Salk Bakanl Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Serap imek Yavuz, koronavirüs geçirenlerde de a olanlarda da bir süre sonra bakln azald ve her iki gruba da hatrlatma dozu ad verilen üçüncü doz alamalarn yaplmas gerektii konusunda bilim dünyasnn uzlamaya vardn söyledi. Yavuz, CoronaVac as için de üçüncü doz muhtemelen 6 ay sonra gerekecek. Ancak bunu verilerle ortaya koyabilmemiz gerekiyor. CoronaVac Faz- 3 çalmasna katlan gruplarda, iki doz alamann üzerinden 6 ay geçtii için, bu kiilere üçüncü doz olarak BioNTech veya üçüncü doz olarak CoronaVac ile alama yaparsak nasl bir baklk elde edeceiz, buna dair çalma yapmak istiyoruz dedi.
Avrupa laç Ajans EMAnn eksi 70 derecede saklanmas gereken BioNTech alarnn, 2-8 derecelik normal a dolaplarnda da bozulmadan saklanabileceine onay vermesinin ardndan Salk Bakanl, BioNTech alamalarnn aile sal merkezlerinde de yaplmaya balanacan açklad. Önümüzdeki günlerde Türkiyeye gelmesi beklenen 30 milyon doz a ile geni çapl alamalarn balayacan, bu nedenle ayla ilgili baz kayglarn skça gündeme geldiini vurgulayan stanbul Üniversitesi stanbul Tp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalklar Anabilim Dal Öretim Üyesi ve Salk Bakanl Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Serap imek Yavuz, ann güvenlii ile üçüncü doz hatrlatma alarnn ne zaman yaplmas gerekecei ile ilgili önemli açklamalarda bulundu.
FARKLI AILAR ARDIIK OLARAK DENEND, SONUçLAR YÜZ GÜLDÜRÜCÜ
Dünyada yaplan çalmalarda ardk olarak bir doz mRNA, bir doz adenovirüs as yaplarak oluan bakla da bakldn söyleyen Prof. Dr. Yavuz, Onun sonucu çkt aslnda, bir doz adenovirüs as, yani AstraZeneca as olanlara bir doz da BioNTech (mRNA) yapld. çok güzel bir antikor cevab oluturduu görüldü. Yani önce viral vektör as, arkasndan mRNA as yaptrdnz zaman, antikor yant gayet güzel oluyor. Ama CoronaVacta nasl oluyor, bunu görmek için CoronaVactan sonra yine CoronaVac, ya da CoronaVActan sonra mRNA nasl oluyor görmek için, bizim de çalma yapmamz gerekiyor. u an bunu yapabilmek için urayoruz dedi.
HASTA OLMAK DA SONSUZ BR BAIIKLIK KAZANDIRMIYOR
Hastaln geçirilmesinde de alanlmasnda da ek dozlara ihtiyaç duyulacan vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, Hastal geçirsek bile uzun süre yüzde 100 korunamayacamzn artk yüksek bir risk olduunu biliyoruz. Hastal ar geçirenlerde biraz daha uzun olabilmekle birlikte, ortalama 6 ay gibi bir korunmamz olduu görülüyor. 6 ay iyi bir baklmz oluyor ancak sonras için ne olacak konusunda, çalmalar hala devam ediyor. Dolaysyla hastal geçirenlerde de aslnda bir hatrlatma dozu gerekebiliyor. BioNTech as hastal geçirmi kiilerde 3 ay sonra tek doz uygulanarak denendi dünyada. Son derece güzel bir bak yant oluturduu görüldü. Yine (hastalanmadan) iki doz olmu kiilerde ise, imdilik 1 yllk bir koruma salandn görüyoruz diye konutu.
TÜM AILARDAN SONRA ÜçÜNCÜ DOZ GEREKECEK, SADECE SÜRELER FARKLI
Türkiyede yaygn olarak kullanlan çinli Sinovac firmasna ait CoronaVac asnda ise antikor yantlarnn BioNTeche göre biraz daha düük olduunun en bandan beri bilindiini söyleyen Prof. Dr. Yavuz, hatrlatma dozuna dair çalmalarn bu a için de yaplmas gerektiini belirterek, u bilgileri verdi:
CoronaVacta da öngörümüz, (iki doz sonras) 6 ay civarnda üçüncü doza, yani hatrlatc doza ihtiyacmz olaca yönünde. Bu alarn yapld Faz3 çalmasna katlan gruplarda (6 ay tamamladlar), ne kadar hastalanyorlar, kaçnc ayda, kaç kii hastalanyor bunlara bakld ve bir verimiz bu olacak. Ama CoronaVac as olmu kiilerde üçüncü bir doz CoronaVac ya da üçüncü bir doz BioNTech yaptnzda ne oluyor sorusunun cevabnn bulunmas gerekiyor. Buna dair de çalma yapabilmek için urayoruz. çünkü eer bu veri elimizde olursa, ne oluyor görerek, üçüncü dozun ne zaman gerekli olduu hakknda daha net bir öneride bulunabiliriz. Eylül ay gibi bu konuda da elimizde daha çok veri olacak diye tahmin ediyorum. Ama hem CoronaVacta hem BioNTechte hatrlatma dozlar gerekecek. Belki biri 6nc ayda, dieri 1 yl sonra olacak, ama gerekecek.
