Dr. Emine Özmete, yal nüfusun artmasyla yallarn aktif ve üretken olmasnn önemine iaret ederek Yallarn bilgi ve deneyimlerini deerlendirebilen, yallarn potansiyelini dikkate alan, aktif ve salkl yalanmay baarabilen ülkeler gelecekte dier ülkeler ile rekabet etme kapasitesi yüksek ülkeler arasnda olacaktr. dedi.
Prof. Dr. Özmete, 18-24 Mart Yallar Haftas dolaysyla, yal nüfusun artmasnn yoksulluk, iklim deiiklii, göç gibi konularn yan sra dünyann gündemini oluturan en önemli konulardan biri olduunu belirterek 0-5 ya grubundaki çocuklarn saysnn azalmas ve doum art hznn dümesiyle yal nüfus orannn arttn ifade etti.
Tp ve salk teknolojilerinin gelimesi, koruyucu, önleyici ve tedavi edici salk hizmetlerinin yaygnlamas, sosyal güvenlik ile ilgili uygulamalarn iyiletirilmesinin insan ömrünü uzattna iaret eden Özmete, Avrupa ktasnda yer alan tüm ülkeler dikkate alndnda Avrupann ortalama yaam süresinin 77,2 yl olduunu söyledi.
Özmete, Türkiyede ise beklenen ömür süresinin ortalama 78 yla yükseldiini aktararak nüfusun yalanmasnn toplumlar ekonomik, sosyal ve kültürel boyutlaryla da etkilediini bildirdi.
Aktif ve üretken yalanmann önemine dikkati çeken Prof. Dr. Özmete, yallkta insanlarn yaam kalitesini korumas ve sürdürebilmesi için salkl olmas, topluma katlmas, gönüllü aktivitelerde bulunmas, güvenli bir çevrede yaamas ve kendini güvende hissetmesinin gerekliliine vurgu yapt.
Yallk döneminde saln kötülemesinin genellikle kronik hastalklardan kaynaklandn dile getiren Özmete, bu kronik hastalklar için risk oluturan faktörlerin çocukluk, gençlik ve yetikinlik gibi yaam dönemlerinde yani yalanmadan önce ortaya çktn söyledi.
Özmete, tütün kullanm, yetersiz fiziksel aktivite, yetersiz diyet ve pasif yaam gibi risk faktörlerinin bireylerde bulac olmayan hastalklarn gelime riskini artrdn anlatarak Fiziksel aktivitenin yetersizlii ve pasif yaam yalanmay hzlandran en önemli etkenlerden birisidir. Ayrca aktif olma topluma katlm, sosyal an gelimesini ve kuaklar aras balarn korunmasn destekleyen bir unsurdur. dedi.
- Yallar modern toplumun belkemiidir
Haftada 150 dakika fiziksel aktivite yapanlarn ölüm riskinin daha az aktivite yapanlara kyasla yüzde 31 orannda azaldnn belirlendiini aktaran Özmete, bulac olmayan hastalklarn geliimini önlemeye yönelik müdahalelerin yaamn erken dönemlerinde balamas ve yaam boyu sürmesi gerektiini bildirdi.
Özmete, öyle devam etti:
Yallar modern toplumun belkemiidir. Yalanma nasl insan yaamnn zenginlik ve bilgelik dönemi ise yallar da toplumun önemli deerleridir. Yallarn bilgi ve deneyimlerini deerlendirebilen, yallarn potansiyelini dikkate alan, aktif ve salkl yalanmay baarabilen ülkeler gelecekte dier ülkeler ile rekabet etme kapasitesi yüksek ülkeler arasnda olacaktr.
- Yal ihmal ve istismarna hassasiyet gösterilmeli
Yal refah alannda Türkiye için acil konu balklarnn bulunduuna iaret eden Özmete, yal nüfusun ihtiyaç ve taleplerinin farkl boyutlar ile bütüncül bir yaklamla çözümlenmesi gerektiini vurgulad.
Adrese dayal nüfus kayt sisteminin ötesinde yallk veri taban oluturulmal ve her yl veriler güncellenerek karlatrlmal. diyen Özmete, bakma ihtiyaç duyan yallar için kurumsal bakm hizmetlerinin iyi uygulama örneklerinin dikkate alnarak çeitlendirilmesi ve hizmetlerin standardize edilmesinin önemine deindi.
Hem yalnz hem de ailesi yannda yaayan yallarn bakm ihtiyaçlarnn karlanmas için evde bakm hizmetlerinin kurumsallamasnn elzem olduunu ifade eden Özmete, bunun için illerde güvenli ve kalifiye bakc salamak üzere bakc havuzunun oluturulmas gerektiini dile getirdi. Özmete, böylece bakma ihtiyac olanlar ile bakm verenler buluturularak istihdam alan oluturulacan söyledi.
YAAM Müdürü Özmete, unlar kaydetti:
Uzun yaam nedeniyle artan alzaymr, demans ve dier kronik hastalklar nedeniyle ihtisaslam kurulularn yaplandrlmas önemli. Avrupa ülkelerinde özellikle 1990l yllarda arlkl olarak uygulanmaya balanan yal bakm sigorta sistemi uygulamas ülkemizi 2030a hazrlayacak öncelie sahip. Ayrca yal ihmal ve istismar, yal haklar gibi konulara da hassasiyet gösterilmesi gerekiyor.