Sivrisinek srklarnn baz kiilerde iddetli seyredebileceini ifade eden Dermatoloji Uzman Dr. Tuba Doruk, çocuklar, daha önceden benzer sivrisinek türüyle karlamam yetikinler, baklk sistemi hastalklar olanlar risk altndadr. iddetli reaksiyon gösteren kiilerde ürtiker (kurdeen), yüksek ate görülebilir; lenf bezleri iebilir diye konutu.
D SVRSNEKLER YUMURTLAMAK çN KAN EMYOR
Sivrisineklerin kan emerek beslenen, yaklarken vzltl sesleriyle kolayca tannan, ince uzun bacakl böcekler olduunu belirten Uzm. Dr. Tuba Doruk, Sivrisinekler doru bilinenin aksine kn da hangi evrede olursa olsun yaayabilir. Geceleri sivrisinekler çou zaman görünmezler ve yalnzca tipik vzltlaryla kendilerini belli ederler. Sadece dii sivrisinekler yumurta üretebilmek için kan emmek zorundadr ve insanlar srrlar ifadelerini kulland.
CLTTEK KOYU KIRMIZI LKLER VE SU KABARCIKLARINA DKKAT
Sivrisineklerin bir insan srrken azndaki özellemi bir organ olan hortumlarn kullanarak cildi deldiini ve kan emme srasnda salyalarn cildin içine braktn ifade eden Uzm. Dr. Doruk, unlar söyledi: nsan vücudu için yabanc proteinler içeren bu salyaya kar savunma amaçl ilik ve kantyla sonuçlanan bir reaksiyon meydana gelir. Baz kiilerde bu reaksiyon çok hafif seyrederken çounda bu reaksiyon yanma-arnn elik ettii ödemli kzark iliklerle daha iddetli seyredebilir. Sivrisinek srndan birkaç dakika sonra krmz bir kabarklk meydana gelir, birinci günün sonunda birkaç veya çok sayda iddetli kantya neden olan koyu krmz ilik ortaya çkabilir. Hatta bazlarnn üzerinde su kabarcklar geliebilir. Rengi koyulaanlarda morarmaya benzer bir renk gözlenir.
BULAICI HASTALIKLARA NEDEN OLABLRLER
Sivrisineklerin kan tadklar için dünyadaki farkl bölgelere göre çeitli hastalklar bulatrma riskleri olduunu vurgulayan Uzm. Dr. Doruk, Seyahat eden kiilerin, seyahat öncesi mutlaka o bölgeye ait endemik hastalklarn güncel bilgileri içeren siteleri (Hastalk Kontrol Merkezi, Dünya Salk Örgütü) kontrol etmesi önerilir dedi. Uzm. Dr. Doruk, sineklerden insanlara bulaabilecek virüsleri Dang Hummas, Zika, Sar Humma, Chikungunya Atei ve Bat Nil Virüsü olarak sralad.
COVID-19U YAYDIKLARINA DAR KANIT YOK
Covid-19un sinek sr ile bulaabildiine dair veri olmadna da dikkat çeken Uzman Dr. Doruk, Birkaç çalmada sivrisinein dolamnda SARS Cov-2nin üreyemedii gösterilmitir. Kan yoluyla bulaan bir hastalk olmasna ramen HIV/AIDS de sivrisinek sr ile bulamaz dedi.
DOKTORA NE ZAMAN BAVURULMALI?
Kantl ilikler çok yaygnsa, evde uygulanan tedavilere yant alnamyorsa, belirtiler ve genel salk durumu giderek kötüleiyorsa, srk bölgesindeki kzarklk snr giderek geniliyor ve üzerinde sart meydana gelmise kiinin mikrop kapm olabileceini söyleyen Uzm. Dr. Tuba Doruk, bu durumda mutlaka en yakn salk kuruluuna bavurulmas gerektiini belirtti.
ISIRILAN BÖLGEY SABUNLU SUYLA YIKAYIN
Sivrisinek srklarnn tedavisi hakknda da önerilerde bulunan Uzm. Dr. Doruk, Sivrisinek srndan etkilenen bölge sabunlu suyla ykanp durulanr. Souk suya batrlm havluyla kompres yaplr. Karbonatl su uygulamas kanty hafifletebilir. Antihistaminik içeren baz reçetesiz kremler uygulama etiketine bakarak kullanlabilir dedi.
