Koroner arterler daralrsa, özellikle egzersiz srasnda kalbe yeterince oksijen açsndan zengin kan salanamyor. Hastaln ilk dönemlerinde, azalan kan ak, herhangi bir semptoma neden olmuyor ancak koroner arterlerde plak birikmeye devam ettikçe çeitli belirti ve riskler ortaya çkyor. Kardiyoloji Uzman Dr. Ayegül Ülgen Kunak, koroner arter hastal hakknda bilinmesi gerekenleri anlatt.
HERHANG BR BELRT VERMEYEBLR
Koroner arterler, kalbe kan, oksijen ve besin salar. Plak birikmesi bu arterleri daraltarak kalbe giden kan akn azaltabilir. Sonuç olarak azalan kan ak göüs ars (anjina), anormal kalp ritmi,nefes darl, kalp yetersizlii veya dier koroner arter hastal belirtilerine yol açabilir. Eer bu, tam bir tkanklk ise kalp krizine neden olabilir. Koroner arter hastal genellikle yllar içinde gelitiinden, önemli bir tkanklk veya kalp krizi meydana gelene kadar herhangi bir belirti vermeyebilir. Ancak koroner arter hastaln önlemek ve tedavi etmek için atlacak admlar önemli faydalar salamaktadr.
BU BELRTLER ÖNEMSEYN
Göüs ars (Anjina): Göüste bask veya skma hissi olarak tanmlanan anjina genellikle gösün orta veya sol tarafnda oluur. Anjina özellikle fiziksel veya duygusal stres ile tetiklenir. Ar çounlukla stresli aktiviteyi durdurduktan sonra dakikalar içinde geçer. Baz insanlarda, özellikle kadnlarda ar ksa veya keskin olabilir ve boyun, kol veya srtta hissedilebilir.
Nefes darl: Kalp vücudun ihtiyaçlarn karlayacak kadar kan pompalayamyorsa, aktivite ile nefes darl veya ar yorgunluk geliebilir.
Kalp krizi: Tamamen tkanm bir koroner arter kalp krizine neden olur. Kalp krizinin klasik belirtileri, göüste ezici bir bask ve bazen nefes darl ve terleme ile birlikte omuz veya kola yaylan ar eklinde ortaya çkar. Kadnlarda boyun veya çene ars gibi kalp krizinin daha az tipik belirtilerinin görülme olasl erkeklerden biraz daha fazladr. Ayrca nefes darl, yorgunluk ve mide bulants gibi dier belirtilere de rastlanabilir. Bazen herhangi bir belirti olmadan da kalp krizi meydana gelebilir.
ATEROSKLEROZ GELM KALP KRZNE YOL AçABLR
Koroner arter hastalnn, koroner arterin iç tabakasnda hasar veya yaralanma ile balad düünülmektedir. Hasar sigara içicilii, kan basnc yükseklii, kolesterol yükseklii, diyabet veya insülin direnci, hareketsiz yaam tarz gibi çeitli faktörlere bal olarak geliebilir. Bir atardamarn iç duvar hasar gördüünde, kolesterol ve dier hücresel atk ürünlerinden oluan ya birikintileri (plak) yaralanma bölgesinde toplanma eilimi gösterir. Bu sürece ateroskleroz denir. Plak yüzeyi hasarlanr veya yrtlrsa, trombosit ad verilen kan hücreleri, arteri onarmaya çalmak için bölgede bir araya toplanr. Bu küme, atardamar tkayarak kalp krizine yol açabilir.
KORONER ARTER HASTALIININ RSK FAKTÖRLER
Risk faktörleri sklkla birlikte ortaya çkar ve biri dierini tetikleyebilir. Örnein obezite, Tip 2 diyabet ve yüksek tansiyona yol açabilir. Birlikte gruplandrldnda, belirli risk faktörleri, koroner arter hastal gelime olasln daha da artrr.
1. Ya
2. Cinsiyet
3. Aile öyküsü
4. Sigara içmek
5. Kan basnc yükseklii
6. Kolesterol yükseklii
7. Diyabet yani eker hastal
8. Fazla kilolu veya obezite hastas olmak
9. Fiziksel hareketsizlik
10. Stres
11. Salksz beslenme
YAAM TARZI DEKLKLER BÜYÜK ÖNEM TAIYOR
Koroner arter hastalnn önlenmesine ve tedavisine yardmc olmak için uygulanan yaam tarz deiiklikleri etkili olabilmektedir. Salkl bir yaam tarz, atardamarlar güçlü ve plaktan uzak tutmaya yardmc olur. Kalp saln iyiletirmek için sigaray brakmak, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve diyabet gibi durumlar kontrol altna almak, fiziksel olarak aktif olmak, meyve, sebze ve kepekli tahllar açsndan zengin, az yal, az tuzlu bir diyet yapmak, ideal kiloyu korumak, stresi azaltmak ve yönetmek olumlu etkiler salayabilir.