HEM GEBEY HEM DOAN BEBEN KORUYOR
Son dönemde art gösteren gebelikte ar kovid vakalarnn da dikkat çekici olduuna iaret eden Prof. Dr. Yavuz, hem inaktif a olan CoronaVac, hem de mRNA as olan BioNTech alarnn gebelerde de son derece güvenli olduunu söyledi. Yüksek riskli grup içerisinde tanmlanan gebelerin de alanmas gerektiini vurgulad. Prof. Dr. Yavuz, Gebeler de kovid hastal açsndan risk grubu olarak tanmland. Daha ar geçiriyorlar çünkü. Dolaysyla bunlarda da alamann yaplmas çok önemli. Alarn güvenlii ile ilgili ise, CoronaVac zaten inaktif bir a olduu için gebelerde tecrübe çok, güvenle yaplabileceini zaten bandan beri söylüyorduk. Ayn ekilde BioNTech as ile ilgili de hem Amerika hem de ngilterede çalmalar yapld. Gebelerde bu ann ne anneye ne de bebee herhangi bir istenmeyen etkisi olmad görüldü. Hatta doan bebekte de güzel bir antikor yant oluturduu, emzirme süresi boyunca hastalktan koruyaca gösterildi. Dolaysyla biz de hekimlerinin uygun görmesi halinde gebelerin de alanmas gerektiini öneriyoruz eklinde konutu.
ASIL, KISIR OLMAK STEMEYEN AI OLMALI
Önümüzdeki üç ay boyunca da çok fazla nüfusa mRNA as yaplaca için insanlarn kafasnda pekçok soru iaretinin de yeniden gündeme geldiini açklayan Prof. Dr. Yavuz, bunlar içerisinde en çok sözü edilen a ksrlk yapyor iddialarna da son noktay koydu: Sonuçlar ne olacak, istenmeyen etkiler olacak m, alerji yapacak ya da ksrlk yapyor deniyor mesela. Elimizdeki veriler yaklak bir yllk artk. Faz 3 çalmalar geçen yl balamt bu alarn. Bir kere üreme ile ilgili herhangi bir istenmeyen etki kesinlikle görülmedi. Bilakis Kovide yakalananlarda üreme ile ilgili birtakm istenmeyen sonuçlar ortaya çkabiliyor. Hastalk, üreme organlarna zarar verebiliyor. Dolaysyla ksrlk anlamnda bir korku varsa, tam tersine a olunmas çok daha önerilen bir ey. Bu a içinde herhangi bir canl virüs yok. (Organ nakilli, kanser hastas gibi) Bakl basklanm olanlarda da antikor yant önemli ve bu ann da antikor gelitirme oran çok yüksek. Özellikle bu grubun a olmasn tavsiye ediyoruz, çünkü mesela kanser hastas geliyor, Kanserim olduu için a olmak istemedim diyor. Güvenlik anlamnda bir sknts yok alarn gerçekten. Bir yllk veri var elimizde ki, bir yllk veri bir a için çok önemli. A ile ilikili istenmeyen etkiler zaten ilk 6 ayda ortaya çkar.
COVD 19 AISI GRPTEN DE KORUR MU?
Bu yl grip vakalarnn da çok az görüldüüne iaret eden Prof. Dr. Yavuz, yaygn alama ile ileride gribe kar da bir korunma salanp salanamayaca ile ilgili henüz net bir ey söylenemeyeceini ancak böyle bir hipotez olduunu söyledi. Yavuz, sözlerini öyle noktalad: Grip bu sene çok görülmedi. Eskisi gibi sürveyans tam olarak yaplamad gerçi ama dünyada da çok az saptand. Ayn Güney yarmkürede olduu gibi, böyle de bekleniyordu zaten, Kuzey yarmkürede de grip sezonu çok çok sönük geçti. Bir a yaptnz zaman, özgül olmayan baklk sistemi hücrelerimiz var, onlar da biraz eitiyorsunuz. Bu sadece bir hipotez ama mesela BCG (verem) asnda gösterildi bu. Gerçekten de BCG as yaplanlarda (dier) üst solunum yolu enfeksiyonlar da çok daha az görülüyor. Yani bu eitilmi immünite, özgül olmayan hücrelerimizin eitilmi olmas, dier hastalklardan da koruyabilir. Bununla ilgili bir birtakm kantlar var. Ama baka çalmalarla da desteklenmesi gerekiyor.