Koronavirüsün vücudun hemen hemen tüm sisteminin tamamn etkilediini belirten Göüs Hastalklar Uzman Prof. Dr. Servet Kayhan, koronavirüs sonras dönemin hastalarda birtakm kalc ikyetlerin olumasna yol açtna dikkat çekti.
Koronavirüs sonras ikyetlerin özellikle inatç öksürük, nefes darl, nefes kapasitesinde düme, kiinin normal yaam performansnda azalma, egzersiz kapasitesi ve solunum fonksiyonlarnda düme eklinde görüldüünü anlatan Prof. Dr. Kayhan, enfeksiyonun sinir, kas, iskelet sistemi, sindirim ve hatta ürogenital sisteme ulaarak üreme fonksiyonlarn da etkileyebildiini söyledi. Youn bakm süreci yaam hastalarda tedavi sonrasnda akcierlerde damar tkanklar ve akcierin fonksiyonlarn kaybetmesine sk rastladklarn söyleyen Prof. Dr. Servet Kayhan, Koronavirüs sonras en önemli problem olarak Kovid-19un damar duvarnda yapm olduu tromboemboliler yani damar tkanklklar en ciddi problem olarak karmza çkmakta eklinde konutu.
AN KALP KRZ VAKALARI DAMAR HASARI KAYNAKLI
Koronavirüs tedavisi sonras hastaneden çkan baz hastalarda birkaç ay sonra ani bir kalp kriziyle ölüm vakalarnn gözlendiini belirten Prof. Dr. Kayhan, öyle konutu: Bunlar aslnda ortaya çkan damar hasarndan kaynakl, akcier damar tkanmas hasarndan kaynakl ölümlerdir. Covid hasar koroner damarlarda tkanmaya yol açarsa kalp krizine, akcier damarlarnda tkanmaya yol açarsa pulmoner emboliye beyin damarlarnda tkanmaya yol açarsa serebrovasküler embolilere yol açabilmektedir.
SSTEMK HASTALIKLARA YOL AçAN BR VRÜS
Koronavirüs enfeksiyonunun sistemik bir hastalk olduunu vurgulayan Romatoloji Uzman Prof. Dr. Mehmet Soy, romatoloji polikliniine gelen hastalarda sklkla kas ve eklem arlar ile iddetli srt arlar ikayetlerini gözlediklerini söyledi.
Kovid-19un iltihapl baka romatizmal hastalklar da tetikleyebildiini belirten Prof. Dr. Soy, Hasta, ben yorgunum, eski enerjimi elde edemedim diyor. Bilisel yeteneklerde yani örenme, hatrlama gibi zihinsel yeteneklerde azalma var, beyin sisi gibi bir isimlendirme kullanlyor bu anlamda. Hasta youn bakmda yatp çktn, entübe edildiini bile hatrlayamayabiliyor. Saç dökülmesi gibi, di eti iltihaplar gibi, di çürümeleri gibi farkl ikayetler de var açklamasn yapt.
Bu ikayetlerin tedavide kullanlan ilaçlarn yan etkilerinden de kaynaklanabileceini, bu konuda aratrmalarn sürdüünü belirten Prof. Dr. Mehmet Soy, öyle konutu: Virüsün kalntlar vücutta kalyor, hepsi hemen atlmyor. Bunlarn atlmas srasndaki immün reaksiyonlar bu sorunlar yaratyor deniyor. Bir dier görü de, virüs zaten 150 çeit hücreye giriyor, beyin, kalp, damar sisteminde zararlara yol açyor. Vücudun toparlanmas zaman alacak belki de bir ksm sekel olarak kalacak iddialar var. Baklk sisteminin aktivitesinin devam ettii yani biraz otoimmün mekanizmalarla dokularda hasar yapmaya devam ettii eklinde görüler var. Bunlar zamanla deiebilir. Bu virüs herhangi bir virüs gibi tek bir oran etkileyip geçen bir virüs deil biraz daha sistemik bir hastala yol açan bir virüs.
