te, tüm dünyada bu tehlikeli hastala kar farkndalk oluturabilmek için toplumun dikkati her yl Mart aynda endometriozise çekiliyor. Hastaln zamannda fark edilmesinin tedavi açsndan da büyük önem tadn vurgulayan Kadn Hastalklar ve Doum, Jinekolojik Onkoloji Uzman Prof. Dr. Mete Güngör, Endometriozis, karn bölgesindeki organlarda kalc hasar brakabilir. Ayrca ksrln da balca nedenlerinden biri. Ksrlk nedeniyle hekime bavuran kadnlarn yüzde 15 ila 55inde görülüyor. Endometriozisin yumurtalk kanserini artrdn gösteren çalmalar da var. Bu nedenle olas bir ikayette mutlaka hekime bavurulmal diyor. Prof. Dr. Mete Güngör, endometriozis hakknda önemli uyarlar ve önerilerde bulundu.
Ülkemizde üreme çandaki her 10 kadndan birinde görülen endometriozis, rahmin iç tabakasnda bulunmas gereken endometrium dokusunun rahim dnda baka organlarda yerlemesine ve yerletii bölgede hastalk oluturmasna deniliyor. Anne olmann önündeki en büyük engellerden biri olan ve özellikle iddetli adet arlaryla kendini gösteren endometriozis; karn zar üzerinde, yumurtalklar rahime balayan tüplerde, idrar kesesi ve idrar borusunda, barsaklar üzerinde ya da yumurtalklarda, nadiren de akcier, göz, göbek ve diyafram gibi bölgelerde ortaya çkabiliyor. Endometriozisin adet dönemi hormonlarndan etkilendiini kaydeden Onkoloji Uzman Prof. Dr. Mete Güngör, Bu nedenle döngüsel olarak büyüyüp kanamaya yol açarlar. Bu kanamalar, bulunduklar yerlerde doku reaksiyonlarna, iltihaplara, yapklklara ve kistlere neden olur. Uzun vadede organlarn birbirine yapmas bile söz konusu olabilir diyor.
ADET SÜRES 7 GÜNÜ GEçYORSA!
Özellikle 15-49 ya arasndaki kadnlarda görülen ve ülkemizde 1,5 milyon kadn etkileyen bu hastaln nedenleri tam olarak bilinemiyor. Ancak ailesinde endometriozis olan kadnlarda hastaln görülme riskinin 6 kat arttn belirten Prof. Dr. Mete Güngör, dier risk nedenleri hakknda unlar söylüyor:
Kadnlarn ilk adet kanamasnn 11 yandan önce olmas, adet döngüsünün 27 günden ksa sürmesi, 7 günü geçen adet kanamalar, hiç hamile kalmam ve doum yapmam olmalar, yüksek düzeyde östrojene maruz kalmalar, menstrüel kan akmn bozan anomaliler, endometriozis riskini artran dier etmenler. Ancak yal beslenmenin, fazla et ve kafein tüketiminin de risk faktörü olduu kabul ediliyor. Öte yandan hamilelik, düzenli egzersiz ve geç adet görme ise riski azaltan etmenler olarak öne çkyor.
KARINDA KNLK ZANNETTNZ...
Endometriozisin yumurtalklarda görülmesi halk arasnda çikolata kisti olarak bilinen endemetriomaya oluyor. Karnmda ikinlik hissediyorum diyen, sürekli gaz ikayeti yaayan kadnlar, bu yaknmalarn çikolata kistinden kaynaklandn öreninceye kadar birçok hekimin kapsn çalyor. ikayetler nedeniyle genellikle dahiliye ya da gastroenteroloji uzmanlarna bavurulduunu dile getiren Prof. Dr. Mete Güngör, Karnda ilik ya da gaz zannedilen aslnda endometriozis nedeniyle gelien kist olabiliyor. Tedavi için doru adresi bulana kadar kadnlar çok zaman kaybedebiliyor. Bu da kistin büyümesine ve ikayetlerin de artmasna yol açyor diyor.
