zemininde oto-immun dediimiz baklk sistemi kaynakl bir hastalktr. Sklkla aile öyküsü vardr.
Sedef hastaln tetikleyen faktörler nelerdir?
Stres
Travma
Alkol ve sigara kullanm
laçlar ( balca beta-blokör, ace-inhibitörleri, indometazin, klorokin, terbinafin gibi)
HIV, beta-hemolytic streptokok gibi mikro-organizmalara bal enfeksiyonlar
Obezite (imanlk) balca tetikleyici sebeplerdir.
Sedef hastal hangi belirtilerle kendini gösterir?
Sedef hastalnn belirtileri zaman zaman kantnn elik ettii, sklkla diz, dirsek gibi d yüzeylerde balangç gösteren, beraberinde saçl deri, kuyruk sokumu, genital bölgenin elik edebildii, kzark zeminde üzeri kaln gümüümsü kabuklarla kapl plaklardr. Döküntüler zamanla artarak vücutta yaygn dalm gösterebilir. Ayrca trnaklarda nokta eklinde çukurlama, sar renk deiiklii ve kalnlama görülebilir. Hastalarn minimum % 5inde eklemlerde ilik ve ar bulgular ortaya çkabilir.
Yumurta tüketimine dikkat!
Sedef hastalnda son yllarda, obezite, metabolik sendrom, nonalkolik yal karacier hastal ve kardiyovasküler hastalk (KVH) riskinin de artm olduu ve bunun hastalk iddetiyle ilikili olduunu destekleyen veriler mevcuttur. Dolaysyla sedef hastalnda beslenme tarz önemlidir. Krmz et süt ürünleri, yumurtann fazla tüketilmesi çoklu doymam ya asidi türevlerinin olumasna bu da sedef hastaln tetikleyen inflamatuvar yani iltihabi sürece sebep olur.
çok fazla ilenmi, yüksek kalorili yiyecekleri yemek obeziteye, metabolik sendroma ve çeitli kronik salk koullarna neden olabilir. Böyle durumlar vücutta kronik iltihaplanmaya, bu da sedef hastalnn alevlenmesine neden olabilir. Ayrca sedef hastalarnda gluten duyarlln artt saptanmtr.
Bu nedenle; Krmz et, sosis, pastrma ve dier ilenmi krmz etler, yumurta ve türevleri, hazr gda ürünleri, konserve meyve ve sebzeler, eker, tuz ve ya oran yüksek ilenmi yiyecekler, buday ve buday türevleri, çavdar, arpa ve, buday içeren makarna, erite ve unlu mamüller, baz soslar ve çeniler mümkün olduunca az tüketilmelidir.
Erkeklerde sperm kalitesini bozuyor!
Sedef hastal tedavi edilmezse üreme saln olumsuz etkileyebilir. Yaplan çalmalar tedavi edilmemi sedef hastalnn erkek fertilitesini (üreme yeteneini) bozabileceini göstermektedir. Bu hastalarda sperm yapsnn bozulduu ve hareket edebilen sperm yüzdesinin azald gösterilmitir. Bunun sebebi sistemik iltihabi durumun hormonal profil üzerindeki ve cinsel aksesuar bez üzerindeki iltihabi etkisinden kaynaklanabilecei belirtilmektedir. Sedef hastal olan erkeklerde androlojik deerlendirme, semen analizi, hormonal ölçüm, ayrca skrotal (testis) ve transrektal ultrason dahil olmak üzere gonadal fonksiyonun detayl deerlendirilmesinde fayda vardr.
Sedef hastal kontrol altna alnabilir ancak kesin yüzde yüz bir tedavisi yoktur. Hayatn herhangi bir döneminde alevlenme gözlenebilir. Hafif iddetli psoriasis olgular sedef hastalarnn %70-80ini kapsar, snrl/lokalize hastala sahip olup yalnzca topikal tedavi dediimiz sürme ilaçlarla yönetilmektedir. Böylece topikal tedavi, hastalarn büyük çounluunda kullanlan en yaygn tedavi ekli olup, etkin uygulama büyük önem tamaktadr. Orta ve iddetli olgularda ise sistemik tedaviye gecikmeden balanmaldr. Bunlar tek bana azdan ,enjeksiyon yada damar yoluyla verilebilir veya topikal tedavi ve fototerapi(ultraviyole tedavisi) ile birlikte uygulanabilirler. Uygun tedavinin belirlenmesi için sedef hastalarnn mutlaka bir dermatoloji uzman tarafndan deerlendirilmesi arttr.