Siirt Üniversitesi Tp Fakültesi Kurucu Dekan çocuk Sal ve Hastalklar Uzman Prof. Dr. Vefik Arca, Covid-19 salgnyla birlikte kullanm yaygnlaan maske ve eldivenlerin geliigüzel çevreye atlmasnn tüm canllar için büyük bir risk oluturduunu belirterek önemli uyar ve tavsiyelerde bulundu.
TIBB MASKELER KULLANILSIN
Maske kullanmnn önemini açklayan Arca, salgn döneminde halkn tbbi maskeleri kullanmasn tavsiye etti.
Arca, Maskeyi tam olarak kullanrsak, kimyasal ve biyolojik yaplarn toz, partikül ve parçack gibi ortaya çkan unsurlarna kar insanlar koruyan bir ekipman olarak tanmlanabilir. Maskeler iki türe ayrlyor; bunlardan ilki cerrahi (tbbi) maskeler, dieri de solunum sistemi koruyucu maskelerdir. Cerrahi maskeler, salk çalanlarnn cerrahi müdahaleler srasnda kendilerinden hastalara ya da hastalardan kendilerine bulamasn engellemek amacyla kulland koruyucu ekipmanlar arasnda yer alyor. u an salgn döneminde özellikle halknda kullanmasn istediimiz maske türü cerrahi maskelerdir. Solunum sistemi koruyucu maskelerin kullanm alann ise salk sektörü profesyonellerinin yan sra dier alanlarda da i güvenliini salamak oluturuyor. Bu maske tipinin ise halk tarafndan kullanm u an için istenmemektedir. dedi.
Salk çalanlarna tavsiyelerde bulunan Arca, Salk çalanlarnn Covid-19 tadndan üphelenilen ya da tans konmu hastalarn bulunduu alanlara girerken cerrahi maske; soluk borusundan entübasyon, nonivazif ventilatör (solunum cihaz) taklmas ve kalp masaj gibi müdahaleler srasnda solunum sistemi koruyucu maske taklmas gerekiyor. Salk görevlilerinin durumu daha ciddi olan ve youn bakm ünitelerinde tedavi gören hastalara müdahale ederken, maskenin yan sra önlük, gözlük ve siper gibi tam koruyucu ekipman seti giymeleri tavsiye ediyorum. diye konutu.
BURUN, AIZ VE çENE KAPSAMALI
Maskenin nasl kullanlmas gerektii hakknda bilgiler veren Arca, unlar söyledi:
Maskeyi takmadan önce eller en az 20 saniye su ve normal sabunla ykanr. Maske; katl ksm d tarafta kalacak, üst taraftaki metal erit burun köprüsünün üzerine gelecek ekilde taklr. Maske lastikli ise maskenin yanlarndaki lastikler kulak kepçesinden geçirilerek taklr. Maske ipli ise maskenin üst kenarlarndaki ipler kulaklarn üstünden geçirilerek ban arka ksmnda balanr, alt kenarndaki ipler ensede balanr. Maskenin üst tarafndaki metal erit burun köprüsünün üzerine hafifçe bastrlarak yerletirilir. Maske burun, az ve çeneyi tamamen kapatacak, kenarlardan hava geçiine izin vermeyecek ekilde taklmas gerekiyor.
çEVREYE ATILAN MASKELER TEHLKEL
Eldivenin yanl kullanlmas durumunda korumaktan çok bulatrcl artrabildiini belirten Arca, tek kullanmlk eldivenlerin çevreye atlmas durumunda büyük bir risk oluturduunu söyledi.
