Kadn Hastalklar ve Doum Uzman Doç. Dr. Lebriz Hale Aktün, dourganlk yalarndaki kadnlarda çok sk görülen yumurtalk kistlerine kar uyard. Doç. Dr. Aktün, Yumurtalk kisti, alt karn bölgesinde, rahmin iki yannda bulunan yumurtalklardan birinde ya da her ikisinde meydana gelen, içi sv ile dolu, boyutlar ve türleri deiken kist duvar ile sarl oluumlardr. Üreme çanda olan kadnlarn yumurtalklar, rutin olarak ayda bir kez bir yumurta üretir. Folikül olarak adlandrlan bu oluum, adet döneminin ortalarnda çatlar yani yumurtlama oluur. Kimi dönemlerde bu folikül çatlamayarak büyümeye devam eder ve yumurtalk kisti dediimiz hle bürünür. En sk görülen türü folikül kistidir. Corpus Luteum kisti, Serözkistadenom, Endometriomalar (çikolata Kistleri) ve Müsinözkistadenom ise dier iyi huylu yumurtalk kisti türleridir diye konutu.
DRAR YOLU VE SNDRM RAHATSIZLIINA DA NEDEN OLABLR
Yumurtalk kistlerinin çounun küçük olduunu ve genelde belirti vermediine deinen Doç. Dr. Lebriz Hale Aktün, öyle devam etti:
Yumurtalk kistlerinin bazlar kendiliinden geçer. Bazlar ise burkulma, kanama ve patlama nedeniyle belirtilere neden olabilir. Karnda küt bir arya veya iliki srasnda arya da neden olabilir. çou fonksiyonel (ilevsel kist) bir veya iki ayda tedavi gerektirmeden kendiliinden geçer. Kisti büyük ve ikayetlere neden oluyorsa tedavi gerekir. Yumurtalk kisti, anld gibi genellikle çou kadn tarafndan fark edilmez. Genellikle rutin jinekoloji muayenesi esnasnda tespit edilir ya da zaman içerisinde büyüyüp belirti göstermeye baladnda hastada üphe uyandrr. Bu belirtiler arasnda en sk görülenleri adet düzensizlii (lekelenme ya da adet görememe), idrar yolu ve sindirim sistemi rahatszlklar, karn bölgesinde ilik ve ardr. çou kist zararsz olmasna ve kendiliinden geçmesine ramen büyüyüp problemlere neden olmayacandan emin olmak için her yumurtalk kistini takip etmek gerekir. Ancak bu belirtiler çok fazla büyümemi ya da iltihaplanmam kistlerde görülmez. Kist çok fazla büyümüse ele de gelebilir. Dklama esnasnda sanc ya da dklayamama (kabzlk) ve idrara sk çkmada benzer özellikteki kistlerin mesaneyi basklayarak yol açt olumsuzluklardr. Bu belirtiler, beraberinde kilo alma, mide bulants ve kusma gibi yan etkiler de gösterebilir. Kasklarda ve cinsel iliki esnasnda ortaya çkan arlar da dier yumurtalk kisti belirtileri arasndadr. Ksrlk söz konusuysa da over kistleri, temelde yatan nedenlerden biri olarak akla gelir.
BU DURUMLARDA CERRAH MÜDAHALE ART
Doç. Dr. Aktün, kistlerin çounun iyi huylu olduunu ancak kötü huylu da seyredebileceini belirterek, u bilgileri verdi:
çeitli nedenlere bal olarak çou kadnda yaam boyunca en az bir defa ortaya çkan over kistleri genellikle hiçbir belirti göstermez ve arszdr. Yumurtalk kisti olumusa hastada belirti görülmeyebilecei gibi tüm bu belirtiler, tek bana ya da toplu hlde de görülebilir. Kistlerin yaklak yüzde 85i iyi huylu geliim göstermesine karn kimi durumlarda kötü huylu da olabilir. Tan genellikle ultrasonografi ile konur. Büyük ve üpheli durumlarda MR ve kan testleri tanya yardmc olur. Kesin tan cerrahi sonucu patolojik incelenme ile konur. Over kistinin kat veyahut yar kat halde olmas, menopozdan ya da ergenlik dönemine geçi olmadan ortaya çkmas, 6 cm üstü büyüklüe erimesi, kötü huylu geliim göstermesi ve hzla büyümesi durumunda kiste cerrahi müdahalede bulunulur. Öte yandan kist kendi etrafnda dönerek kan dolam rutinini bozduysa (torsiyon) ya da pelviste metastaz ve asit gibi belirtiler ba göstermise de cerrahi gereklidir.
YUMURTALIK REZERVN ETKLEMYORSA GEBELK MÜMKÜN
Her yatan kadnda görülebilen yumurtalk kistinin, kimi zaman büyüyüp sapndan döndüüne (torsiyon) ve bu durumda yumurtalk dokusunun kanlanmasn bozarak yumurtann kaybedilmesine yol açabildiine dikkati çeken Doç. Dr. Aktün, Tek yumurtaln torsiyon nedeni ile alnmas hamile kalnmas ihtimalini düürür. Tüm kadnlarn ve özellikle anne olmak isteyenlerin rutin aralklarla en az ylda bir jinekolojik muayenelerden geçmesinin önemi büyüktür. Öte yandan yumurtalk kisti yumurtalk rezervini olumsuz yönde etkilemedii sürece (her iki yumurtada olsa dahi) hastann hamile kalma ihtimali her zaman vardr. Ancak Endometriozis ya da Polikistik Over Sendromu söz konusuysa yumurtlamann gerçeklemedii için hamile kalnmas zorlaabilir deerlendirmesinde bulundu.
Kii hamile kaldktan sonra tespit edilen ve ekseriyetle tek bir Overda ortaya çkan yumurtalk kistinin/kistlerinin gebeliin dördüncü ayndan itibaren kaybolmamas çeitli sorunlara yol açabilir.
HAMLELKTEK KSTLER GÖZLEMLENMELDR
Doç. Dr. Lebriz Hale Aktün, Hamilelikte belirlenen yumurtalk kistinin çap 6 cmden küçükse ve torsiyon gibi bir duruma yol açmadysa genellikle cerrahi müdahalede bulunulmadan kisti gözlemleme yoluna gidilir. Durumu kötüye giden kistlere komplikasyona sebebiyet vermeden gebelikte müdahale edilmesi gerekebilir. Yaplan muayene ardndan belirlenen yumurtalk kist tedavisinin belirlenmesinde kistin nitelii ile niceliinden hastann yana ve tbbi geçmiine dein pek çok faktör etkilidir. Sk görülen folikül kistleri genellikle zaman içerisinde kendi kendine yok olduundan uzman doktor, gözlem yoluna gidebilir veya tbbi tedavi ile takip edebilir. Bu yöntem kapsamnda hasta rutin aralklarla muayene edilerek kistin mevcut durumu gözlemlenir. çap 6 ila 10 cm aralnda olan yumurtalk kistleri içlerinde sv harici bir oluum tayorsa ve 10 cmden büyükse genellikle ameliyatl müdahale gerektirir ifadelerini kulland.