MGREN ATAKLARINDA ARTI GÖRÜLÜYOR
Koronavirüsün Nöro Covid adyla nörolojik sistemi etkileyen hastalklara da yol açabildiini belirten Nöroloji Anabilim Dal Dr. Ör. Üyesi Emir Ruen, koronavirüs enfeksiyonunu akut ve kronik dönem nörolojik bulgular olarak ikiye ayrarak incelediklerini ifade ederek hastaln ilk döneminde virüsün kan yoluyla ve sinir kanalyla santral sinir sistemine ulaabildiini belirtti.
Dr. Emir Ruen, Demans (bunama) tablosu burada çok rastladmz bir tablodur. Virüs, beyinde glial hücreleri çok etkiliyor. Virüsün beyin içindeki santral ya da periferik sinir sistemi etkilerini yaygn bir ekilde görmekteyiz. En çok görülen nörolojik semptomlardan biri de ba ars. Avrupada 11 ülkede 59 bin 256 hasta üzerinde nörolojik semptomlarn aratrldn ve yüzde 13e yakn oranda ba ars semptomunun ortaya çkarld saptand. Koronavirüs geçiren hastada migren ikayeti varsa migren ataklarnn sklnda ve iddetinde de bir art görüyoruz. Özellikle youn bakm tedavisi gören hastalarn yaad ölüm kaygsnn da ciddi panik bozukluuna neden olduu biliniyor dedi.
TÜRKYEDE LK SOLUNUM REHABLTASYONUNU BALATTIK
Koronavirüs atlatan kiilerde görülebilen hastalk sonras sendromlar arasnda en çok kas, eklem arlar ve huzursuz bacak sendromu ikayetlerini aldklarn belirten Fizik tedavi ve Rehabilitasyon Uzman Dr. Sezai ahin de hastalarn halsizlik, yorgunluk, bitkinlik ve kist ikayetleri yannda koku ve tat alamama ikayetleri ile geldiklerini belirtti.
Tedavisi sürecinde Türkiyede koronavirüs sonras ilk solunum rehabilitasyonunu balatan klinik olduklar bilgisini paylaan Dr. ahin, hastalar temel yürüme ve egzersiz hareketleriyle güçlendirmeye çaltklarn anlatarak u bilgileri verdi:
Koronavirüs sonras hastalarda çok belirgin olarak atrofi (organ-doku küçülmesi) geliiyor. Klinie aldmz hastalarda önce bir deerlendirme yapp koronavirüs öncesi ve sonras 6 dakikalk yürüme testi ile deerlendiriyoruz. Bisiklet ya da yürüme band ile ama daha çok bisikleti tercih ederek nabz ve solunumu kontrol ediyoruz. Solunumda düme olursa çalmalarmz buna göre beliriliyoruz. Solunum kapasitesini artrmaya yönelik hastaya doru nefes almay öretiyoruz. Doru nefes alma ile hasta sonraki yaamnda da özellikle hipoksi (oksijen yetmezlii) kaynakl hastalklara kar da büyük oranda faydalanm oluyor.
Koronavirüs enfeksiyonu geçiren hastalarda arlar olanlara nöral terapi ile çok ciddi cevaplar aldklarn, hem enfeksiyon süreci hem de tedavi sonrasnda ozon tedavisini de baaryla kullandklarn belirten Dr. Sezai ahin, Hasta serviste yatarken ya da youn bakmdayken durumuna göre özellikle de youn bakmlarda ozon dozlarn ayarlayarak uyguladk. Ozon tedavisi yaparak hastalarn yaam kalitelerini, solunum kapasitelerini arttrarak arlarn da kontrol altna alyoruz. Hastalarn yürüme mesafelerini bu ekilde ciddi olarak arttrdk dedi.
Dr. ahin ayrca, koronavirüs geçiren hastalarda C vitamini, Omega 3 destei ve ilave olarak D Vitamini ve çinko takviyesini de çok önemli bulduunu sözlerine ekledi.