu, havadan damlack yoluyla solunum sistemine ulaabilir. Ayrca enfekte yüzeylerden temasla, az ve gözler de bula yolu olabilir. Korona virüs kaç saatte etki eder? gibi sorularn yant bulunmamaktad ama Korona virüs kaç günde etkisini gösterir? sorusunun yantn öyle vermek mümkündür: Virüsün geçiini takiben 5-11 gün içinde öksürük ve ate gibi genel grip ikayetleri ortaya çkar. Hastaln tans, solunum yolu salglarndan alnan örneklerle konulmaktadr. Üst solumum yollarndaki bu tabloya, alt solunum yollar tutulumu da eklendiinde hastann durumu arlaabilir.
Korona virüs; SARSta %11 -12 ve MERSte %35-50 olan yaam kayb oranlar ile karlatrldnda, %1-2 gibi oldukça düük bir orana sahip olsa da hzla bulaabilme özelliine sahiptir ve bu nedenle tehlike oluturmaktadr. Son dönemde Korona virüs ilac var m? eklindeki sorularn yant aranrken, bilimadamlar virüse etki eden ilaç ve a çalmalarn balatt. Önümüzdeki dönemlerde ilaç ve a çalmalaryla ilgili bilgiler Dünya Salk Örgütü tarafndan da paylalacaktr.
KORONA VRÜSTEN KORUNMA YOLLARI NELERDR?
Öksürme veya haprma srasnda az ve burun mutlaka mendille kapatlmaldr. Bir kez kullanlan mendil atlmaldr. Öksürme-Haprma esnasnda üzerlerinde mendil bulunmayanalar dirsein iç ksmn kullanmallar. Bu ekilde azdan çkacak damlacklarn havaya yaylmas engellenebilir. Koronavirüs salgnndan korunmak, halk saln korumak için her bir bireye önemli görevler dümektedir. Bunlardan biri de fiziksel yakn temastan kaçnlmal, mesafe korunmal arada 1 metre mesafe braklmaldr. Tokalama ve sarlmadan mutlaka kaçnlmaldr. Koravirüse kar önlem almak, tedbirli olmak için dikkat edilmesi gereken zaruriyetlerden biri de kirli ellerle az, burun ve gözlere, yüze dokunmamaktr. Dünya Salk Örgütü, Salk Bakanlndan gelen açklamalarda sk sk el hijyenine önem verilmesi gerektii belirtiliyor. Koronavirüse salgnna yakalanma riskini düürmek için eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla ykanmal, sabunla ykama imkan bulunmayan durumlarda mutlaka alkol içerikli el antiseptii kullanlmaldr. yerleri bata olmak üzere kapal alanlar sk sk havalandrlmaldr. Kalabalk ve kapal alanlarda bulunmamak hastalktan korunmak için alnacak önlemlerdendir. Baklk sistemini güçlendirmek için dengeli ve salkl beslenilmelidir. Gdalar tüketilmeden önce iyice ykanmaldr. Öte yandan kap kollarna dokunulmamal ve kap kollar iyi dezenfekte edilmelidir.
KORONA VRÜS TÜRKYEYE GRD M?
Korona virüs yani Koronavirüs ile ilgili pek çok sansasyonel bilgi ortaya çkmaktadr. 10 Mart 2020 tarihi itibariyle ülkemizde koronavirüs üphesi olan bir kiinin test sonucunun pozitif çkt açklanm, Salk Bakanlndan gelen yazl açklamada tüm personel izinlerinin ikinci bir emre kadar iptal edildii duyurulmutu.
Salk Bakanl hastalkla ilgili dünyadaki gelimeler ve hastaln uluslararas yaylm yakndan takip edilmektedir. Yeni Koronavirüs (2019-nCoV) Bilim Kurulu oluturulmutur. Hastala yönelik tan, olas vakada uygulanacak prosedürler, korunma ve kontrol önlemleri ile ilgili bir rehber hazrlanmtr.