Arca, Eldiven yanl kullanldnda korumaktan öte bulatrcl arttrabiliyor. Eldiveni çok uzun süre elinizde tutuyor, eldivenle her yere dokunuyor ve onu ykamadan yüzünüze, maskenize dediriyorsunuz. Elde virüs partiküllerinin tutunma olasl plastik yüzeylerden daha düüktür. O nedenle yanl kullanm sizi korumaktan öte enfekte olmanza neden olabilir. Sokakta gezen herkesin eldiven takmasn da tavsiye etmiyoruz. Bu ekildeki kullanmnn Coronavirus bulamasn engellediine dair bilimsel bir delil de bulunmuyor. Bu eldivenleri kullanp her yere rahatça dokunmak virüsün olas yerlerden eldivene bulamasna sebep olabilir. Kiiler daha sonra bu eldivenleri çkarp çöp bulamazlarsa saa sola atabiliyorlar. Bu da riski artryor. Ancak özellikle marketlerde ve gda hazrlayan yerlerde bu hazrlk srasnda eldiven kullanmas ve hazrlk bittiinde tek kullanmlk eldivenin çkarlmas gerekir. Elinde eldiven bulunan kii ayn eldiven ile kontamine bir yere dokunduktan sonra temiz bir yere dokunursa temiz yer de mikroplarla kontamine olabilir. Kasiyerlerin eldiven giymesinin her müteriden sonra deitirmedikçe virüs bulatrma riskini artracak bir uygulama olduunu biliyoruz. Bunun yerine her kasaya el dezenfektan konulmas ve sk sk ellerin dezenfekte edilmesinin daha uygun olaca kansndayz. açklamasnda bulundu.
ELDVEN EL YIKAMA YERNE KULLANILMASIN
Eldivenin kullanlma ekliyle ilgili bilgiler paylaan Arca unlar sralad:
Eldiven el ykama yerine kullanlmamaldr. Eldiven giymeden önce ve eldiven çkardktan sonra eller mutlaka ykanmaldr. Eldiven giyilmesinin ellerin kontaminasyonuna kar tam bir koruma salamad bilinmelidir. Eldiven giyme endikasyonu ortadan kalkar kalkmaz eldiven çkarlmaldr. Eldivenli eller ykanmamal veya üzerine alkol bazl el dezenfektan uygulanmamaldr. imizi bittikten sonra eldivenler dikkatli bir ekilde çkartlmal, odadaki tbbi ata atlmal, eller ykanmal ve odada bulunan kontamine araç-gereç ve çevre yüzeylerine dokunulmamaldr. Eldivenler en son giyilmeli ve önlüün kol manetleri üzerine çekilmelidir. Eldiven çkarlrken el üzerinden syrlarak içi dna çevrilir, dier eldivenli el ile tutulur, eldivensiz parmakla bilekten dier eldiven syrlr ve içi dna çevrilerek her iki eldivenden oluan küçük bir torba eklinde atlr.
çÖP POETLERNE GEREKL HASSASYEK
Maske ve eldiven kullanmnn ardndan yaplmas gerekenlerle ilgili konuan Arca, Türkiyede görülen Coronavirus salgnnn ardndan kullanm artan maske ve eldivenlerin geliigüzel çevreye atlmas çevre için risk oluturmaktadr. Halkmzn u an yapabilecei ey, tbbi atklar güvenli çöp poetlerine koymak ve yüzde bir orannda çamar suyunda bekletip o ekilde çöpe atmak en ideal toplanma yöntemidir. Coronavirus pandemisinin ardndan kullanm artan eldiven ve maske gibi tbb atklar dezenfekte edilerek, evsel ata dönütürüldükten sonra toplanmaldr. Evsel ata atlp 6-8 saat sonra baka birine bulap enfeksiyon oluturma ans düük ama bu süreyi nasl kontrol edeceiz? Bu süreyi kontrol altnda tutmak için onlar ayr bir atkta ve tbbi atk yöntemiyle imha etmek en doru yöntem olacaktr. Kullanlan eldiven ve maskelerin iki kere poetlenerek toplanmas daha uygun olacaktr. Ama en uygunu bunlarn evsel ata dönütürüp zararsz hale getirmek olacaktr. Bunun yöntemi ise, tbbi atklar güvenli çöp poetlerine koymak ve yüzde bir orannda çamar suyunda bekletip o ekilde çöpe atmak. Yüzde birlik çamar suyunun formülü ise bir litre suya bir yemek ka çamar suyu koyduumuzda yaklak yüzde birlik bir dezenfektan oluyor. dedi.