Tbbi biyoloji ve genetik uzman Prof. Dr. Nedime Seraknc, influenza kaynakl ölümlerin dünya nüfusunda yaklak yüzde 1,8 orannda hesaplanrken Kovid-19 kaynakl ölüm oranlarnn yüzde 1,3lere doru inmeye baladna iaret ederek, Kovid-19 ölüm oranlar, influenzann tarihsel evrimindeki ekilde düüe geçti. dedi.
Nobel ödüllü Türk bilim insan Prof. Dr. Aziz Sancarn manevi kz ve tbbi biyoloji ve genetik uzman KKTC Cumhurbakanl Salk Danman Prof. Dr. Nedime Seraknc, SARS, MERS, ku gribi, influenza salgnlarnda aktif görev yapt. Uzun yllar HIV virüsünün de arasnda olduu retrovirüslerün gen analizleri ve yaam döngüleri üzerine Danimarkada 18 yl aratrma yapan Serakanc, talya Salk Bakanlna da AR-GE konusunda bilimsel danmanlk verdi.
Doktora çalmalarnn bir bölümünü ve profesörlüe uzanan akademik çalmalarn Danimarkada yürüten Seraknc, 4 yl Türkiyede çaltktan sonra tecrübelerini KKTCye tad.
KKTCde domuz ve ku gribini ilk tehis eden doktor olan Seraknc, 10 yllk çalmalarnn ardndan iki yl önce balayan Kovid-19 salgnyla beraber oluturulan KKTC Babakanl Bilim Kurulu üyesi olarak görev yapt.
Ersin Tatarn KKTC Cumhurbakan olmasnn ardndan salk danman olarak göreve balayan Seraknc, Kovid-19la mücadele sürecinin baaryla yürütülmesinde Salk Bakanl ve Bulac Hastalklar Üst Komitesinin çalmalarna destek verdi.
10DA BR ORANINDA DAHA AZ ÖLÜM YAADIK
Nedime Seraknc, KKTCdeki Kovid-19 salgn süreci ve moleküler biyoloji alanndaki 30 yl akn tecrübesi nda salgnn bundan sonraki sürecine ilikin AA muhabirine deerlendirmelerde bulundu.
KKTC ile benzer corafya, iklim koullar ve nüfusa sahip olan ülkeleri sürekli takip ederek karlatrmalar yaptn ve içlerinde en baarl ülkenin KKTC olduunu belirten Seraknc, Vaka saymz ayn gitmekle beraber 10da bir orannda daha az ölüm yaadk. Ayrca moleküler biyoloji alannda ve önceki salgn tecrübelerimden faydalanarak çok farkl hesaplar yapma ansm oldu. dedi.
KOVD-19UN SONU çN TARH VERD
Nedime Seraknc, Kovid-19 salgnn, önümüzdeki süreçteki seyrine ilikin soru üzerine, hiçbir virüsün ve bakterinin yok olmadna, sadece sessizletiine iaret ederek, Var olan hiçbir ey yoktan var olmad gibi yok da olmuyor. Ama nedir? Biz onunla, o da bizimle yaamay örenir. Bu süreç yaklak 3 yl sürer. Nasl ki influenza ve gribe altk, grip alarna ramen yine grip oluyoruz ve her yl ölenler oluyor, Kovid-19da da benzer bir süreci gözlemliyoruz.
Bu görüten yola çkarsanz 2019 Aralkta çkan Kovid-19un, 2022 sonunda artk bizimle birlikte yaamay örenmeye doru gitmesini beklemek yanl olmaz. Salgnn sürecine ilikin yüzde 100 net cevab hiçbirimiz bilmiyoruz ama genel anlamda bütün dünya için 2022 Aralkta artk özel salk sorunlar, kronik hastal olanlar olanlar hariç, virüsle birlikte hatta maskesiz yaamay örenmi olacamz düünüyoruz. Belki 3-5 hafta kayma olabilir ama o süreçte bir rahatlama olmasn öngörüyoruz. diye konutu.
Kovid-19 ile influenza salgnlarnn seyrini karlatran Seraknc, unlar kaydetti:
Kovid-19, ilk balangçta çok saldrgand ancak konakçs olan insan öldürdüünde kendisi de yok olacandan modifiye olmaya balad ve daha az iddetli daha çabuk ulaan, daha çok tutunan ama öldürmeyen tiplerine doru evrildi. 1918deki spanyol gribi olarak bilinen ve yaklak 3 yl süren influenza salgnndan etkilenen 500 milyonluk dünya nüfusunun yaklak 50 milyonu hayatn kaybetti. Günümüzde John Hopkins Üniversitesi Koronavirüs Merkezi verileri ve birçok dier veri taban baz alndnda, 65 ya üstü ve kronik hastalarda influenza kaynakl ölümler, dünya nüfusunda yaklak yüzde 1,8 orannda hesaplanrken Kovid-19 kaynakl ölüm oranlarnn, veri bankalarna bildirilen ülkeler baznda bakldnda yüzde 1,3lere doru inmeye baladn görüyoruz.
Delta varyant için ölüm oranlar 100 bin kiide 180 iken Omicron varyant ile birlikte yüzde 60 orannda azalarak 100 bin kiide 72ye kadar geriledi. Dolaysyla Kovid-19 ölüm oranlar, influenzann tarihsel evrimindeki gibi düüe geçti. Bu gerilemede alamann da büyük etkisi oldu. Bu verilere göre de 2022 Aralkta artk virüsle birlikte, maskesiz yaamay örenmi olacamz öngörüyoruz. Bu süreçte, alama ve kiisel tedbirlere dikkat edilmesi gerektii unutulmamal. Süreç sonunda da aynen gripte olduu gibi kendimizi korumaya ve bulatrmamaya dikkat etmemiz gerekecek.