Frat Üniversitesi (FÜ) Su Ürünleri Fakültesi Öretim Üyesi Prof. Dr. Naim Salam tarafndan yeni bir tbbi sülük türü bulundu.
Prof. Dr. Salamn, Güneydou Anadolu Bölgesindeki bataklk alanlarda yapt aratrmalar sonucunda kefettii ve Hirudo sulukii adn verdii yeni türün, dier tbbi sülüklerden farkl olarak insan vücuduna daha iyi tutunmas ve kan emerken salglad zengin bioaktif maddelerle alternatif tpta bir çok hastaln tedavisinde öne çkmas bekleniyor.
Türkiyede yaayan dier tbbi sülük türleri gibi nesli tükenme tehlikesi altnda bulunan Hirudo sulukiinin, FÜ bünyesinde kurulacak sülük üretim tesisi ile yetitiricilii yaplarak alternatif tpta kullanlmak üzere Avrupaya ihraç edilmesi için çalma balatld.
Salam, 2011 ylnda Güneydou Anadolu Bölgesinde bataklk alanlarda yapt aratrmalar srasnda bulduu ve inceledii sülüün yeni bir tür olabilecei ile ilgili bulgular elde ettiini belirtti.
Yeni tbbi sülük türü kefedildi
TÜBTAKdan ald proje desteiyle 2015 ylnda tbbi sülüklerle ilgili bilimsel bir çalmaya katlmak üzere ABDdeki Rutgers Üniversitesine gittiini dile getiren Salam, kefettii yeni sülük türünü tescillemek için giriimlerde bulunduunu söyledi.
Salam, yaklak bir yl süren çalmalarn ardndan yeni türün 26 Austos 2016 tarihinde resmi olarak kayt altna alndn vurgulayarak, unlar aktard:
Türün tescillenmesinde önce genetiksel çalmalar yaplarak dier tbbi sülüklerden farklar ortaya çkarld. Farklar çkarldktan sonra dünyaya tescil edebilmemiz için Zoobank denilen yerde ismi, fotoraf, özellikleri, dier türlerden farkllklar belirtilerek orada isimlendirilmi oldu. Yine Amerikada dünyann tannm bir müzesinde Türkiyeden bu sülük örnekleri tescillenmitir diye bize katalog numaras verildi. Dolaysyla dünya çapnda bu sülükler, Türk tp sülüü olarak kaytlara geçmi oldu.
- nsana daha iyi tutunuyor
Prof. Salam, halk arasnda doktor ve iyiletirici gibi isimlerle anlan tbbi sülüklerin, Salk Bakanlnca çkartlan Geleneksel ve Tamamlayc Tp Yönetmelii kapsamnda alternatif tpta kullanmnn giderek yaygnlatna iaret etti.
Sadece Türkiyede bulunan Hirudo sulukiinin dier türlerden üstün özellikleriyle alternatif tp için yeni bir dönemin balangc olabileceini vurgulayan Salam, u deerlendirmede bulundu:
Küçük yapl ve aktif hareket etmektedir. nsana daha iyi tutunup, kan emme özellii bulunmaktadr. Genital organlar dier türlere benzemekle beraber farkl yönleri de vardr. Alt ve üst yüzeyleri dier türlerden farkldr. Sülüklerin tedavi etme özellii vermi olduklar bioaktif maddelerle salamaktadr. Kan emme srasnda vücuda vermi olduu bioaktif maddeler önem arz ettiinden önümüzdeki dönemlerde bunlarn üzerinde yaplacak çalmalarla Hirudo sulukiinin çok iyi tedavi etme özellikleri ortaya çkacaktr.
- Yetitiricilii yaplacak
Salam, Türkiyenin Nesli Tükenmekte Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararas Ticaretine likin Sözleme (CITES) kapsamnda dünyaya sülük sat yapan tek ülke konumunda olduunu vurgulad.
Tbbi sülüklerin Avrupada youn kullanlmas ve kirlilik gibi nedenlerle büyük ölçüde yok edildiini, Türkiyede de popülasyonlarnn her geçen yl daha da azaldn aktaran Salam, dünyadaki fiyatlarna bakldnda tanesinin 15 dolara kadar alc bulduuna dikkati çekti.
- Bataklk alanlar kurutmamamz lazm
Ekonomisi bu kadar yüksek bir üründen ülke olarak gerektii gibi faydalanamadna iaret eden Salam, 2003 ylnda 5 bin 430 kilogram olan sülük ihracatnn 2015te 166 kilograma kadar dümesinin bunun açk bir göstergesi olduunu belirterek, öyle devam etti:
Türlerimizi hem korumamz hem de ticari olarak daha yüksek gelirler elde edebileceimiz ekilde iletmemiz gerekiyor. Özellikle bataklk alanlar kurutmamamz lazm. hracat yaplrken gümrük kaplarnda bu türleri çok iyi denetlenmemiz, kaçak yollardan götürülmesine engel olmamz gerekiyor. Yeni türümüzün önümüzdeki günlerde fakülte olarak yetitiriciliine balayacaz.
- Türkiye için 2. tür tescillendi
Kurumlarn verecei desteklerle yetitiriciliinin yaygnlatrlmas gerektiini vurgulayan Salam, Bugüne kadar dünyada tbbi anlamda yaygn olarak kullanlan hirudo cinsi içerisinde 5 tane tbbi sülük türü bulunmaktayd. Hirudo sulukii türüyle dünya için 6. türümüzü Türkiyeden tescillemi oluyoruz, ayn zamanda Türkiye içinde 2. türümüzü tescillemi olduk. Bundan sonra Hirudo sulukii Güneydou Anadolu Bölgesinden ihraç edilerek baka Avrupa ülkeleri olmak üzere tüm dünyada tbba hizmet etmi olacak. diye konutu.