Tek ebeveynli aileler günümüzün önemli gerçeklerinden biri olarak karmza çkyor. Dünyann pek çok ülkesinde olduu gibi ülkemizde de bu oran hzla artyor. Boanma, ayrlma, ein ölümü ya da evlat edinme gibi nedenlerle çocuklarn azmsanmayacak bir ksm tek ebeveynli ailelerin birer üyesi olarak hayatlarna devam ediyor. çocuk Sal ve Hastalklar Uzman çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzman Doç. Dr. Mustafa Kayhan Bahal, çocuklar tek bana yetitiren ebeveynler için dikkat edilmesi gerekenler hakknda bilgi verdi.
çOCUUN HAYATINDA OLABLDNCE AZ DEKLK YAPMALI
Bir ebeveynin kayb sonrasnda eski aile sisteminin bozulacan ve ailenin kalan üyeleri için yeni bir dengesizlik durumunun ortaya çkacan ifade eden Doç. Dr. Mustafa Kayhan Bahal, Özellikle kayp sonrasndaki ilk yl, bu dengesizlik durumu hem kalan ebeveyn hem de çocuklar için oldukça zorlayc olacaktr. Zorlanan yeni aile sistemi rahatlamak için en ksa zamanda denge durumuna ulamaya çalr. Biraz sabr ve zaman ile dengenin yeniden kurulmas hem çocuklar için hem de kalan ebeveynin salkl geliimi için çok önemlidir. Boanma, ayrlma veya ein ölümü gibi tek ebeveyne neden olan durum ne olursa olsun çocuklarn hayatlarnda olabildiince az deiiklik yaplmas bu dengenin en ksa zamanda yeniden kurulmas için kritik bir konudur. çocuklar tutarll sever, bu yüzden çocuklarn rutinleri korunmaya çallmaldr. Eer mümkünse ayn evde yaamaya devam edilmesi, çocuklarn bildikleri yerlerde, günlük rutinleri ile birlikte güvenlik, huzur ve rahatlk gibi olumlu duygular içinde yaamalarna olanak salayacaktr dedi.
GERçE SAKLAMAYIN
çocuklarn yalarna uygun ekilde ne olduunun ve bundan sonra ne olacann basit ve güven verici bir ekilde açklanmasnn da çok önemli olduunu kaydeden Doç. Dr. Mustafa Kayhan Bahal, Dikkatli bir açklama ile çocuklarn zihin karklnn önüne geçilebilir. Boanma durumunda çocuklara; halen iki ebeveyninin olduu, ikisinin de onlar sevdikleri ve ellerinden geldii kadar onlar korumaya çalacaklar söylenmelidir. çocuklar, ebeveynleri artk beraber yaamayacak olsa bile, onlara bakmaya beraber devam edeceklerini bilmelidir. Eer dier ebeveynin ölümü söz konusuysa çocuklara, kalan ebeveynin onlar sevmeye devam edecei, elinden geldiince onlara bakmaya ve korumaya çalaca ifade edilmelidir. çocuklara evde olmayan ebeveynin bundan sonra nerede yaayaca, öldüyse mezarnn nerede olduu, nasl ve ne zaman ziyaret edebilecekleri gibi konular mutlaka açklanmaldr. Bu onlarn kafalarndaki karkln biraz da olsa düzelmesini salayabilir diye konutu.
çOCUU EN çOK ANNE BABA ARASINDAK DÜMANLIK YIPRATIYOR
Boanan ailelerde çocuklara esas hasar veren evliliin bitmesi deil, ebeveynler arasndaki iletiimsizlik, dümanlk ve saygszlktr diyen Doç. Dr. Bahal, konumasna öyle devam etti:
Ayrldnz einize kzgn olabilirsiniz ama çocuklarnzn iyilii için onunla açk iletiimi korumal ve dostane ilikiler kurmaya çalmalsnz. çocuklara en az hasar veren yaklam bu olacaktr. Bunu baaran ailelerde dier taraf zor durumda brakacak kötülemeler, iftiralar, ispiyonlamalar, sabotajlar ve dier gerilla taktikler görülmez. Her iki ebeveynde tutarl olmaya özen gösterir. Disiplin sabit kalr, velayet bir sorun deildir ya da paylalr. çocuklar vasi olmayan ebeveyni ne zaman göreceklerini bilir ve ziyaret günleri elenmek için sabrszlkla bekler. Yani iletiim olabildiince esnek ve kolaydr.
DAVRANI PROBLEMLER GÖRÜLME RSK ARTIYOR
Bütün hassasiyete ramen deien hayata uyum sürecinde çocuklarda çeitli davran problemlerinin görülebileceini belirten Doç. Dr. Bahal, Bu süreçte ortaya çkan davran problemlerinin çounun normal olduu unutulmamaldr. Özellikle ilk yl çocuun problemli davranlarnn en youn görüldüü yldr. Tek ebeveynle ba baa kalmayla kendini gösteren ayrlma kaygs içe kapanma, huysuzluk, öfke krizleri, dikkat eksiklii ve motive olmakta güçlük çekme gibi duygusal belirtiler ortaya çkabilir dedi.
Buna ek olarak tuvalet eitimi gibi önceden kazanlan becerilerde gerilemeler, uyku düzensizlikleri, kilo deiimleri, ar yorgunluk ve ar enerji gibi fiziksel belirtilere kar da dikkatli olunmas gerektiini dile getiren Doç. Dr. Bahal, Kalc durumlarda bir çocuk ve ergen psikiyatrisi uzmanndan profesyonel bir yardm almak gerekebilir. Tüm bu süreç ergenlik dönemi için de geçerlidir. çou ergen de bu süreci salkl bir ekilde tamamlayacaktr. Uyum salamakta zorlanan az saydaki ergende, fiziksel ve duygusal sorunlar daha karmak ve uzun süreli olarak yaanabilir. te bu ergenler, bütünlüü korunmu ailelerin ergenlerine göre depresyon, madde kullanm, suç davran ve yeme sorunlar için daha fazla riske sahip olur. Bu durumlara kar dikkatli olunmal ve üphelenildiinde en ksa zamanda bir çocuk ve ergen psikiyatrisi uzmanna bavurulmaldr diye konutu.
ÖRETMENLERE ÖNEML GÖREVLER DÜÜYOR
Bu noktada öretmenlerin rolünün aileler kadar önemli olduunu vurgulayan Doç. Dr. Bahal, tek ebeveynli çocuklara ve ailelerine yaklarken öretmenlerin dikkat etmeleri gereken hususlardan bazlar öyle sralad:
Evde bir problem olduuna iaret edebilecek her türlü fiziksel, duygusal veya davransal deiim söz konusu olduunda aile bir an önce haberdar edilmeli; Duygu, düünce ve davranlarndaki deiiklikler hakknda bu örencilerle yalnz konumaya ve iyi bir dinleyici olmaya özen gösterilmeli; Snfa seslenirken anneniz ve babanz gibi bir ifade yerine aileniz gibi bir ifade kullanlmal Örencilerin verilen dersi anladndan ve ödev miktarnn onlar için ar olup olmadndan emin olunmal Örenciyle ilgili bilgilendirme yaparken varsa her iki ebeveynin bilgilendirilmesi konusunda hassas davranlmal Örencinin yardm almas gereken durumlarda, okul rehberlik öretmeni veya okul müdürü durumdan haberdar edilmeli.