Prof. Dr. Onur Yaprak, karacieri siroz ve kanser gibi hayat tehdit eden hastalklardan korumak için dikkat edilmesi gerekenleri açklad. Prof. Dr. Yaprak, vücut kilosunun yüzde 2sini oluturan karacieri etkileyen hastalklarn en önemlilerinin siroz veya kanser gelimesi olduunu belirterek Nelerin iyi geldiinden ziyade nelerin hasta ettiini bilirsek ve kaçnrsak salkl bir karaciere sahip oluruz. lk olarak Hepatit B ve Hepatit Cden korunmalyz veya tedavi ettirmeliyiz. Karacierde gelien siroz ve kanserin en büyük nedenleri Hepatit B ve C taycldr. Hepatit B alanma ile korunulabilen bir virüstür. 1996 ylndan sonra doanlarda ülkemizde rutin Hepatit B alamas zaten yaplmaktadr. Hepatit C için henüz gelitirilmi bir a bulunmasa da son birkaç yl içinde hepatit Cyi neredeyse tamamen vücuttan temizleyen ilaçlar gelitirildi. kinci olarak hijyene dikkat etmeliyiz. Hepatit B ve Cden korunmak için kan temasndan uzak olmak gerekir. Bunun için dövme, piercing, manikür, pedikür, akupunktur gibi ilem yaplan yerlerin hijyenik olduundan emin olmak gereklidir. Di frças, trnak makas gibi kiisel eyalarnz ortak kullanmayn diye konutu.
KARIN BÖLGESNDEK KLO KARACER DÜMANI
Üçüncü olarak alkolden uzak durulmas gerektiinin altn çizen Prof. Dr. Yaprak, öyle devam etti:
Düzenli alkol kullanm dorudan karacierde hasara yol açar. Yllar geçtikçe ilerleyen hasar karacierde siroz veya kanser geliimine yol açabilir. Dördüncü madde ise karacier yalanmasndan korunun. Karacier yalanmas günümüzde tüm dünyada artarak devam eden bir sorun. Neyse ki karacier yalanmasndan büyük oranda beslenmeye dikkat ederek ve egzersiz yaparak korunabiliriz. En basit egzersiz günde 20-30 dakika tempolu yürüyütür. Fazla kilolu olanlarda özellikle karn bölgesinden kilo alanlarda karacier çok büyük olaslkla yalanm demektir. Bunun için fastfood ürünlerini, doymu ya içeren gdalar azaltn, Akdeniz tipi beslenmeye arlk verin. Omega-3, Selenyum, Glutatyon, C ve E vitamini içeren antioksidan içerikli yiyecekler karaciere faydaldr. Buna zeytinyal sebze yemekleri, balk, salata, kuru baklagiller, turp, lahana, karalahana, Brüksel lahanas, karnabahar, brokoli, roka, tere, krmz pancar, havuç, sarmsak, limon, greyfurt, yeil çay, zerdeçal, siyah üzüm, günde 1 avuca kadar ceviz, çi badem gibi çerezler örnek olarak verilebilir. Beinci olarak kullandnz ilaçlara dikkat edin. Gerek reçeteli ilaçlar gerekse bitkisel ilaç ve gda takviyesi olarak kullanlan ilaçlara bal karacier hasar riski 1000de 1 ile 10 binde 1 arasnda bir oranda deiir. Bugüne kadar 100ün üzerinde ilaçta yan etki yapma riski saptanm olup kronik hastalklar nedeni ile uzun süreli ilaç kullanmas gereken hastalarn zaman zaman kan tahlili vererek karacier fonksiyon testlerini kontrol ettirmesi gerekir.
AFLATOKSN VE KMYASALDAN UZAK DURUN
Prof. Dr. Onur Yaprak, altnc maddenin kimyasal maddelere uzun süreli maruz kalmamak olduuna deinerek u bilgileri verdi:
Endüstride kullanlan kimyasal maddeler olan solventlerin (çözücü) solunmas ya da cilde temas karacierde hasara yol açabilir. Bu kimyasal maddeler tarm ilaçlarnn içinde de kullanlabilir. Karacierde hasar olup olmamas maruz kalma süresine, yaa, dier zararl etkenlere ya da genetik yatknla göre kiiden kiiye deiir. Solventler ile temas ederek çalanlarn ylda 2 kez karacier enzimlerinin kontrolü olas hasarn erken saptanmas açsndan önemlidir. Yedinci madde ise aflatoksinle ilgili. Dünya genelinde gdalardaki aflatoksin miktar ülkeden ülkeye farkllklar göstermektedir ve devaml maruziyet halinde vücutta birikerek karacier hastalna yol açmaktadr. Aflatoksin küf mantarndan meydana gelmi olan bir toksindir. Tüm nemlenmi kuru gdalarda ortaya çkabilmekle birlikte küflenmi hububat çerez ve pul biber daha riskli gdalardr ve uygun saklama koullarnda muhafaza edilmelidirler.
KÜLTÜR MANTARI DIINDAKLER TÜKETMEYN
Sekizinci maddenin tüketilecek sebze ve meyvelerin bol suyla ykanmas olduuna dikkati çeken Prof. Dr. Onur Yaprak, Bu ilem sizi hem karacierin kisthidatik hastal dediimiz ve topraktan bulaan paraziter hastalktan koruyaca gibi hem de tarm ilaç kalntlarnn uzaklatrlmasna yardmc olur. Dokuzuncu madde de kültür mantar dndaki mantarlar tüketmeyin. Özellikle sonbahar ve ilkbahar yamurlarndan sonra doadan toplanan mantarlara bal her yl onlarca kii zehirlenme ile acil servislere bavuruyor. Bu zehirlenmelerin çou ölümcül sonuçlara yol açmadan atlatlabilmesine ramen ortalama yüzde 1 hasta maalesef karacier yetmezlii nedeniyle ya hayatn kaybediyor ya da karacier nakline ihtiyaç duyuyor. Son olarak genetik faktörler için kontrol art. Ailede karacier hastal olan bireylerde hepatit ve karacier yalanmas gibi risk faktörleri ailesel olabilir. Bu yüzden ailenizde karacier hastas varsa doktor kontrolünden geçin açklamasn yapt.