Koronavirüs salgnyla mücadele kapsamnda Salk Bakanl bünyesinde ilk olarak yeni Koronavirüs Bilim Kurulu oluturulurken, Bilim Kurulu üyeleri koronavirüsle mücadeleye ilikin önemli kararlar alyor. Koronavirüs salgnna yönelik önlemler kapsamnda imdiye dek ara tatil öne çekilerek; ilk, ortaokullar ile liseler 16 Mart-23 Mart tarihleri arasnda tatil edildi. Koronavirüs salgn nedeniyle 21 Mart itibariyle 68 ülkeye uçu yasa uygulanyor. çileri Bakanlnn talimatyla 16 Mart Pazartesi saat 10.00 itibariyle de 81 ilde pavyon, diskotek, bar, gece kulüpleri geçici süreyle faaliyetlerini durdurdu. Umreden dönenler de Ankara ve Konyadaki örenci yurtlarnda karantina altna alnp ayr odalara yerletirildi. üphelilerin hastaneye kaldrlp testlerinin yapld bildirildi.
Korona salgnna kar halka seyahat etmemeleri, zorunlu kalnmadkça evden çklmamas uyars yaplyor. Yine korona salgnna yönelik önlemler kapsamnda Diyanet leri Bakan Ali Erba,yeni koronavirüs (Kovid19) tehlikesi ortadan kalkncaya kadar cami ve mescitlerde cemaatle namazlara ara verildiini açklad. 65 ya ve üstü ile kronik rahatszl bulunanlar için baz istisnalar dnda sokaa çkma yasa ilan edildi.
KORONAVRÜS TEDAV YÖNTEMLER NELERDR?
Korona virüs tedavisi belirli bir tedavisi olmayan bir sorundur. Ancak Korona virüs korunma yolu olan bir hastalktr. Tedavide solunum sknts çeken hastalara solunum destei verilmektedir. Ate varsa ate düürücü verilmektedir. Herhangi bir antibiyotik Corona virüs üzerinde etkili deildir. Corona virüs yan etkileri de incelenmekle birlikte, virüsle ilgili etkili bir ilaç yoktur. Bir as yok. Antibiyotikler de dier viral enfeksiyonlarda olduu gibi etkili deiller. Antibiyotikler yalnzca bakterilere kar etkilidir. Corona virüs enfeksiyonunda grip gibi hastalklarda ve souk algnlnda antibiyotiklerin hiçbir etkisi bulunmamaktadr. Corona virüs baylma ya da buna benzer semptomlara neden olmamaktadr. Genel semptomlar ate, halsizlik, öksürük, nefes darln gibi gribe benzemektedir.
KORONA VRÜS ÖLDÜRÜR MÜ?
Solunum skntsna neden olan Covid19 akcierlerde viral pnömaniye yol açyor. Normal bir souk algnl eklinde belirti veren hastalk ar seyrettii zaman akcierde tutuluma neden oluyor. Bunun sonunda solunum sknts hatta solunum yetmezlii meydana geliyor. Sonraki aamada hasta kaybedilebilmektedir. Buna benzer 2002 ylnda SARS enfeksiyonunda hastalarn yüzde 10u hayatn kaybetmiti. Bunun kayna Misk kedisiydi. 2012de ortaya çkan MERS enfeksiyonunda ise hastalarn yüzde 34ü hayatn kaybetti. Bu virüsün kayna ise develerdi.Dünya Salk Örgütünün (WHO) dünya genelinde 44 bin hastaya dayandrd aratrma verilere göre corona virüsün bulat kiilerin; %81i hafif atlatyor, %14ü ciddi geçiriyor, %5i ise ar ekilde hastalanyor. Korona virüs nedeniyle yaamn yitirenlerin oran %1 ila %2 arasnda deiiyor. Hastalk 9 yan çocuklarda pek görülmezken, 80 ya üzerinde ölümcüllük orannn art gösterdii anlalyor.
