Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, uzun bir yaz tatilini geride brakan örencilerin yeni eitime balad bugünlerde uyum sürecinin nasl atlatlmas gerektiine ilikin deerlendirmelerde bulundu.
Bu dönemin her ya grubu için farkl anlamlar tadn ifade eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, okula ilk kez giden çocuklar için durumun biraz daha farkl olduunu, çocuklarn büyük bölümünün kendini yabanc bir gezegende gibi hissettiini kaydetti.
Okula yeni balayan çocuklarda yaygn bir ekilde görülen okul fobisinin daha çok annesi kaygl çocuklarda ortaya çktn kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, unlar söyledi:
Okula ilk kez balayan çocuklarn üzerinde durmakta fayda var; ilkokul veya anaokulu. Annesinin yanndan ve ev ortamndan ilk ayrl demek çocuun. çocuk okulda birden bire daha sosyal bir ortama giriyor. çocuklarn çou büyük ehirlerde kree giderek hazrlk dönemini geçseler bile Anadoluda birçok çocuk anaokuluna veya ilkokula birden balyor. Bir çocuun dünyasnda bu nasldr? Bunu düünmek gerekiyor. çocuk oyun oynad, rahat vakit geçirdii bir ortam olan evden çkp birden bire okula gittii zaman yabanc bir gezegene gitmi duygusuna kaplyor. Farkl kiiler, deiik insanlar. Kendini güvende hissettii anne yannda deil. çocuk bu durumda bir korku hisseder. Buna okul fobisi deniyor. Yaplan aratrmalarda okul fobisi en çok annesi kaygl kiilerde ortaya çkyor diye konutu.
Anne mutlu ve rahatsa okul güvenli geliyor
Okul fobisiyle mücadelede annenin kararl tutumunun önemli olduunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, çocuk okula gittii zaman annesinin yüzüne bakyor. Beden diline bakyor. Anne mutlu ve rahatsa, orann güvenli bir yer olduu kanaatine varyor. Kafasnda bir kyas yapyor. Ama anne kayglysa Acaba yannda dursam m, acaba tek kalabilir mi? diye düünürse çocuk bunu anlyor ve o kayg çocua da geçiyor. çocuk okulu benimseyemiyor. Okul fobisi oluuyor. Anne de çocukla birlikte okulda beklemek zorunda kalyor. Burada annenin kararl bir tutum sergilemesi gerekiyor. Annenin çocuuna Hayatta bunu örenmek zorundasn, okula gitmen gerekiyor demesi lazm. Anne, çocuu ruhsal olarak okula hazrlamal. Anne, çocuun ince motor geliimlerini kontrol etmeli. çocuun dünyasnda okulu güvenli bir ortam olarak tasavvur ettirmek anneye düüyor dedi.
Aile, öretmen ve okul i birlii önemli
Okul fobisinde tedavinin birinci artnn ebeveynin kararl tutumu olduunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Okulda da öretmenin tutumu çok önemli. Böyle bir örnek var mesela. Okulda bir anda servisler karyor. çocuk bir anda sahipsiz kalyor. lk gün rahat gittii halde ikinci gün yerlere yatyor ve gitmek istemiyor. Burada eitimcinin birebir rehberliine ihtiyaç var. çocuun okulu deitirildi, oradaki öretmen pedagojik eitimi güçlü biriydi. çocuk okula gittii zaman öretmen dier çocuklarla tantrd. Dier örenciler onu arasna ald. çocuk da uyum salad ve öylece devam etti. Öretmenin buradaki tecrübesi önemli. Bu gibi durumlarda okulla annenin iyi ibirlii çok önemli diye konutu.