EPA TESCLL ÜRÜNLER TERCH EDN
Uzm. Dr. Doruk, sivrisinek srklarndan korunmak için neler yaplabileceini öyle sralad: çevre Koruma Ajans (EPA) tescilli etiketi olan böcek-sinek kovucular uygulayabilirsiniz. Böcek kovucular cilde uygulanabildii gibi iç-d meknlarda kullanlan meknsal kovucular da tercih edilebilir (difüzörler, elektrikli bobinler vs.). Cilde sürülen sinek kovucularn içinde yer alan EPA onayl baz ürünler; kedi nanesi ya, Sitronella ya, limon okaliptus ya, picaridin/Icaridindir.
GÜNE KORUYUCU SÜRDÜKTEN SONRA SNEK KOVUCU KULLANIN
Uzm. Dr. Doruk, sinek kovucular cilde uygularken dikkat edilecek noktalar hakknda ise unlar söyledi: Güne koruyucu sürülecekse, cilde önce güne koruyucu sonra sinek kovucu kullanlmaldr. Sinek kovucularn uygulama skl ambalajlarnn üzerinde belirtilir (sivrisinekler için 4 saatte 1 gibi). Sinek kovucuyu cildinize kyafet altndan uygulamayn. Göz ve az çevresine uygulamayn, kulak çevresine ise az miktarda sürün. Yüze asla direkt uygulama yapmayn. Önce ellerinize sürüp, ellerinizle yüzünüze yedirin. Hiçbir zaman bütünlüü bozulmu (yara, kesik, syrk v.b.) cilde uygulama yapmayn. Kapal ve havalandrmann kstl olduu alanlarda püskürtme yapmayn. Püskürterek uygularken ürünü kesinlikle solumayn. Gdalarn yaknnda uygulama yapmayn.
3 YA ALTINA LMON OKALPTÜS YALI ÜRÜN KULLANMAYIN
çocuklara sinek kovucu sprey uygularken de dikkat edilmesi gereken baz kurallar olduunu ifade eden Uzm. Dr. Doruk, çocuklar ellerini azlarna ve gözlerine sk götürdüklerinden ürünün etiketinde çocuklara uygulanabilir olduu yazmal ve EPA onayl olmal. 3 yan altndaki çocuklara baz Limon okaliptüs ya çeitleri kullanlmamaldr. DEETnin (N,N-dietil-m-toluamid) maddesi) toksik olduu belirtilmekle beraber baz ürünlerde onay vardr ve dikkat edilmelidir. D mekndan dönüldükten sonra mutlaka kyafetler ve cilt arndrlmaldr. Etiketinde belirtilmedii sürece insan için üretilmi ürünler hayvanlara uygulanmamaldr. Fiziksel aktivite/terleme, suya maruz kalma, hava scakl ile kovucularn etkinlikleri azalabilir açklamasnda bulundu.
PERMETRNLE KAPLANMI CBNLK TERCH EDN
Kyafet seçiminde uzun kollu gömlekler ve pantolonlarn tercih edilebileceini belirten Uzm. Dr. Doruk, Bazen ince kyafetlerin üzerinden de sivrisinekler cildi srabilir. Bu nedenle permetrinle kaplanm cibinlikler ve kyafetler kullann. Cibinliklerin WHOPES onayl olmasna dikkat edin. Ykanan veya güne na maruz braklan cibinliklerdeki permetrinin koruyuculuu kaybolur dedi.
SARIMSAK VE KOKULU PARFÜMLERE BAVURMAYIN
Sivrisinek srklarna kar ev ilaçlarnn etkili olduklarna dair bir kant olmadn ifade eden Uzm. Dr. Doruk, Tiamin, sarmsak, vanilya özü, kokulu parfümler kullanlmamas gerektiini vurgulad. Uzm. Dr. Doruk, her kiinin sivrisinek srklarna farkl seviyelerde duyarllk gösterebileceinin altn çizdi.