Halk arasnda zatürre olarak bilinen pnömoni, enfeksiyonlara bal ölümlerde dünyada birinci srada yer alyor. Zatürrenin belirtilerini tanmak, erken tehis ve doru tedavi planlamas açsndan büyük önem tayor. Prof. Dr. Metin Özkan, 12 Kasm Dünya Zatürre Günü kapsamnda zatürre hastalnn belirtileri, risk gruplar ve tedavisi hakknda bilgi verdi.
Enfeksiyonlara bal ölüm nedenleri içinde birinci srada
Zatürre, akcierlerin iltihaplanmasdr. Erken tan konup uygun antibiyotik tedavisi verilirse hiç iz brakmadan iyileebilir. Ancak küçük çocuklarda, yal hastalarda, KOAH, kalp yetmezlii, eker hastal, böbrek yetmezlii ve vücudun savunma sistemlerini basklayan kortizon ve kanser tedavileri gibi tedavi alanlarda çok ar seyredebilir ve bu hastalarda tedaviyi geciktirmemek gerekir. Tüm dünyada enfeksiyonlara bal ölüm nedenleri içinde birinci srada yer almaktadr. Ayrca youn bakm gerektiren hastalarda %40 orannda ölümcül olabilir.
Geçmeyen öksürük zatürre habercisi olabilir
Zatürreye bakteri, virüs ve mantarlar neden olabilir. Akcierlerde oksijen almamz salayan hava kesecikleri iltihapl bir sv ile dolar ve buna bal aadaki belirtiler ortaya çkar:
1- Öksürük ve balgam çkarma
2- Derin nefes alrken veya öksürürken göüste batma ve ar
3- Yüksek ate, terleme ve titreme
4- Özellikle yal hastalarda uur bulankl
5- leri derecede bitkinlik
6- Bulant, kusma veya bazen ishal
7- Nefes darl
Bu belirtiler, zatürreye neden olan mikroba ve hastann vücut direncine göre grip belirtileri gibi hafif olabilir veya çok ar da seyredebilir. Yüksek ate, nefes darl, geçmeyen öksürük, koyu renk veya bazen kanl balgam çkarma yaknmalarnz varsa acilen bir doktora bavurmalsnz.
Zatürre için riskli gruplar;
* Ya 65 ve üzerinde olanlar
* ki ya alt çocuklar
* Baklk sistemi zayflam kiiler
* Kemoterapi ve kortizon gibi baklk sistemini zayflatan ilaçlar alanlar
* Kronik akcier hastal (astm, kronik bronit, amfizem, bronektazi), kalp yetmezlii, eker hastal, böbrek yetmezlii olanlar ve dalak fonksiyonlar bozuk veya dala alnm olanlar.
Doal koruyucu sisteme zarar verilmemeli!
Zatürreye neden olan mikroplar genellikle soluduumuz havada veya üst solunum yollarmzda zaten vardr. Ancak onlarn hastalk yapmasn önleyen koruyucu mekanizmalarmz sayesinde akcierlere ulamadan yok edilirler. Doal koruyucu sistemlere zarar vermemek için; gereksiz ve uzun süre antibiyotik kullanlmamal, havay nemlendirip filtre ettii için burun tkankl varsa giderilmeli, sigara içilmemeli, havayollarn kaplayan mukusun çok koyu kvamda olmamas için yeterli su tüketilmeli ve öksürük kesiciler sk kullanlmamaldr.
stirahat ve bol sv tüketimi tedavide olmazsa olmaz!
Hastann ya, kronik hastalnn olup olmamas, akcier grafisi, kan testleri ve muayene bulgularnn deerlendirilmesine göre evde azdan alnacak ilaçlarla veya hastanede yatrlarak damar yoluyla verilecek ilaçlarla tedavi yaplabilir. Tedavide genellikle antibiyotikler, bol sv, istirahat ve ihtiyaç halinde ar kesici ate düürücüler verilir. stirahat ve bol sv alm önemlidir. Tedavi süresi 7 günden bazen 21 güne kadar deiebilir.
Korunmada genel salk tedbirleri; sigara içmeme, el ykama, souk havalarda az ve burunun kapatlmas ve burundan nefes alp havann nemlenmesinin salanmas ve baklk sistemini güçlendirecek vitamin ve mineralleri içeren bol meyve ve sebze tüketilmesi yannda baz kiilerin a yaptrmalar da gerekir.
Ya 65 ve üstünde, kronik hastal, üre yükseklii, bilinç bulankl, hastal iki akcierde ve yaygn, tansiyonu çok düük ve solunum sknts olan hastalar hastanede yatrlarak tedavi edilmelidir.
Risk grubundaysanz iki a yaptrmalsnz!
Zatürre as:
* Altm be ya ve üstünde olup; KOAH, bronektazi, kalp ve damar hastal, böbrek ve karacier hastal, eker hastal olanlar
* Dala alnm olanlar
* Kronik alkol alkanl olanlar
* mmün sistemi basklayan tedavi alanlar
* Beyin omurilik svs kaça olanlar bu ay yaptrmaldr.
Bu a genellikle ömür boyu bir veya iki defa yaptrlr.
Grip as:
Grip (influenza) zatürreye zemin hazrlamas açsndan tehlikeli olabilir. Her yl en fazla gribe neden olan mikroplarn belirlenmesi ile her yl yeni a hazrlanr ve grip asnn her yl tekrarlanmas gereklidir. A, Eylül, Ekim, Kasm aylarnda yaplabilir.
Grip as yaptrmas gereken kiiler;
* Altm be ya ve üstünde olup; KOAH, bronektazi, kalp ve damar hastal, böbrek ve karacier hastal, eker hastal olanlar
* Yüksek riskli hastalara hizmet veren salk personeli
* Güvenlik görevlileri, itfaiyeciler, öretmenler gibi toplum hizmeti veren kiiler
* Grip yönünden riskli kiilerle birlikte yaayanlar ( alt aydan küçük bebekle yakn ve sürekli temas olanlar)