KORONA VRÜSTEN KORUNMAK çN BU UYARILARI DKKATE ALIN
1-Ellerinizi sk sk, 20 saniye süreyle su ve sabunla ykayn.
2-Küçük çocuklara hijyen kurallarn sürekli hatrlatn, ellerini ykamasn salayn.
3-Su ve sabun bulunamyorsa, alkol bazl bir el dezenfektan kullann.
4-Öksürürken veya haprrken, aznz ve burnunuzu kat mendille kapatn, ardndan mendili mutlaka çöpe atn.
5-Kirli ellerle aznza, burnunuza ve gözlerinize dokunmayn.
6-Hastalarla ayn tabaktan yemek yemek, ayn barda paylamak veya yakn temastan kaçnn.
7-Kap kollar ve oyuncaklar gibi sk dokunulan yüzeyleri temizleyin ve dezenfekte edin.
8-Riskli bölgelere seyahat edilmesi gerekiyorsa hayvanlarla temas öncesi ve sonras düzenli olarak ellerinizi ykayn.
9-Hasta hayvanlarla temastan kaçnn.
10-çi ya da iyi pimemi hayvan ürünlerini tüketmeyin.
Corona virüs yemeden ya da içmeden bular m?
Corona virüsünün yemeden içmeden bulatna dair net bir bilgi bulunmamaktadr.
KORONAVRÜS AISI VAR MIDIR?
Yeni Koronavirüs (Kovid19) için gelitirilmi bir a henüz bulunmamaktadr. Ancak a gelitirme çalmalar ve tedaviye yönelik çalmalar devam etmektedir.
TUZLU SUYLA BURNU YIKAMAK KORONAVRÜSTEN KORUR MU?
Corona virüsten yani koronavirüsten korunmak için tuzlu suyla gargara yapmann, tuzlu suyla burnu ykamann iyi gelip gelmedii sorular merak ediliyor. Tuzlu suyla gargara yapmak, tuzlu suyla burnu ykamak vb. eyler enfeksiyonu engelleyecek önlemler deildir. Koronavirüsten korunmada en önemli etmen güçlü baklk sistemidir.
KORONAVRÜSTEN ÜPHELENEN HASTA NE YAPMALI?
Corona virüs varlndan üpheleniliyorsa, en yakn salk kuruluuna bavurulmaldr. Bu salk kuruluuna ulama yolunda ise hasta kii mutlaka az ve burnunu bir maskeyle kapatmaldr.
SEYAHAT EDEN KLER KORONA VRÜSTEN NASIL KORUNUR?
Ate, öksürük, kas, eklem arlar, ba arlar, solunum sknts olan herkesin seyahatini ertelemesi gerekmektedir. Ayrca seyahat edecekler bakl güçlü tutmak için salgn dönemlerinde uykusuz kalmamaldr. eker hastalar, kanser hastalar, daha önce kemoterapi gören kiiler, romatizmal hastal olanlar, akcier, kalp hastalklar olanlar, astm, KOAH gibi solunum hastalklar olanlar seyahatlerini ertelemeli ve çok kalabalk ortamlara girmemelidir. Bunlar sadece Korona virüs için deil influenza gibi dier nezle virüsleri için de geçerlidir.
KORONAVRÜSTE EL YIKAMANIN ÖNEM NEDR?
Bulac hastalklarda el ykamann çok önemli bir yeri vardr. Virüs bir yerlere dokunma yoluyla ellere bulatnda elleri ykayarak çok kolay bir ekilde temizlenebilecekken ellerin aza, yüze, buruna temasyla bulamaktadr. Sk sk el ykama imkan bulamayaca ortamlarda çalanlar içinse çantada tanabilecek sv ya da mendil eklinde el dezenfektanlar bulundurulmas gerekmektedir. Özellikle toplu tama araçlarndan indikten sonra mutlaka dezenfektanlaryla eller temizlenmelidir.
