Sayner, koronavirüs infeksiyonlarna ilikin merak edilenlere yer verdii yazl açklamasnda, çinin Vuhan kentinde ortaya çkan koronavirüs salgnnn, 26 Ocak itibaryla en az 13 ülkede 2 binden fazla insann hasta olmasna neden olduunu kaydetti.
Halen hastalarn büyük bölümünün çinli ve ölümlerin tümünün çinde gözlendiine deinen Sayner, salgnn yüzde 3 dolayndaki ölüme yol açma riskinin, bir tür koronavirüsün 2003te neden olduu SARS salgnna göre daha düük olduunu, ancak virüsün bu kez daha hzl yayldn ve daha ksa sürede daha çok insann infekte olmasna neden olduunu anlatt.
SOLUNUM YOLU ENFEKSYONU
Sayner, üst solunum yolu infeksiyonlar ve akut bronitin yüzde 90-95 orannda nedenin virüsler olduuna deinirken, en sk solunum yolu infeksiyonlarna yol açan virüsleri Influenza virus (grip), Rhinovirus, Adenovirus, Parainfluenza virus ve Coronavirus eklinde sralad.
Genel olarak grip virüsü dnda, solunum yolu infeksiyonlarna yol açan virüslere yönelik etkin bir ilaç ya da a olmadna iaret eden Sayner, unlar kaydetti:
Dolaysyla, influenza dndaki bu virüs infeksiyonlarndan genel önlemler dnda korunma olana, genel salk destei dnda tedavi seçenekleri bulunmamaktadr. Antibiyotikler yalnzca bakteri olarak adlandrlan infeksiyon etkenlerine kar etkilidir, virüs infeksiyonlarnda bir yararlar yoktur. Benzer ekilde, influenza virüsüne etkili oseltamivir gibi snrl saydaki ilaç dier virüs infeksiyonlarnda herhangi bir yarar salamamaktadr.
Sayner, virüs infeksiyonlarnn iddetinin maruz kalnan virüsün saldrganlk gücü ve ne kadar virüsün solunum sistemine girdii ile virüsle karlaan kiinin baklk sisteminin gücü etkenlerine göre farkllk gösterdiini belirterek, öyle devam etti:
BURUN TEMZLEYEN HASTALAR
Solunum yollarna giren virüs says arttkça (daha çok öksüren, daha fazla burun temizleyen hastalarla daha yakn temasta bulunulmas), virüslerin savunma sistemlerimizi alt edip daha alt solunum yollarna (bronlara ve akcierlere) ulama olaslnn artaca ve bronit (bron infeksiyonu) ve zatürre (akcier infeksiyonu) gibi ar infeksiyonlara yol açabilecei anlalabilir. Baklk sistemi yallarda, altta yatan kronik hastal olanlarda, iyi beslenmeyenlerde, bedensel ya da ruhsal olarak ar yorgun olan bireylerde daha zayf olmaktadr ve bu bireylerde virüs infeksiyonlar daha ar seyretmektedir.
NSANDAN NSANA BULAMA
Salgna neden olan koronavirüsün ana konann yarasalar olduunun düünüldüüne deinen Sayner, u bilgileri verdi:
Genel olarak bir virüsün bir kaç insana geçmesi o bireyler dnda ciddi bir sorun oluturmaz, çünkü o hayvanlarla yakn temas kurulmadkça, o hayvanlarn etleri çi olarak yenmedikçe infeksiyon riski yoktur. Tehdit düzeyi, virüsün insandan insana bulama yetenei kazanmasyla artar. Virüsler geçirdikleri bir dizi mutasyon sonucu bu yetenei kazanabilir. Günümüzdeki youn seyahat ve yakn sosyal ilikiler ortamnda insandan insana geçebilen virüsler kolaylkla tüm dünyaya yaylabilmektedir. Yakn geçmite koronavirüsler insanlarda 3 salgna neden olmutur. 2003te SARS olarak tanmlanan, Ar Akut Solunum Hastalna yol açan koronavirüs Uzak Douda bir çeit yabani kediden, 2012de MERS olarak tanmlanan, Orta Dou Solunum Hastalna yol açan koronavirüs ise Suudi Arabistanda develerden insana geçmitir. Bu salgna neden olan Coronavirusun önce yarasadan insana geçtii ve ardndan insandan insana geçmeye balad düünülmektedir. Dolaysyla halen ülkemizdeki ku, kedi ya da köpekler salk açsndan hiçbir tehdit oluturmamaktadr.
NFEKSYONU BENZERLK çERYOR
Prof. Dr. Abdullah Sayner, söz konusu virüs infeksiyonunun dier solunum yolu infeksiyonlarna benzer belirtilere neden olduunu, temel olarak ate, öksürük ve nefes darlna yol açtn, kuluçka döneminin 2-14 gün arasnda olduunu anlatt.
Belirtileri olan ve infeksiyonun saptand ülkelerden gelen veya bu tür bireylerle temas bulunan kiilerin infeksiyon açsndan deerlendirilmesi gerektiine dikkati çeken Sayner, virüsün bulamasna ve korunma yöntemlerine ilikin unlar kaydetti:
Tüm solunum virüsleri gibi, koronavirüsün de temel olarak hasta kiinin öksürmesi, haprmas ya da burnunu temizlemesi srasnda saçlan parçacklarn solunmas ile bulat bilinmektedir. Bu yolla bulama, genellikle hasta kiiyle 1 metreden daha yakn mesafeli temas sonucu gelimektedir. Ayrca, hasta bir kiinin temas ettii yüzeylere (kap kolu vb.) dokunma ve daha sonra dokunan el ile az, burun ya da göze temas yoluyla da bulama riski bulunmaktadr. Tüm solunum yolu infeksiyonlarndan korunmada benzer önlemler geçerlidir: Eller sabunla en az 20 saniye boyunca düzenli olarak ykanmaldr. Eer su ve sabun yoksa alkol temelli dezenfektan solüsyonlar kullanlabilir. Her durumda, olabildiince, ykanmam ellerle gözlere, buruna ya da aza dokunmaktan kaçnlmaldr. nfeksiyonu olan kiilerle yakn temastan kaçnlmaldr. Hastalarn mümkün olduunca evden çkmamalar, öksürürken ya da haprrken az ve burunlarn mümkünse kat mendille kapatp, mendili çöp kutusuna atmalar gereklidir. Kat mendil yoksa az ve burunlarn kollarnn iç yüzüyle örtmeleri önerilir. Hasta kiilerin maske takmas virüsün saçlmasn ve bulamay azaltmaktadr. Hasta kiinin elle temas ettii yüzeylerin düzenli olarak temizlenmesi önerilir.
AI BULUNMADII çN
Koronavirüslere yönelik bir a bulunmadn, ancak çin hükümetinin salgnn erken döneminde etken virüsün genetik yapsn belirleyip dünyadaki bilim merkezleriyle paylatn belirten Sayner, çin, ABD ve ngilterede a gelitirme çabalarnn baladn hatrlatt.
Sayner, influenza virüsü dndaki solunum virüslerine etkili herhangi bir ilaç bulunmadn, yalnzca yaknmalarn hafifletmeye yönelik ar kesici, ate düürücü gibi ilaçlar kullanlabildiini ifade ederek, atei 48 saat içinde düme belirtisi göstermeyen veya solunum sknts olan kiilerin bir salk merkezine bavurmas gerektiinin altn çizdi.