Endüstriyel Toksikoloji Dernei Bakan Prof. Dr. Engin Tutkun, son günlerde sis olarak görülen hava olaylarn aslnda smog diye tabir edilen olgular olduunu ifade etti. Tutkun, smog olaynn geçmiteki bilimsel çalmalara da konu olduunu belirterek Son günlerde bata Ankara ve stanbul olmak üzere youn sis varlna dair haberlerin basnmza yansdn görmekteyiz. Bunun aslnda sis olmayp smog olarak isimlendirilen, toplum sal açsndan risk oluturan bir olgu olduunu hatrlamamz gerekiyor. Bu, meteorolojik bir süreç olmakla birlikte hava kirlilii ile birletiinde çok sayda salk sorununa yol açt geçmite yaplan bilimsel çalmalarla ortaya konmu durumda dedi.
Bu konuda en çok bilinen örneklerin; 5 Aralk 1930da Belçika Meuse Valleyde, 27-30 Ekim 1948de ABD Donora kentinde, 5-9 Aralk 1952de ngiltere Londrada görüldüünü hatrlatan Tutkun, Kavramsal olarak smog scaklk inversiyonu (meteorolojik antisiklonik inversiyon) ile oluan bir olay ancak toksik sanayi emisyonlarnn varlnda, etkiledii alanlarda, bata solunum yollar olmak üzere sal olumsuz etkilemekte. Scaklk inversiyonu üstteki hava tabakalarnn yere yakn hava tabakalarndan daha scak olmas durumuna denir. Scaklk yükseldikçe azalmas gerekirken artyordur. Böyle bir durumda hava kütlesi yukar doru deil aa doru hareket eder ve tad tüm kirleticiler insanlarn soluma mesafesinde yer almaya balar. leri yatakiler bata olmak üzere kronik obstrüktif akcier hastal (KOAH), akut ve kronik bronial astm, solunum yolu komplikasyonlar ile seyreden kronik hastal olanlarda hastal iddetlendirebildii gibi erken ölümlere de yol açabiliyor. Bu havann solunmasyla birlikte sülfür dioksit, sülfirik asit duman, karbondioksit, karbonmonoksit, florid gazlar bata olmak üzere birçok toksik kimyasala maruz kalma riski mevcut bulunuyor ifadelerini kulland.
FARKINDALIIN ARTTIRILMASI HALK SALII AçISINDAN ÖNEM ARZ ETMEKTE
Tutkun, smog sorununun pandemi ile yakndan ilikisi oldugunu aktararak Bu sorunun, yaadmz pandemi ile de yakndan ilikisi olduunu vurgulamak gerekiyor. 1952de Londrada yaandnda ayn dönemde bir influenza epidemisi olduu ve smog varlnn, bu epidemiden beklenen ölüm ve hastalk hzlarn çok anlaml bir biçimde artrd bilimsel çalmalarda gösterilmi durumda. 1952de Londrada olan smogda 12 bin kiinin öldüü bilimsel aratrma sonucu olarak karmza çkyor. Dolaysyla Covid-19 pandemisinin oluturduu hastalk yüküne bir de bu durumun eklenmi olmasn olas ölüm ve hastalk hzn çok ciddi bir ekilde artraca hastane bavuru saylarnda ve Acil Servis-Youn Bakm yat oranlarndaki yükseliin salk sisteminde zorlanmalar oluturacandan hareketle etkin önlemler alnmas çok önemli hale gelmektedir eklinde konutu.
SOLUNUM KORUYUCU MASKELER KULLANMALARI ÖNERLEBLR
Prof. Dr. Tutkun; açklamasnn devamnda ise unlar dile getirdi: Salk Bakanl, çevre ehircilik ve klim Deiiklii Bakanlnn, hatta çileri ve çalma Bakanlklarnn, ivedilikle bu durumun yaand bölgelere özel önlemler almas ve toplumun bu konuda eitim ve farkndalnn artrlmas halk sal açsndan önem ve öncelik arz etmektedir. Duyarl popülasyonlarn ve kronik hastal olanlar bata olmak üzere hassas gruplarn sokaa çkmamas, salkl kiilerin açk havada spor yapmamalar, sokaa çkmak zorunda kalan herkesin bu süreçte sokakta geçirecekleri süre konusunda dikkatli olmas, solunum koruyucu maskeler kullanmalar önerilebilir. lgili ehirlerde yerel yönetimlerin kalorifer ve sobalarn yanma derecesi ile ilgili kararlar almalar ve duyurmalar bu sürecin daha kolay atlatlabilmesine yardmc olacaktr. Vatandalarn kalorifer ve sobalarn sürekli ama düük scaklklarda yakmalar, araçlarn egzoz kirliliinin etkisinin önlenebilmesi için mümkün olduunca toplu tama kullanlmas tavsiye edilebilir.