sa PEK
DYARBAKIR- Nöroloji Uzman Dr. Öretim Üyesi Yldz Kaya Unutkanlk kiinin hayat kalitesini ciddi derecede etkiliyor ve günlük yaam aktivitelerini bozuyorsa hastalk olarak deerlendirilmelidir. Unutkanlktan yaknan kiilerin ilk yapmas gereken ey, bu durumunun bedensel bir hastalktan kaynaklanp kaynaklanmadn anlamak için bir uzmana danmas. Nörolojik muayene ve tan yöntemleri ile unutkanln nedeni ortaya konmal çünkü unutkanlk, demansn (bunama) ve demansn en fazla görülen çeidi olan Alzheimer hastalndan da kaynaklanabiliyor diyor. Unutkanlk, Demans ve Alzheimern toplumumuzda sklkla kartrldn, oysa bu üç terimin ayn ey olmadn belirten Nöroloji Uzman Dr. Öretim Üyesi Yldz Kaya, unutkanlk ile ilgili doru bilinen 7 yanl anlatt, önemli uyarlar ve önerilerde bulundu.
1. Her unutkanl demans ve Alzheimer belirtisidir: YANLI!
DORUSU: Demansn (bunama) en önemli belirtisini unutkanlk olutursa da, her unutkanlk demans ve Alzheimer anlamna gelmiyor. Teknolojik aletlere uzun süre maruz kalmaktan tiroit hormonu bozukluuna, B12 ve D vitaminleri eksikliinden stres, imanlk, yanl beslenme ve uyku bozukluklarna, baz ilaçlarn kullanmndan beyin tümörüne dek unutkanln birçok nedeni olabiliyor. Bunlarn yan sra kitap okuma alkanl edinmeyen kiilerde de unutkanlk yaknmas sklkla gözleniyor.
2. Her demans, Alzheimer hastaldr: YANLI!
DORUSU: Demans; tek bir hastalk ad deil. Hafzay, düünmeyi ve sosyal becerileri etkileyen, bellek ve benzeri bilisel ilevlerin bozukluu ile giden hastalklarn hepsine verilen genel isim. Demans ile Alzheimer sklkla kartrlyor. Ancak ayn eyler deil. Demansn yaklak yüzde 60- 70 ile en sk görülen çeidi Alzheimer. Yani her Alzheimer hastas ayn zamanda demans hastas, ama her demans hastas Alzheimer hastas olmayabiliyor. Acbadem Fulya Hastanesi Nöroloji Uzman Dr. Öretim Üyesi Yldz Kaya Damarsal hastalklarla ilgili olan vasküler demans, beynin ön ve temporal loblarnn etkilenmesiyle kendini gösteren fronto-temporal demans, Parkinson hastal nedeniyle görülen demans vb. Bu hastalklarn bazlarnda kiilik ve davran deiiklii, bazlarnda felçler ya da hareket bozukluklar unutkanla elik ediyor. Yani Alzheimer, tüm demans hastalklarnn yüzde 60-70ini olutursa da tek sorumlu deil diyor.
3. Her yal, unutkan olur: YANLI!
DORUSU: Hastalk olarak görülen unutkanln yala ilgisi bulunmuyor. Demans tansn koyabilmek için kiinin hafza ve dier bilisel ilevlerin kaybnn yala açklanamayacak derecede ilerleyici özellikte olmas dil (lisan), tanma, dikkat, soyutlama, yarglama sorunlar yaamas ve kiilik deiikliklerinin olmas gerekiyor. Toplumumuzda demans konusunda bilinç eksiklii olduunu vurgulayan Nöroloji Uzman Dr. Öretim Üyesi Yldz Kaya, Demansn bir hastalk olarak düünülmemesi ve kiinin unutkanlnn yalla balanmas, demansl hastalarn doktora bavurmasn geciktiriyor uyarsnda bulunuyor.
4. Demans sadece ileri yata görülür: YANLI!
DORUSU: Yala birlikte görülme skl artsa da demans, yalln deil, bir hastaln sonucu olarak ortaya çkyor. Bu nedenle genç yalarda da demansa rastlanabiliyor. Dr. Öretim Üyesi Yldz Kaya Bu hastalklara erken balangçl demans/Alzheimer ad verilir. Genetik faktörlerin belirleyici olduu erken balangçl demans, kaltmsal özellikler içerir. Ailede erken balangçl demans tans alm kii varsa genetik risk artar diye konuuyor.
5. Alzheimer genetik deildir: YANLI!
DORUSU: Geç balangçl Alzheimer hastalnda genetiin katks nadir olup daha çok travmalar, radyasyona maruz kalma, enfeksiyon ajanlar, ar metallere maruziyet, yapay katkl besinler gibi çevresel faktörlerle dier hastalklar risk oluturuyor. Ancak ailede Alzheimer tans alan kii says arttkça veya tan alma ya gençletikçe genetik risk de artyor.
6. Demans, olacaksa olur: YANLI!
DORUSU: Demans tamamen önlemek mümkün olmasa da geciktirmek mümkün. Baarl ve kaliteli bir yalanma için; çinko, potasyum, B grubu vitaminleri, selenyum, E vitamini, C vitamini, beta karoten gibi antioksidan almnn ve doru beslenmenin önemli olduunu vurgulayan Nöroloji Uzman Dr. Öretim Üyesi Yldz Kaya, unlar söylüyor: Okuma, bulmaca çözme ve kelime oyunu oynama gibi zihinsel aktiviteler, fiziksel hareketlilik ve sosyal etkileim, demans balangcn geciktirebilir ve semptomlarn azaltabilir. Sigarann braklmas, yüksek tansiyon, kolesterol yükseklii gibi damarsal risk faktörlerinin kontrol edilmesi de önemli. Unutkanla neden olabilecek dier tbbi hastalklarn kontrolü ve uyku bozukluklarnn tedavisi, birçok hastaln önlenmesi ve hayat kalitesini yükseltmek için de aklmzda tutmamz gereken noktalar arasnda.
7. Demans tedavi edilemez: YANLI!
DORUSU: Demans hastalklar arasnda bulunan birçok rahatszlk ve Alzheimern tedavisi henüz bulunamad var olan tedaviler ise bu hastalklarn sürecini yavalatmaya yönelik. Ancak birtakm hormon fonksiyonlardaki bozukluklar, baz vitamin eksiklikleri, beyin damar hastalklar veya beyin kanamalar ile beyindeki su miktarnn artmasna bal olarak oluan demanslar tedavi edilebiliyor. Bu grup demanslarda erken tan çok önemli zira tedaviye bir an önce balanmas demans tablosunun kalc olmasn önlüyor.