Nöroloji Uzman Prof. Dr. Zerrin Pelin bilimsel çalmalar arttkça uykunun ne ie yaradnn ortaya çktn, özellikle kemik, kas kkrdak, cilt ve barsak hücrelerinin uykuda yenilendiini, metabolik olarak hormonal düzenlemelerin uykuda yapldn ve iyi uyunmayan uykularn ortaya çkard birçok hastalk bulunduunu söyledi.
Özellikle vardiyal çalmalarn artmasyla kadn ve erkeklerde farkl kanser türlerinin ortaya çkmasnn, çan en youn problemlerinden biri olan obezitenin yetersiz uyku nedeniyle ortaya çkm olmasnn insanlarn neden uyumas gerektiini gösteren objektif kantlar olduunu dile getiren Prof. Dr. Pelin, yi uykunun süresi kiiden kiiye deimekle birlikte öncesinde eer uykusuz deilsek, sabah alarmsz kendiliinden dinlenmi olarak kalkmak iyi uyku olarak tanmlanyor. dedi.
Uykuyu rüya uykusu ve rüya d olarak iki bölümde incelediklerini aktaran, Prof. Dr. Pelin, sözlerine öyle devam etti:
Gecenin ilk yarsnda daha çok vücudu dinlendiren ve bizi ertesi güne hazrlayan derin uykularmz daha younlukta. Bu derin uyku döneminde çocuklarda büyüme hormonunun salglandn, hormonal yapmzn organize edildiini, vücut yenileyici birtakm ilerin bu derin uyku döneminde yapldn biliyoruz.
Gündüz çok yoruluyoruz, bedenler güçsüz dütüü için de yattmz zaman öncelikli ihtiyacmz bedenimizi dinlendirmek. Gece, rüya d uyku ile rüya uykusunun birbiri arkasna tekrarlanmasndan oluan 90-120 dakikalk periyotlardan oluuyor. Her gece biz bu periyotlardan 4-5 kere yayoruz. Gecenin ilk ksmnda rüya uykularmz biraz daha ksa, derin uykularmz biraz daha youn. Vücudumuz dinlendikten sonra i hafzamzn yenilenmesine geliyor. Sabaha kar dönemlerde daha çok rüya uykusu uyuyoruz. yi bir uyku yüzde 20si derin uyku, yüzde 20si rüya uykusundan oluan bir uyku topluluundan oluuyor.
- nsanlarn çou 7-8 saatlik uyku ile dinlenmi olarak kalkyor
Prof. Dr. Pelin, iyi uyku süresinin kiiden kiiye deitiini ve genetik özelliklerin etkin olduunu belirterek, Doduumuzdan itibaren kaç saatlik uyku ile dinlenmi olarak kalkacamz genlerimiz ile belirlenmi durumda. nsanlarn çou 7-8 saatlik uyku ile dinlenmi olarak kalkyor. Yüzde 8 gibi ansl bir grup var 6 saat ve altnda bir uyku ile dinlenmi olarak kalkabiliyor. Yüzde 2 gibi çok anssz bir grup var, 10 saat ve üzerindeki uykular ancak onlara yetiyor. dedi.
Gelimilik arttkça insanlarn kayglarnn da arttn dile getiren Prof. Dr. Pelin, Beklentilerimiz giderek artyor. Bunlarn artmas da bizi biraz skntya sokuyor. Biz istiyoruz ki lambay kapatalm, yataa girelim ve hemen uyuyalm. Eer kaygmz, stresimiz çoksa ve çok gerginsek, lambay kapatp, beynimizin de dümesini kapatp hemen yataa girip uyuyamyoruz. Rahat bir ekilde yataa girmediysek, zor da olsa dalsak bile bu bizim uykumuzun içinde de bölünmelere yol açyor. Dolaysyla uykuya biraz rahat girmemiz gerekiyor. diye konutu.
