Kitap, dergi veya gazete okumak, not tutmak, günlük yazmak, makale kaleme almak, herhangi bir müzik aleti çalmak, satranç, iskambil, domino gibi oyunlar oynamak, diki dikmek, bahçe ileri ile uramak, ayakkab tamir etmek gibi özel zevkler edinmek, di frçalamada dominant olmayan eli kullanmak, yeni bir dil örenmek unutkanl azaltc bilisel aktivitelerdir
HABER MERKEZ
Salk Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Gülhane Eitim ve Aratrma Hastanesi Geriatri Ana Bilim Dal Bakan Doç. Dr. Mehmet lkin Naharc, yallarda düzenli yaplan fiziksel ve bilisel aktivitelerin, unutkanl azaltabildiini ve demans hastal bulunanlarda ilerlemeyi yavalatabildiini söyledi.
Doç. Dr. Naharc, Türkiyede yaklak 650 bin demans hastas olduunu, bir o kadar da hastalk riski tayan yal bireyin bulunduunun tahmin edildiini belirtti.
Türkiyede 5 yl öncesiyle karlatrldnda demansa bal ölüm oranlarnn 2 katna çktn vurgulayan Naharc, demansn hem tedavi hem de bakm masraflar açsndan ülke ekonomisine ciddi yük getiren kronik bir sorun olduunu anlatt.
Mehmet lkin Naharc, hastaln önlenmesi veya ilerlemesinin durdurulmasnn önemli faydalar getireceine iaret ederek, u bilgileri verdi:
Dünyada oldukça yaygn olan hareketsiz yaam, önemli salk problemlerine yol açabilecek bir halk sal sorunudur. Hareketsizlik programl olmayan, düzensiz yaplan fiziksel aktivite olarak tanmlanmaktadr. Egzersiz ise planl yaplan ve düzenli tekrar edilen fiziksel aktivitedir. Düzenli yaplan fiziksel aktivitenin tbbi, psikolojik ve sosyal alanlarda faydalar iyi bilinmektedir. Bu aktivitelerin, kalp-damar hastal, diyabet, hipertansiyon, yüksek kolesterol, meme ve kolon kanseri, kemik ve kas erimeleri, psikolojik rahatszlklarla ilevsellik kayb ve ölüm riskini azaltt gösterilmitir. Yeterli düzeyde ve younlukta yaplan fiziksel ve bilisel aktivitelerin, bilisel fonksiyonlar iyiletirerek beyin salna fayda gösterdii ve unutkanl azaltt bildirilmektedir. Haftada en az 1 kez yaplan orta veya yüksek iddetli aerobik, uzun dönemde demans gelime riskini ve demansl olgularda bilisel fonksiyonlardaki bozulmay yüzde 50ye yakn oranda hafiflettii bulunmutur. Aerobik egzersizlerin solunum ve kalp sal üzerine faydal etkileri olmas yannda, bilisel fonksiyonlarn örenilmi hareketlerin tekrarlanabilmesi, alglama hz, görsel ve iitsel dikkat bölümlerine faydal olduu gösterilmitir.
- Egzersizin etkisi
Doç. Dr. Naharc, unutkanlk ikayetleri olan yal bireylerde yaplan bir çalmann sonuçlarnda, fiziksel aktivitelerle beraber bilisel egzersizlerin de bellek, dikkat, akl yürütme ve problem çözme yeteneklerini iyiletirdiinin görüldüünü aktard.
Bilisel olarak salam bireylerin izlendii bir baka çalmada ise kombine yaplan fiziksel ve bilisel egzersizlerin demans öncesi durum olan hafif bilisel bozukluk riskini önemli oranda azalttnn gözlemlendiini ifade eden Naharc, Dünya Salk Örgütünün, yallarn genel salklarna faydas ile birlikte beyin sal için de haftada en az 150 dakika orta iddetli veya 75 dakika yüksek iddetli aerobik egzersiz, günlük olarak ise en az 30 dakika orta düzey veya en az 20 dakika yüksek iddetli aerobik egzersiz yapmalarn önerdiini aktard.
Naharc, bununla beraber, fiziksel aktivitenin tipi, süresi, iddeti ve sklnn hastalklar ve ilevsel kapasite göz önünde bulundurularak kiiye özel oluturulmas gerektiine iaret ederek, unlar kaydetti:
Kitap, dergi veya gazete okumak, not tutmak, günlük yazmak, makale kaleme almak, herhangi bir müzik aleti çalmak, satranç, iskambil, domino gibi oyunlar oynamak, diki dikmek, bahçe ileri ile uramak, ayakkab tamir etmek gibi özel zevkler edinmek, baz aktivitelerde örnein di frçalamada dominant olmayan eli kullanmak, yeni bir dil örenmek veya bilinen yabanc dilleri kullanmaya çalmak, akll telefon kullanmak ve internet üzerinden yaplan faaliyetler unutkanl azaltc bilisel aktivitelerdir. Sonuç olarak, yallarda düzenli yaplan fiziksel ve bilisel aktiviteler, bilisel fonksiyonlar üzerine olumlu etki yaparak unutkanl azaltabilir ve demans hastal bulunanlarda ilerlemeyi yavalatabilir.