Ahmet DEMR
DYARBAKIR(SÖZ)-Dünya genelinde yaklak 1,3 milyar insan sigara kullanyor. Bu da tütünü, önlenebilir hastalk ve hayati risk nedenleri arasnda ön sralara yerletiriyor. Dünyada her yl sigaraya bal hastalklardan yaklak 5 milyon kii, ülkemizde ise 100.000 kii hayatn kaybediyor. Yine bu ekilde sigara kronik hastalklara neden olduu için hayat kalitesini düürüyor ve yüksek salk harcamalarna yol açyor. Sigara kullanm bir alkanlk deil, bir madde bamll olarak tanmlanyor. Doç. Dr. Sinem liaz, 31 Mays Dünya Tütünsüz Günü öncesinde sigara brakma yollar hakknda bilgi verdi.
Sigara içenlerin %67si sigaray brakmak istiyor
Sigarann her dozu zararldr. Vücudun her ksmna zarar veren binlerce kimyasal içerir. Yüksek bamllk yapc etkiye sahiptir. Dünyann en güçlü endüstrisi tarafndan saldrgan reklam ve promosyon taktikleri ile satlr. Sadece kullanana deil, maruz kalana da zarar verir. Üreticinin önerdii gibi kullanldnda kullancy öldürür. Beyinde norepinefrin ve dopamin düzeyini artrarak uyarc, öforik ve keyif verici etki oluturur. Sigaray brakma ekline göre baar oran aniden brakanlarda %80 iken, azaltarak brakanlarda % 6dr. Sigaray azaltarak deil, aniden brakmalsnz. Sigara içenlerin %67si sigaray brakmak istiyor. Günde 10 adetten daha az sigara içenlerin sigara brakma istekleri yaplan yaynlara göre daha az bulunmutur.
Birçok tedavi çeidi bulunuyor, yeter ki brakmak isteyin!
Sigara kullanmnn terkedilmesinde ilaç tedavisi yan sra davran tedavisi de önemli bir yer tutuyor:
* Brakma korkusunu sil.
* Yoksunluk semptomlarn ören.
* Genellikle brakmadan bir kaç saat sonra balayp 2-3 günde en yüksek düzeye çkacan bil.
* Semptomlarn çounun 2-4 hafta içinde son bulacan bil.
* Hekimin önerdii ba etme stratejilerini anla ve uygula.
Yardmsz sigaray brakmak en az etkili yöntem!
laçla tedavi seçenekleri arasnda nikotin yerine koyma (replasman) tedavisi (NRT) ve hap tedavileri bulunmaktadr.
Nikotin replasman tedavisinde (NRT); sigaradan alnan nikotinin bir ksm yerine konur. Nikotinin yava ama tedrici olarak salnm çok daha az bamllk yapcdr. Yoksunluk semptomlarn azaltmaya yarar. Saf Nikotin salnmna yol açar. Sigara dumanndaki katran ve zehirli gazlar içermez. Bant, sakz, burun spreyi, inhaler, az spreyi, dil üstü film tablet, sublingual (mikro) tablet veya pastil formlarnda bulunmaktadr. Ülkemizde imdilik sadece bant ve sakz formlar mevcuttur.
Nikotin bantlar
* Sigara isteini azaltr.
* Sigara içince olan tatmin hissini azaltr.
* Balamadan önce sigara mutlaka braklm olmaldr.
* Her gün ayn saatte baka bir yere yeni bir bant konulmal, eskisi çkarlmaldr.
* Hasta, deride kzarklk veya döküntü olmas halinde doktoruna haber vermelidir.
* Yüzerken veya banyo yaparken yerinde braklabilir. Düerse yenisi yaptrlr.
Nikotin sakzlar
* Ani ve iddetli sigara içme istei olanlarda özellikle etkili
* Saatte birden fazla alnmamal
* çine-park et teknii ile çinenmelidir.
Nikotin replasman tedavisi (NRT) kullanm sigaray brakma orann 2 katna çkarr. Nikotin yerine koyma tedavisi, sigara içiminden çok daha emniyetlidir. Sigara dumanndaki toksinler olmadan nikotin salar. Kansere yol açt gösterilmemitir. KOAH gelimesinde rolü yoktur. Sigarann verdii nikotinden çok daha yava nikotin verir.
Bupropion;
laç tedavisidir. Bupropion kullanm sigaray brakma orann 2 katna çkarr. Esasnda bir antidepresandr, sklkla sigara brakma tedavisinde kullanlmaktadr. Beyinde sinir uçlar üzerine etkisi vardr. Sigara brakmaya yardmc etkisi antidepresan etkiden bamszdr. Bupropion, nikotin yerine koyma tedavisi ile birlikte uygulanrsa sigara brakma sonras kilo almn da azaltmaya yardmc olur.
Vareniklin;
* çift etkili çalma mekanizmas var
* Sigara isteini azaltr ve sigara içildiinde alnan keyif hissini de azaltr.
* Ciddi yan etkileri; bulant, ciltte kant, kzarklk döküntü, terleme art
* Hafif yan etkileri; ba ars, anormal rüyalar, uyku güçlüü, itah art, itah azalmas, az kuruluu, kabzlk veya ishal
Sigaray brakrken ilk gün önlemleri:
* Evinizdeki bütün sigaralardan kurtulun.
* Küllük, çakmak ve kibritlerinizden kurtulun.
* Elbiselerinizin ceplerinde, dolaplarda ya da arabanzda sigara arayn ve onlardan kurtulun.
* yerinizdeki bütün sigaralardan, kül tablalarndan ve çakmaklarnzdan kurtulduunuzdan emin olun.
* Kendinize iyi davrann. Beendiiniz bir yemek yiyin. Bir film seyredin. Uzun bir du aln. Kafanz sigaradan uzaklatracak eyler yapn.
* Arkadalarnza, ailenize ve i arkadalarnza sigaray braktnz söyleyin.
* Sigaray brakma nedenlerinizi tekrar düünün. Sigaray brakmanza kim yardm edecek? Sigaray brakmakla kendinizi nasl ödüllendireceksiniz? Sigara içmek yerine ne yapacaksnz?
Sigaray brakmak için...
* Kendinize bir gün belirleyin ve kararl olun. Ertelemeyin.
* çevrenizde size sigaray hatrlatan eyalar ortadan kaldrn.
* Sigara brakma nedenlerinizi yazn ve yannzda bulundurun.
* Sevdiklerinizden bu süreçte destek isteyin.
* Bol bol yürüyü yapn ve kilo almamak için yüksek kalorili attrmalklardan uzak durun.
* Fagerström Nikotin Bamllk Testini çözün. 5 puan ve üzerinde alrsanz veya tek bana sigara brakma denemeleriniz sonuç vermediyse destek almak için Memorial Bahçelievler Hastanesi Sigara Brakma Polikliniimize bavurabilirsiniz.