KORONA VRÜSTE AVMYE GTMEK TEHLKEL M?
Salkl insanlar için AVM, tiyatro gibi kapal yerlere gidilmeyi snrlandracak nitelikte bir risk bulunmamakla birlikte, kendisini halsiz, bitkin, atei yüksek, hasta hisseden kimseler kesinlikle kalabalk alanlara girmemeli, toplumu riske atarak bu virüslerin salgn haline gelmesine olanak vermemeli ve mutlaka hekime bavurmaldr.
KORONA VRÜS DYET VAR MIDIR?
Koronavirüsten ve dier enfeksiyon hastalklarndan korunmak için beslenmede sebze ve meyveye arlk verilmelidir. Özellikle C vitamininden zengin bir menü olmal, bu salanamyorsa C vitamini takviyeleri alnmal, bol sv tüketilmeli, ayran, taze meyve suyu, bitki çaylar tercih edilmeli, günlük en az 2 litre su tüketilmelidir.
ANNE ADAYLARI DER BREYLERE KIYASLA KORONA VRÜS VEYA DER ENFEKSYONLAR AçISINDAN DAHA RSKL BR GRUPTA MI YER ALIR?
Yeni tip Korona virüsün (SARS-CoV-2) hamile kadnlar için daha riskli olduuna dair bilimsel çalmalar halen yeterli deildir; ancak hamile kadnlardaki immünolojik ve fizyolojik deiiklikler viral enfeksiyonlara kar daha hassas olmalarna neden olmaktadr. Bu sebeple gebe kadnlarn viral enfeksiyonlara kar (Corona virüsün yol açt daha önceki enfeksiyonlarda olduu gibi) ar hastalk, hayati tehlike açsndan daha riskli grupta olduklar söylenebilir.
BR ANNE ADAYINA CORONA VRÜS BULAIRSA GEBELK DE RSK ALTINA GREBLR M?
Geçmiteki Corona virüs çeitleri (SARS ve MERS salgnlarnda) ile olan hastalklarda, düükler ve ölü doum vakalar bildirilmitir. Fakat imdiki salgna neden olan Corona virüsun (COVID-19 hastal) gebelik üzerine etkisi konusunda yaynlanan tek bilimsel makalede (LANCET 12 .O2.2020) enfeksiyonu kapm anne adaylarnn doum sonras bebeklerinde herhangi bir Corona virüse ait salk problemine rastlanlmamtr.
HAMLELK SIRASINDA KORONA VRÜS GEçRM KLERN çOCUKLARI DODUUNDA OLASI BR DURUMDA RSK GRUBUNDA MIDIR?
Bununla ilgili yaplan tek vaka çalmasnda, COVID- 19 pozitif anneden doan bebeklerde olumsuz durum olarak erken doum ve buna bal bebekte olabilecek riskler saptanmtr ama uzun dönemde çocuun salna etkisi ile ilikili kesin bir bilgi yoktur.
KORONA VRÜS ANNE SÜTÜYLE BULAIR MI?
Virüs enfeksiyonu yakn temasla insandan insana damlack yoluyla geçen veya öksürme, haprma ile bulaan bir enfeksiyondur. Tek vaka serisinde COVID-19 enfeksiyonu olan annenin sütünde virüse rastlanlmamtr.
KORONAVRÜS EVCL HAYVANLARDAN BULAIR MI?
Genel olarak hayvanlarda hastalklara yol açan virüsler insanlarda enfeksiyonlara yol açmaz. Özellikle kediler, köpekler son salgna yol açan koronavirüs için ara konak olarak tespit edilmediler. Son corona virüs salgnnn nereden kaynaklandna dair ispatlanm bir veri henüz yok. Corono virüslerin yarasalarda çok yaygn olduu biliniyor. Bir yarasada virüsün ana konaa geçmesi için bir mutasyon geçirmesi gerekiyor. Nitekim bu virüsler kolaylkla ara konaa ara konaktan da insana geçmiyor.