ANNE OLMAYI ENGELLEYEBLYOR
Yaam kalitesini düüren endometriozisi kadnlar için daha da önemli hale getiren bir baka nokta da dourganlk üzerine olan etkisi. Endometriozisin özellikle tüplerde ve yumurtalklarda tkankla, yapkla yol açmas nedeniyle yumurtalklardan yumurta salnmn engelleyebilecei ve bunun da ksrla sebebiyet verebileceini anlatan Prof. Dr. Mete Güngör, unlar söylüyor:
Endometriozis odaklarndan salglanan baz maddeler, yumurta ve spermin döllenmesine ya da rahime yerlemesine de engel olabiliyor. Bu alanda yaplan çalmalar da ksrlk nedeniyle hekime bavuran kadnlarn yüzde 15-55inde endometriozis olduunu gösteriyor. Ancak her endometriozis hastal da ksrla yol açmyor. Baz hastalar doal yollarla hamile kalabiliyor. Bazlar da yardmc tedavi yöntemleri ile bebek sahibi olabiliyor.
YUMURTALIK KANSER DAHA SIK GÖRÜLÜYOR
Endometriozis ile ilgili zihni kurcalayan en büyük soru iaretlerinden biri de hastaln kansere yol açaca endiesi. Baz bilimsel çalmalarda yumurtalk kanserinin endometriozisi olanlarda daha sk görüldüü sonucuna ulaldn kaydeden Prof. Dr. Mete Güngör, Özellikle ileri yata görülen endometriozisin çok iyi deerlendirilmesi, cerrahi yöntemlerle çkarlp patolojjk deerlendirmeden geçirilmesi gerekiyor diye vurguluyor.
ESAS TEDAV YÖNTEM CERRAH
Endometriozis tans hastann ikayetlerinin dinlenmesinin ardndan fiziki muayene, ultrason, MR ve laparoskopi gibi kimi tetkik yöntemleri ile konuyor. Tedavi ise hastaln seviyesine, belirtilerin iddetine ve kadnn çocuk sahibi olmak isteyip istemediinize göre ilaçla ve cerrahi yöntemlerle gerçekletiriliyor. laç tedavisi daha çok arnn temel sorun olduu durumlarda uygulanyor. Endometriozisin asl tedavi yönteminin cerrahi olmasna karn her hastann ameliyat edilmediini ifade eden Prof. Dr. Mete Güngör, Ameliyat dourganl artrmak ve ary azaltmak için tercih ediliyor. Özellikle hayat kalitesini bozan iddetli pelvik ar yaayan, ilaç tedavisinden fayda görmeyen, endometriozisi olduu bilinen ve istedii halde hamile kalamayan ve büyük çikolata kisti bulunan kadnlarda cerrahi yönteme bavuruluyor. Ancak endometriozis yüzde 10-30 orannda nüksedebiliyor.
Endometiozis ameliyatlarnn kapal yöntem olarak bilinen laparoskopik yöntem ile yaplmas tercih ediliyor. Üreme organlarna dokunulmadan, küçük kesilerle yaplan bu ameliyatlar sayesinde daha az doku hasar görüyor ve hasta ksa sürede iyileiyor. Bu ameliyatlarn tecrübeli hekimler tarafndan yaplmas ise hastann dourganlk ve hormonal fonksiyonlarnn bozulmamas ve hastaln tekrarlama olaslnn azalmas için önem tayor.
BU BELRTLERE DKKAT!
Endometriozis yol açt yaknmalarn çok çeitli olmasndan dolay gözden kaçabiliyor. Bu nedenle kadnlarn bedenlerinden gelen sinyalleri doru alglayarak zamannda harekete geçmesi yaam konforunu artryor. Peki, vücudumuzdan gelen hangi sinyaller endometriozisten kaynaklanyor? Prof. Dr. Mete Güngör, bu belirtileri öyle sralyor;
Bel ars,
Uzun süreli kask ve karn ars,
iddetli adet sanclar,
Ar kanamal adet,
Cinsel ilikide ar,
Sürekli yorgunluk,
Hamile kalmada güçlük,
Ksrlk,
Barsak alkanlklarnda deiiklik ve idrar yaparken ar,
Kabzlk, ikinlik
Dikkati toplayamama,
Depresyon.