Salk Bakanl Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Serap imek Yavuz, havuzlanm PCR ile okullarda düzenli tarama ile semptom olmasn beklemeden tüm örencilere düzenli olarak test yaplabileceini söyledi. Havuzlanm PCR testte, herkese tek tek test yapmak yerine, havuz denilen küçük gruplar oluturuluyor ve gruptaki herkesten alnan az sürüntü (tükürük) örnekleri, tek bir testmi gibi çallyor. Bu da daha az test kullanarak daha düük maliyet ve igücü ile daha fazla kiiye düzenli test yaplabilme imkan tanyor. Prof. Dr. Yavuz, bu yöntemin PCR duyarlln da olumsuz etkilemediini söyledi.
Kovid pandemisinde bata Amerika olmak üzere dünyann baz ülkelerinde tarama amaçl kullanlan havuzlanm PCR test yöntemi Türkiyede de okullarn k boyunca sorunsuzca açk tutulabilmesi için bir seçenek olabilir. Salk Bakanl Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Serap imek Yavuz, eskiden de salgn dönemlerinde kullanlan havuzlanm PCR yöntemi ile okullarda düzenli tarama yaplabileceini söyledi. Havuzlanm PCR test yönteminde, her seferinde bir kiiyi test etmek yerine, gruplar oluturuluyor ve gruptakilerden alnan örnekler bir araya getirilerek tek bir testmi gibi çallyor. Test negatif çkarsa, havuzdaki herkes salkl anlamna geliyor. Pozitifse, ancak o zaman havuzun her üyesine ayr ayr test yaplyor. Bu açdan havuzlanm testler hem maliyeti ve igücünü düürüyor hem de daha hzl tarama yaplmasna imkan tanyor.
ÖRNEK ALMASI DAHA KOLAY, MALYET DAHA DÜÜK
Prof. Dr. Yavuz, Ülkeler okullar açk tutabilmek için farkl farkl yöntemler deniyorlar. Bunlardan en çok kabul edilen ve önerilenlerden biri de tarama testleri. Yani örencilerde semptom olmasa bile hepsine test yapp pozitif olanlar erkenden saptayarak, enfeksiyonun yaylmasn engellemek. Maskenin yan sra bunun da etkili olduu gösterildi. Tabii ki çocuklardan nazofaringal örnek (burun sürüntüsü) almak çok zor olduu için, tükürük almak daha mantkl. Ama bunun da ekonomik maliyet boyutu var. Dünyada bir grup ülke, hzl (tükürük) testlerini kullanyor ama bu hzl testler maalesef ucuz deil. Türkiye PCR çok ekonomik yapan bir ülke olduu için, bu iki yöntemi kombine edebiliriz. Hzl test yerine, havuzlanm yöntemle tükürükten PCR testi çallmas daha aklc bizim ülkemiz için. Hem ekonomik anlamda, hem de kolay örnek alma anlamnda böyle uygulamalarn yaplmasn kesinlikle destekliyorum ve öneriyorum dedi.
SONUç NEGATFSE, GRUPTAKLERN HEPS NEGATF DEMEK
Okullarn açk kalabilmesi için asemptomatik (belirtisiz vakalar) ya da presemptomatik (belirti vermeden önceki evredeki vakalar) olgularn erkenden yakalanp izole edilmesinin çok önemli olduunu vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, unlar söyledi: Havuz yöntemi nasl uygulanyor? Diyelim ki snfta 20 örenci var. 10arl grup olarak örnek alyorsunuz ve ortak test çalyorsunuz, yani bir test yapyorsunuz. Buna havuzlanm yöntem deniyor. Eskiden de yaplrd bu, salgnlarda vs. çok fazla insan var, testin maliyetini azaltmak için kullanlrd. Üstelik bu yöntemde PCR testin duyarllnda da bir azalma olmuyor. Bu 10 örenci negatif çkarsa, hepsi negatif diyebiliyorsunuz. Hem ekonomik yönden, hem örnek alnmas daha pratik olduu için, i gücü açsndan da avantaj salyor. Bunda da yine örencilerden tek tek eküvyonla (test çubuu) az içinden tükürük sürüntüsü alnyor, hepsi birletirilip tek bir testmi gibi çallyor.
AILARIN DEMES GEREKEBLECEN BATAN BER KONUUYORDUK
Salgn sürecinde alarn deimesi gerekecei yönündeki bilgilerin yeni olmadn, salgnn bandan beri bilindiini ve bilim dünyasnda da konuulduunu söyleyen Prof. Dr. Yavuz, Bu virüsün bir RNA virüsü olduunu, en bandan beri konuuyorduk. Bunlarn da deime kapasiteleri var. Koronavirüslerde aslnda gribe göre daha düük bu deime skl. Grip de bir RNA virüsü olduu için, her yl deiiyor ve alar da deiiyor. Beklenen bir ey bu. Ancak unu diyebiliriz; bu insana yeni geçen bir patojen olduu için aslnda hep birlikte bu patojenin ne hzla mutasyonlar geçirdiini gözlüyoruz. Bu da bilimsel olarak bizim açmzdan heyecan verici açkças. Ama Sars-Cov2 insana henüz yeni adaptasyon salyor ve mutasyonlar da normal Koronavirüslere göre, alk olduumuzdan daha hzl oluyor. Bu nedenle alar da deiecek tabii ki. Virüs ne kadar antikordan kaçarsa, alar da deiecek. Bunu batan beri konuuyorduk zaten. u andaki alar, hem Deltadan hem Alfadan ve dier varyantlardan koruyabilme kapasitesine hala sahip. Önünde sonunda, gripte olduu gibi bunda da a etkinlii yüzde 50nin altna indiinde alarn deimesi gerekecek. Bizim için çok sürpriz deil bu diye konutu.
AI KARITLARI BLM çARPITIYOR
A tereddüdü yaayanlarn çok yanl bilgiler nedeniyle kafasnn kartrldna da dikkat çeken Prof. Dr. Yavuz, onlarn anlayaca dilden bilgilendirmeler ve daha aktif a kampanyalar ile alama hznn artrlabileceini söyledi ve sözlerini öyle noktalad: Halen daha ann ksrlk yaptn söyleyenler var. Aya bal ölüm olduunu söyleyenler var. Bu yanl bilgiler nedeniyle insanlar a olmuyor. A tereddüdü yaayanlara aktif bir ekilde bilgilendirme yaparsak onlarn anlad dilden, alamada daha büyük baarlar elde edilebileceini düünüyorum. A kampanyamz daha aktif hale getirmemiz gerekiyor. A kart diye geçinen küçük bir grup var ama çok fazla sesi çkyor gerçekten. Onlar ikna etmeye gerek yok. Onlar zaten çok küçük bir grup. Onlarn öyle bir yöntemi oluyor, bilimi çarptyorlar. Siz bilimsel olarak bütün verilerle açklasanz da her eyi, bilimsel verileri çarptyorlar. Bu alar gerçekten çok fazla sayda insana yaplm, etkili ve güvenli olduklar gösterilmi alar.