- Cep telefonunu kapattnzda beyniniz o kadar çabuk boalmyor
Teknolojinin uyku üzerine etkisine de deinen Prof. Dr. Pelin, u bilgileri aktard:
Özellikle akam saatlerinde teknolojik aletlerin kullanlmas uykumuzu çok bozmu durumda. Bizim uykumuzun iyi olabilmesi için ya da uykuya balayabilmemiz için iki önemli süreç var. Bu süreçlerden biri gündüz ne kadar uyank kaldmz, dieri ise biyolojik ritmimiz. Biyolojik ritmimiz, aydnlk ve karanla göre oluan bir ritm. Karanlk olduu zaman beynimizde melatonin adn verdiimiz bir hormon salglanyor. Bu melatonin hormonu da belli düzeye geldii zaman ve uyank kaldmz sürede yeterliyse, biz o saatlerde çok daha rahat uykuya dalabiliyoruz.
Melatoninin en yüksek seviyeye ulat saati, cep telefonu ile uraarak, televizyon seyrederek ya da youn kl bir ortamda kalarak geçiriyorsak, uykularmz giderek ileri doru kaymaya balyor. Bu da gençlerde, giderek geç uyumalara, sabah geç kalkmalara, okul ve i performansnn bozulmasna yol açyor. Cep telefonunu veya televizyonu kapattnz zaman, beyniniz o kadar çabuk boalmyor. Beyne ve vücuda biraz izin vermek lazm rahatlamas için.
- Türkiye Uyku Aratrmas sonuçlar
Firmann Kurumsal letiim ve Tantm Direktörü Selmin Gündodunun açklad Türkiye Uyku Aratrmas sonuçlarna göre, Türkiyenin yarsna yakn günde 8 saat uyuduunu söylüyor.
Yat saati ortalama gece 12.00 iken, kalk saati ise 07.00-08.00 arasnda deiiyor. Orta ya ve üstü kiiler ise 7 saatlik uykuyu kendileri için yeterli görüyor. Hafta sonlar ise uyku süreleri artyor, 9-10 saati bulabiliyor.
Aratrma, ideal uyku süresini yakalamalarna ramen Türkiyenin yarsndan fazlasnn Sabahlar dinlendim hissi ile uyanyor musunuz? sorusuna evet cevabn veremediini ortaya koydu. Yine Sabah uyandnzda enerjik oluyor musunuz? sorusuna da her 2 kiiden 1i hayr yantn verdi.
- Türkiye salkl uyuduunu düünüyor
Aratrmadan çkan en ilginç sonuçlardan biri de yüzde 83lük bir orann uyku sorunu yaamadn söylemesi oldu.
Uykuyu engelleyen sorunlar sorulduunda ise yüzde 12si horlama, yüzde 3ü insomnia (uykusuzluk hastal), yüzde 3ü huzursuz bacak sendromu, yüzde 1i ise uyku apnesi yaadn belirtti.
Aratrma tüm bu sorunlar bir uyku problemi olarak görmediimizi, salkl bir uyku uyumadan, iyi uyuduumuzu düündüümüzü gözler önüne serdi.
- Uyku probleminin en önemli nedeni stres ve kayg
Aratrma sonuçlarna göre en önemli uyku problemi olarak stres ve kayg görülüyor.
En çok uyku sorununu ise evli, çocuklu ve çalanlar yayor. Bu kiiler hem i stresi, hem yaam ve gelecek kaygs, hem de küçük çocuklarn sk sk uyanmas ile tam uykuyu neredeyse hiç alamyorlar.
18-24 ya aras örenciler en az uyku sorunu yaayan ve en düzensiz uyuyan kitle olarak ortaya çkyor. 25-35 ya aras yalnz yaayanlar, yeni evliler ve çalanlar bu yalarda i stresi veya geçim sorunlar nedeniyle uykuya geç dalp sabah erken ve yorgun uyanyor. 45 - 70 ya erken yatp erken kalkyor ve ksa uyuyor.