Oryantasyon önce zihinde balar
Oryantasyon sürecinin çocua anlayaca bir ekilde anlatlmas gerektiini kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, unlar söyledi: Bu durum erikinler için de böyle. Pazartesi sendromunu hepimiz biliyoruz. Cumartesi pazar rahat bir ekilde geçirdikten sonra pazartesi günü bir oryantasyon sorunu yaanyor. Oryantasyon önce zihinde balar. çocua anlatlmal. Okul balyor. Okul balaynca ne olacak. Okula gitmek belki sana zor geliyor ama okula niçin gitmen gerekli? Gelecee hazrlanman için okula gideceksin eklinde çocua anlatlmal. Bu dönem, çocua uzun vadeli düünmeyi öretmek için iyi bir frsat. An yaa anlay çok yanl bir anlay. Bu ekilde düünen çocuk okulu angarya olarak görür. Onun orijinali anda yaadr. çocuklarn okulu angarya gibi görmemesi gerekir. çünkü okul bir angarya deildir. Hayattaki hedeflere ulamak için almas gereken bir yoldur. çocuun okulu bu ekilde görmesi gerekir. çocuk Okul benim geleceim diyebilmeli.
Hayret ve merak duygusu alanmal
çocuklara örenmenin keyifli bir ey olduunu alamak gerektiini belirten Tarhan, Asl baarl eitim disiplinli ve elenceli olan eitimdir. Bu eitim de nörobilimin getirdii bir eitimdir. Beynin örenme ile ilgili alanlar nasl aktif çalyor diye aratrld zaman, beynin ödül ceza sistemi var. Ödülü harekete geçirdiimiz zaman beyin daha kolay öreniyor. Hatta beklenen ödüller deil, beklenmeyen ödüller daha çok beyinde örenmeye yol açyor. Bunun için bütün dünyada eitim doktrini deiti. Bilgi yüklenen beyin deil, kefeden bir beyin. Hayret ve merak duygusunu tadan insan yetitirmek. Bu da ancak uygulamayla oluyor. Anne babann çocua okulu sevdirmesi gerekiyor. çocuk okulu sevmese bile gerek anlatarak gerek tevik edici eylerle çocua okulu sevdirmek ilk önce anne babann elinde dedi.
Yetenekleri desteklenmeli ve evde kurallar olmal
çocuun iç yeteneklerini görüp onu gelitirmesi için frsat vermenin önemine iaret eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, aile içinde mutlaka kurallar olmas gerektiini belirterek ebeveynlere tavsiyelerini öyle sralad: Aile içinde bir emsal göstermek sknt olabilir. çocuun kendisine bir hedef koyup bunlar yapabilmesi için okul merdivenlerini trmanmas gerektii anlatlmaldr. Bu, okuldaki stratejik düünce becerisidir. Orta ve uzun vadeli stratejik bir hedef vardr. O hedefe göre önem ve öncelik sralamas yapar. Bu öncelii salad zaman çocuk artk kendiliinden hedefini hatrlar. Anne Okula gidiyoruz demeden kendisi kalkar. Bir de evin kurall ortam olmas lazm. Evde tatl bir disiplin olacak. çinde sevgi olan bir disiplin olacak. Kuralsz bir ortam, kralsz disiplin veya gevek disiplin var ise çocuk yaam disiplini oluturamad için bocalar. Hayatta olumluyu hedefleyip, olumsuzu istisna olarak görmemiz lazm. çocuun kiiliini deil, davran ve çabalarn övmemiz, bunlar sevmemiz gerekiyor. Biz bu hatay çok yapyoruz. çocuun zihnine ne ekiyoruz ona dikkat etmemiz lazm. çocuklar kitap okunan bir ortamda büyütmemiz gerekiyor.
0-3 ya politikas oluturulmal
Anne ve babann tutum ve davranlar ile çocua rol model olduunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Muhammed kbalin çok güzel bir sözü var: Bana yeni anneler verin, dünyay yeniden ina edeyim diyor. lk üç yata özellikle anne, babadan daha önemli. Annenin yerini kimse tutamyor. 0-3 ya ulusal politikamz yok. Bunun oluturulmas gerekiyor. çünkü insan beyninin %50den fazlas bu dönemde geliiyor. Türkiyede de çalmalar var. nallah tamamlanr. çocuun hayattaki ilk rol modeli anne ve babadr. Anne babann çocua iyi örnek olmas gerekir. yi çocuk yetitirmek gibi bir hedefiniz olmamal. çocua iyi örnek olmak gibi bir hedefiniz olmal tavsiyesinde bulundu.